Lipoproteina (a) — kiedy warto ją oznaczyć? Badanie Lp(a), normy, podwyższona i obniżona lipoproteina

Lipoproteina (a) — od czego zależy jej poziom?

Lipoproteina (a) utrzymuje stałe stężenie przez cały okres życia. W 90% jej poziom uzależniony jest od czynników genetycznych, a dieta i styl życia nie mają istotnego wpływu na jej ilość. Pomimo faktu, że lipoproteina (a) jest zmodyfikowaną cząsteczką cholesterolu – jego stężenie również nie wpływa na wzrost jej produkcji. Dzięki temu lipoproteina (a) uznawana jest za niezależny wskaźnik diagnostyczny.

Lipoproteina (a) — kiedy warto ją oznaczyć?

Lipoproteina (a) jest czynnikiem wpływającym na ryzyko wystąpienia zdarzenia sercowo-naczyniowego, czyli udaru lub zawału serca. Wykonanie badania stężenia lipoproteiny (a) zalecane jest każdej dorosłej osobie chociaż raz w życiu. Szczególnie wykonanie jej oznaczenia rekomendowane jest osobom, u których wykryto chorobę sercowo-naczyniową, na przykład nadciśnienie tętnicze, lub są w umiarkowanej, lub wysokiej grupie ryzyka zachorowania na te choroby.

Badanie oznaczenia stężenia lipoproteiny (a) powinien zostać wykonany również przez kobiety w okresie ciąży. W szczególności w sytuacji, kiedy w przeszłości wystąpiło poronienie.

Stężenie lipoproteiny (a) uwarunkowane jest w większości genetycznie, w związku z tym osoby, u których w rodzinie występują choroby dziedziczne, również powinny profilaktycznie oznaczyć jej poziom u siebie. Do chorób, które powinny skłonić nas do wykonania badania, należy przede wszystkim rodzinna hipercholesterolemia, ale również stwierdzony podwyższony poziom lipoproteiny (a) u któregoś z krewnych.

Badanie lipoproteiny (a) — norma

Lipoproteina (a) uwarunkowana jest nie tylko genetycznie, ale również etnicznie. Szacuje się, że u 80% Afroamerykanów stwierdza się jej podwyższony poziom, z kolei u większości populacji rasy żółtej jej poziom jest obniżony. W Europie wartości referencyjne wskazują, że poziom lipoproteiny (a) powinien wynosić <30 mg/dl, co odpowiada <75 nmol/l. 

Poziom lipoproteiny (a) różni się również pomiędzy płciami. Szacuje się, że u kobiet jej poziom jest średnio o 10% wyższy niż u mężczyzn, a po okresie menopauzy wzrasta nawet o 30%. Przy interpretacji wyników każdorazowo należy skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej oceny ryzyka.  

Czym grozi podwyższone stężenie lipoproteiny (a)?

Podwyższony poziom lipoproteiny (a) jest czynnikiem wpływającym na ryzyko wystąpienia udaru lub zawału serca. Jej stężenie mieszczące się w przedziale 30-50 mg/dl (75-125 nmol/l) wskazuje na umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe. Z kolei jej poziom wynoszący powyżej 50 mg/dl (powyżej 125 nmol/l) oznacza duże prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia sercowo-naczyniowego.

Za wysokie stężenie lipoproteiny (a) to nie tylko większe prawdopodobieństwo wystąpienia udaru lub zawału serca, ale również innych chorób.  Podwyższony poziom lipoproteiny (a) może wskazywać również na niedoczynność tarczycy oraz uszkodzenie nerek. 

Co oznacza obniżony poziom lipoproteiny (a)?

Należy pamiętać, że zbyt niskie stężenie lipoproteiny (a), podobnie jak zbyt wysokie, również może mieć znaczenie diagnostyczne. Obniżony poziom lipoproteiny (a) może wskazywać na nadczynność tarczycy. Z kolei jej bardzo niskie stężenie zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 nawet o 50%.

Badanie lipoproteiny (a) — postępowanie z otrzymanym wynikiem

W celu zbadania poziomu lipoproteiny (a) należy umówić się na wizytę do swojego lekarza rodzinnego, żeby uzyskać skierowanie. Badanie można również wykonać prywatnie. Koszt oznaczenia stężenia lipoproteiny (a) wynosi około 80-90 zł. Jeżeli otrzymany wynik będzie wykraczał poza normy, należy skontaktować się z lekarzem kierującym na badanie. Ten może zalecić leczenie prewencyjne, zmniejszające ryzyko udaru lub zawału serca. Taka farmakoterapia może opierać się na stosowaniu m.in. statyn: atorwastatyny, rosuwastatyny, simwastatyny lub leków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym. 

Dostępność leków obniżających poziom cholesterolu we krwi w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Solnica, B. (2023). Lipoproteina (a). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.198. (Dostęp: 01.2025)
2. Surma, S., Zembala, M.O. (2023). Lipoproteina (a) – dlaczego jest ważna, również dla kardiochirurga? Aktualny przegląd literatury i badań klinicznych. Choroby Serca i Naczyń, 20, 2-3, s. 97-107.
3. Dobrowolski, P., Prejbisz, A. (2023). Lipoproteina (a) – prosta ocena przyszłości kardiologicznej. Medycyna po Dyplomie. 2023. Dostępne na: https://podyplomie.pl/medycyna/38689,lipoproteina-a-prosta-ocena-przyszlosci-kardiologicznej?srsltid=AfmBOor4b5JYvzG26MnHajb15nJqh6FwmRAIhJH1DSNZeLiifhAYB2Be. (Dostęp: 01.2025)
4. (2024) Rekomendacje Ekspertów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (PTK) oraz Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego (PTL) na temat diagnostyki i postępowania u pacjentów z podwyższonym stężeniem lipoproteiny(a). Polskie Towarzystwo Lipidologiczne. Dostępne na: https://ptlipid.pl/blog/2024/02/22/rekomendacje-ekspertow-polskiego-towarzystwa-kardiologicznego-ptk-oraz-polskiego-towarzystwa-lipidologicznego-ptl-na-temat-diagnostyki-i-postepowania-z-podwyzszonym-stezeniem-lipoproteinya/. (Dostęp: 01.2025) 

Autor