Tężyczka - przyczyny, objawy, leczenie
Tężyczka do zbiór objawów, który występuje przy zaburzeniach elektrolitowych organizmu. Chory może zmagać się z drętwieniem kończyn, nadmiernymi skurczami mięśni o różnym nasileniu oraz innymi, często niespecyficznymi symptomami, których przyczyna nie zawsze jest łatwa do ustalenia. Co powoduje występowanie tężyczki? Jak rozpoznać objawy tej choroby? Czy można ją skutecznie leczyć?
Czym jest tężyczka?
Tężyczka (łac. tetania) jest przypadłością polegającą na zaburzeniach przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, których przyczyną jest obniżony poziom wapnia we krwi (hipokalcemia). Wapń (łac . calcium, Ca) jest pierwiastkiem wchodzących w skład ścian komórkowych, zębów i kości. Uczestniczy w przewodnictwie bodźców nerwowych oraz kurczliwości mięśni, reguluje pracę układu endokrynnego i aktywuje część enzymów. Jest więc niezbędny do prawidłowej pracy układu mięśniowo-szkieletowego. Zbyt niskie stężenie wapnia prowadzić może do występowania objawów tężyczkowych, w tym parestezji, czyli uczucia drętwienia i mrowienia, a także niekontrolowanych skurczów mięśni.
Przyczyny tężyczki
Jedną z częstszych przyczyn występowania objawów tężyczkowych jest niedoczynność przytarczyc – niewielkich gruczołów znajdujących się na szyi, pełniących istotną funkcję w regulowaniu gospodarki wapniowo-fosforanowej. Przytarczyce produkują i wydzielają parathormon (PTH), który odpowiada za wyrównywanie zbyt niskiego poziomu wapnia we krwi poprzez zwiększanie jego przyswajalności z pożywienia oraz uwalnianie z kości. Zaburzona praca tych niepozornych gruczołów endokrynnych może więc skutkować hipokalcemią.
Zdarza się również, że wapń jest nadmiernie wiązany w kościach lub tkankach, a przez to niewystarczająco uwalniany do krwi. Zjawisko to zachodzi w przebiegu ostrego zapalenia trzustki, a także hiperfosfatemii (nadmiar fosforu we krwi).
Przyczyną tężyczki może być także źle zbilansowana dieta, niedostarczająca wystarczających ilości wapnia. Problem ten zazwyczaj związany jest z upośledzonym wchłanianiem wapnia (występującym w przebiegu celiakii, choroby wrzodowej, czy choroby Leśniowskiego-Crohna) lub znacznymi niedoborami witaminy D. Ponadto leki o działaniu moczopędnym (diuretyki), które stosuje się np. w terapii nadciśnienia tętniczego, mogą prowadzić do zaburzeń elektrolitowych i nadmiernego wydalania wapnia z moczem. Do hipokalcemii doprowadzić mogą również stosowane w osteoporozie bisfosfoniany oraz inhibitory pompy protonowej, które stosuje się w leczeniu chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Jak objawia się tężyczka?
Wyróżnia się dwa rodzaje tężyczki – jawną i utajoną. W przebiegu tężyczki jawnej występują drętwienia oraz symetryczne skurcze twarzy (najpierw drętwienie i mrowienie okolicy ust, następnie powiek i całego mięśnia okrężnego), kończyn (drętwienie opuszek palców dłoni i stóp) oraz klatki piersiowej. Charakterystycznym objawem jest tzw. ręka położnika, co przejawia się zgięciem stawów czwartego i piątego palca, przy jednoczesnym wyproście pozostałych. Z czasem skurcze nasilają się, wywołując ból i utrudniając wykonywanie najprostszych czynności. Zdarzają się też sporadyczne omdlenia. Z kolei tężyczka utajona nie daje swoistych objawów, co utrudnia rozpoznanie choroby. Osoba chora może odczuwać zmęczenie, cierpieć na zaburzenia snu i nastroju, być bardziej drażliwa. Choroba powiązana jest z niedoborem magnezu (hipomagnezemią) lub okresowym wzrostem pH krwi spowodowanym zasadowicą oddechową.
Objawy tężyczki mogą stanowić dla pacjenta zagrożenie życia i zdrowia. Szczególnie niebezpieczny jest nagły skurcz mięśni krtani, który blokuje zdolność swobodnego oddychania.
Diagnostyka tężyczki
W diagnostyce tężyczki wykonuje się badanie stężenia wapnia zjonizowanego w surowicy. Jego obniżony poziom jest wskazaniem do dalszej diagnostyki, w tym kontroli dobowego wydalania wapnia z moczem oraz oceny pracy przytarczyc. Należy też zweryfikować stężenie pozostałych elektrolitów oraz witaminy D. Wykonuje się też tzw. próbę tężyczkową (próba ischemiczna), czyli badanie elektromiograficzne (EMG), które bada nadpobudliwość nerwowo-mięśniową.
Jak wygląda leczenie tężyczki?
Metoda leczenia tężyczki zależna jest od przyczyny choroby, jednak polega głównie na uzupełnieniu niedoboru wapnia (np. Wapń Cytrynian wapnia, Wapń (cytrynian) MyVita, Ostercal 1250D, Calperos Duo) i dbałości o jego odpowiednią podaż w diecie. Wskazane jest też stosowanie witaminy D (np. Vitrum D3, Vigantoletten Max, D-Vitum forte 1000 j.m., Molekin D3 2000 j.m.) i preparatów magnezu (np. Magne B6 Active, Magleq B6 Max, Magnefar B6, Magnez B6). Istotne jest również, by zidentyfikować przyczynę występujące hipokalcemii i wdrożyć właściwe leczenie.
Jednocześnie należy unikać produktów spożywczych, które mogą wypłukiwać wapń z organizmu lub upośledzać jego wchłanianie ze spożywanych posiłków. Zalicza się do nich szczawiany (obecne w rabarbarze, szpinaku, szczawiu) i fityniany (obecne w płatkach owsianych i nasionach roślin strączkowych). Problemem może być też nadmierna zawartość sodu (soli) w diecie lub nadmiar spożywanego białka.
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
