Jak działa na nas adrenalina?

Czym jest adrenalina?

Adrenalina, nazywana też epinefryną, jest tzw. hormonem stresu oraz neuroprzekaźnikiem, który organizm produkuje w sytuacjach stresu i zagrożenia. Wydzielana jest przede wszystkim przez nadnercza – gruczoły zlokalizowane zaraz nad nerkami, a także komórki C tarczycy i komórki chromochłonne kłębka szyjnego. Bywa też określana jako hormon 3xF, co oznacza:

• fright (strach);
• fight (walka);
• flight (ucieczka).

Te trzy określenia trafnie opisują działanie adrenaliny, która w sytuacjach zagrożenia mobilizuje nas do walki lub skłania do natychmiastowej ucieczki. W momencie jej uwolnienia do krwiobiegu organizm niemal natychmiast reaguje obkurczeniem naczyń krwionośnych, przyspieszoną pracą serca, wzrostem ciśnienia tętniczego, a także rozkurczem oskrzeli i zauważalnym rozszerzeniem źrenic. Dodatkowo adrenalina nasila rozkład glikogenu zmagazynowanego w wątrobie i zwiększa stężenie glukozy we krwi, aby dostarczyć do tkanek potrzebną dawkę energii, a także zwiększa próg bólu. Dzięki temu jesteśmy lepiej dotlenieniu, nasze mięśnie są lepiej ukrwione, a wzrok dostosowany do szybko zmieniającej się sytuacji. Adrenalina działa natychmiastowo, jednak jest to krótkotrwały efekt. To właśnie nagły wzrost jej stężenia sprawia, że ludzie w stanach zagrożenia potrafią dokonać rzeczy niemal niemożliwych, aby przetrwać.

Choć adrenalina kojarzona jest z sytuacjami ekstremalnymi, w rzeczywistości towarzyszy nam każdego dnia.  Największy wyrzut epinefryny następuje rano, gdy organizm potrzebuje mobilizacji, by się obudzić i zacząć działać.

Lecznicze zastosowania adrenaliny

Syntetyczna epinefryna wykorzystywana jest jako lek ratujący życie. Stosuje się ją przy wystąpieniu:

• wstrząsu anafilaktycznego następującego np. na skutek ukąszenia owada (pszczoły, osy, szerszenia), gdyż szybko łagodzi objawy ostrej reakcji alergicznej;
• wstrząsu anafilaktoidalnego (IgE niezależy) spowodowanego przyjęciem leku (np. z grupy NLPZ) lub podaniem radiologicznych środków kontrastowych;
• wstrząsu kardiogennego, będącego powikłaniem zawału mięśnia sercowego;
• napadów astmy oskrzelowej;
• znaczne spowolnienie czynności serca (silna bradykardia, czyli gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego krwi);
• zatrzymaniu krążenia.

Adrenalinę podaje się najczęściej domięśniowo (np. przy anaflaksji), ponieważ w ten sposób najszybciej się wchłania. Dostępna jest w formie wygodnych, jednorazowych ampułkostrzykawek, które zawierają precyzyjnie dobraną dawkę, odpowiednią do jednorazowego wstrzyknięcia.

Podana podskórnie działa wolniej niż przy podaniu domięśniowym, z kolei podana pacjentowi dożylnie działa bardzo szybko i krótko, co ma swoje zastosowanie np. przy resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Adrenalina jest również stosowana miejscowo w laryngologii i stomatologii w celu obkurczenia naczyń krwionośnych.

U osób dorosłych dawka adrenaliny wynosi 0,3 mg, a w przypadku dzieci 0,15.

Konsekwencje nadmiaru adrenaliny

Nierzadko zdarzają się osoby uzależnione od dużych dawek adrenaliny, gdyż daje ona ogrom siły i energii, a także trudne do opisania uczucie euforii. W tym celu prowokują swój organizm do nagłych wyrzutów tego hormonu np. poprzez uprawianie niebezpiecznych sportów lub inne ryzykowne zachowania. Wysoki poziom adrenaliny może też towarzyszyć osobom zapracowanym, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej i narażonych na silne emocje. Stale utrzymujące się podwyższone stężenie adrenaliny objawiać się może nadmiernym zmęczeniem, problemami żołądkowymi i podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi.

Wiążący się z tym wszystkim nadmiar adrenaliny może zgubnie wpływać na stan naszego zdrowia, prowadząc do rozwoju schorzeń układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżycy, zaburzeń tętna, arytmii i częstoskurczów. Jak wcześniej wspomniano, adrenalina zwiększa stężenie glukozy we krwi, a utrzymywanie się tego stanu zwiększa ryzyko rozwoju insulinooporności, otyłości, a nawet cukrzycy typu 2.

Jak walczyć z nadmiernym stresem i wysoką adrenaliną?

Wysoki poziom adrenaliny, a także innych hormonów stresu (noradrenaliny, kortyzolu) to zjawisko wyjątkowo niekorzystne dla naszego zdrowia. Całkowite wykluczenie stresu ze swojego życia jest właściwie niemożliwe, ale z jego nadmiarem można i należy walczyć. Można robić na kilka sposobów, które pomogą zapanować nad stresem i ograniczyć wydzielanie hormonów stresu.

• Aktywność fizyczna – regularne uprawianie sportu jest niezwykle skutecznym narzędziem w redukcji napięcia, które powstaje w wyniku stresu. Wysiłek fizyczny odpręża i poprawia nastrój, dodaje energii, a uprawiany systematycznie zwiększa odporność organizmu na stres.
• Techniki oddechowe – głębokie oddechy (takie z udziałem przepony) pomagają dotlenić organizm i skutecznie obniżyć poziom stresu. Powietrze powinno być wdychane nosem i wydychane ustami.
• Automasaż – masowanie i opukiwanie części ciała może zmniejszyć napięcie mięśniowe i uwalniać od stresu.
• Dobrze zbilansowana dieta – niedobory pewnych składników odżywczych mogą doprowadzić do zaburzenia równowagi emocjonalnej, dlatego warto zadbać o to, co trafia na nasz talerz. Dobrym pomysłem jest zwiększenie spożycia produktów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe, magnez, potas i wapń, a także witaminy z grupy B i antyoksydanty.
• Wsparcie ziół – istnieją zioła, które pomagają w ukojeniu skołatanych nerwów. Herbatki z dodatkiem melisy, szyszek chmielu i kozłka lekarskiego to łatwy i naturalny sposób na to, by ograniczyć napięcie spowodowane stresem.
• Adaptogeny – to substancje, które zmniejszają skutki stresu i zwiększają naturalną odporność organizmu. Do najpopularniejszych adaptogenów zaliczają się ashwagandha, żeń-szeń, bacopa, różeniec górski i targanek. Niektóre adaptogeny posiadają też cechy afrodyzjaków – wpływają na płodność i poprawiają libido.

Autor