Cholesterol LDL — czym jest? Badanie, normy, wysoki i niski poziom LDL

Cholesterol LDL — co to jest?

Cholesterol LDL swoją nazwę wziął od angielskiego skrótu Low Density Lipoprotein, co oznacza lipoproteinę o małej/niskiej gęstości. Jego funkcją w organizmie jest transport cząsteczek cholesterolu z wątroby do tkanek organizmu. Ze względu na swoją rolę jest on właśnie nazywany potocznie złym cholesterolem, ponieważ wysokie stężenie cholesterolu LDL odpowiada zwiększeniu poziomu cholesterolu we krwi, co wpływa na zwiększone ryzyko wystąpienia miażdżycy i zdarzenia sercowo-naczyniowego.

Cholesterol LDL — badanie

Stężenie cholesterolu LDL określa się, wykonując badanie z krwi. Na pobranie krwi należy stawić się na czczo, nie spożywając w dniu poprzednim tłustych posiłków i alkoholu. Profil lipidowy po otrzymaniu skierowania od lekarza rodzinnego można zbadać za darmo w ramach refundacji z Narodowego Funduszu Zdrowia. Badanie to można wykonać również prywatnie, a wtedy jego koszt wynosi zazwyczaj około 20-40 zł.

Oznaczenie poziomu cholesterolu LDL powinno być wykonane profilaktycznie u każdego dorosłego człowieka powyżej 25. roku życia minimum raz na 5 lat, a u osób powyżej 50. roku życia minimum raz na 2 lata. Dodatkowo minimum raz w roku oznaczenie profilu lipidowego powinno być oznaczone u osób z grupy ryzyka, z takimi chorobami jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, czy przebyty zawał serca lub udar.

Cholesterol LDL — normy

Stężenie cholesterolu LDL w badaniu profilu lipidowego posiada swoje normy, w których powinno znaleźć się jego stężenie. Są one pośrednio zależne od płci i wieku, ponieważ ich wynik jest bezpośrednio związany z oszacowanym ryzykiem sercowo-naczyniowego, na które z kolei zarówno płeć, jak i wiek mają wpływ. Dodatkowo na wynikach badań mogą znaleźć się przedziały określone jako wartości pożądane oraz wartości alarmowe, które są niezależne od określonego poziomu ryzyka.

Oszacowanie ryzyka sercowo-naczyniowego

Ryzyko sercowo-naczyniowe obliczane jest na podstawie kilku parametrów, do których należą:

• płeć i wiek,
• palenie papierosów lub wyrobów tytoniowych,
• ciśnienie krwi,
• poziom cholesterolu całkowitego,
• poziom cholesterolu HDL,
• cukrzyca.

Na podstawie powyższych parametrów ryzyko sercowo-naczyniowe może zostać określone jako: małe, umiarkowane, duże, bardzo duże i ekstremalne.

Normy cholesterolu LDL

Wartości pożądane dla cholesterolu LDL w każdej z powyżej wymienionych grup ryzyka sercowo-naczyniowego wynoszą odpowiednio:

• małe ryzyko sercowo-naczyniowe: poziom LDL<115 mg/dl (3,0 mmol/l);
• umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe: poziom LDL<100 mg/dl (2,6 mmol/l);
• duże ryzyko sercowo-naczyniowe: poziom LDL<70 mg/dl (1,8 mmol/l);
• bardzo duże ryzyko sercowo-naczyniowe: poziom LDL<55 mg/dl (1,4 mmol/l);
• ekstremalne ryzyko sercowo-naczyniowe: poziom LDL<40 mg/dl (1,0 mmol/l).

Wartości alarmowe cholesterolu LDL wynoszą powyżej 190 mg/dl (4,9 mmol/l). Mogą być podstawą diagnostyczną do określenia choroby genetycznej, objawiającej się podwyższonym poziomem cholesterolu.

Cholesterol LDL — wysoki poziom

Cholesterol LDL jest jednym z czynników wystąpienia miażdżycy, a jego zbyt wysoki poziom zwiększa prawdopodobieństwo zawału serca i udaru mózgu. W zależności od grupy ryzyka sercowo-naczyniowego jego stężenie powinno wynosić poniżej wskazanych wartości. Wysoki poziom cholesterolu LDL to jednak nie tylko ryzyko sercowo-naczyniowe, ale jego wartość alarmowa może wskazywać na chorobę genetyczną: hipercholesterolemię rodzinną.

Cholesterol LDL może mieć podwyższony poziom również ze względu na przyjmowane leki. Grupami leków, które mogą spowodować zwiększenie jego stężenia, są: glikokortykosteroidy, antykoncepcja hormonalna oraz inhibitory proteazy, czyli leki stosowane w leczeniu HIV.

Cholesterol LDL — niski poziom

Cholesterol LDL, z racji funkcji, jaką pełni w organizmie, powinien znajdować się na niskim poziomie wskazanym w normach dla poszczególnych grup ryzyka sercowo-naczyniowego. Jednak jego znacząco obniżony poziom może również wskazywać na występowanie innych chorób. Nadmiernie obniżone stężenie cholesterolu LDL może wskazywać na nadczynność tarczycy, marskość wątroby, a nawet sepsę.

Jak obniżyć poziom LDL?

Cholesterol LDL może zostać obniżony w stosunkowo prosty sposób przez zmianę nawyków żywieniowych oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Szacuje się, że u osób z podwyższonym „złym cholesterolem”, sama zmiana stylu życia może obniżyć jego stężenie o ponad 20%. Do produktów w diecie, które mogą się przyczynić do obniżenia jego poziomu, należą między innymi: orzechy, ryby, rośliny strączkowe oraz inne produkty bogate w kwasy omega-3. 

Przy podwyższonym ryzyku sercowo-naczyniowym skutecznymi lekami obniżającymi poziom cholesterolu LDL są statyny. Przy niskim lub umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym możemy również posiłkować się suplementami diety wpływającymi na stężenie LDL, które w swoim składzie zawierają monakolinę K, czyli statynę naturalnego pochodzenia, lub kwasy omega-3. 

Wymienione powyżej substancje wchodzące w skład suplementów diety skutecznie obniżają poziom cholesterolu LDL. Należy jednak pamiętać, że w przypadku znacznie podwyższonego jego stężenia, nie mogą być stosowane jako zamiennik leków stosowanych na receptę, a jedynie jako ich wsparcie. 

Dostępność leków obniżających poziom cholesterolu LDL w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Profilaktyka chorób sercowo-naczyniowych. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.3. (Dostęp: 03.2025).
2. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Hipercholesterolemia. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4.1. (Dostęp: 03.2025).
3. Dobrowolski, P., Prejbisz, A., Cybulska, B., Kłosiewicz-Latoszek, L., Szostak, W.B., Leśniak, W. (2024). Dyslipidemie. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.4. (Dostęp: 03.2025).
4. Solnica, B. (2024). Cholesterol LDL. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.V.27.1.26. (Dostęp: 03.2025).

Autor