Choroby psychiczne – rodzaje, diagnostyka, leczenie

Czym są choroby psychiczne?

Definicja chorób psychicznych nie jest oczywista i najczęściej obejmuje wszystkie zaburzenia psychiczne, które z punktu widzenia psychiatrii wymagają leczenia. Wyróżnienie takiego pojęcia jest podyktowane praktycznymi czynnikami, takimi jak postępowanie medyczne, społeczne lub prawne. W Polsce oznacza to, że osoby cierpiące na choroby psychiczne mają większy dostęp do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych niż osoby zmagające się z zaburzeniami psychicznymi. Wiąże się to również z możliwością leczenia osób z chorobami psychicznymi bez ich zgody. 

Według węższej definicji, choroby psychiczne są wszelkimi zaburzeniami typu psychotycznego, czyli takimi, którym towarzyszą objawy psychotyczne - omamy, urojenia, ciężkie zaburzenia nastroju i emocji. 

Dzisiaj pojęcie choroby psychicznej ma negatywny wydźwięk, wiąże się z licznymi krzywdzącymi stereotypami, dlatego coraz częściej środowisko medyczne zachęca do używania mniej obciążającego określenia “zaburzenia psychiczne”. 

Jakie są przyczyny chorób psychicznych?

Przyczyn chorób psychicznych może być wiele, do najważniejszych zaliczamy:

• uszkodzenia, choroby i dysfunkcje mózgu,
• wpływ substancji psychoaktywnych,
• szczególne sytuacje wywołujące ciężki stres, którego osoba nie jest w stanie udźwignąć. 

Choć współczesna medycyna wie coraz więcej na temat funkcjonowania ludzkiego mózgu i samych chorób psychicznych, w wielu przypadkach ich rozwój nadal pozostaje niejasny.

Objawy chorób psychicznych

Trudno jest mówić o uniwersalnych i typowych objawach choroby psychicznej, ponieważ dużo zależy od tego, na którą przypadłość cierpi chory. To, co łączy je wszystkie, to wpływ na emocje, sposób rozumowania i postrzegania rzeczywistości oraz zachowanie. Często utrudniają bądź uniemożliwiają funkcjonowanie w codziennych, rutynowych sytuacjach. 

Choroby psychiczne mogą objawiać się impulsywnością, rozdrażnieniem, nieuzasadnioną agresją, jak również smutkiem, apatią i skrajnie niską samooceną, co powoduje wycofanie się z życia towarzyskiego i ograniczenie kontaktu z innymi ludźmi.  Kolejnym odmiennym objawem choroby psychicznej może być wyraźny ekstrawertyzm, nadmierna spontaniczność i pobudzenie, podejmowanie nieracjonalnych i odważnych decyzji, a także stała, silna potrzeba nowych bodźców. 

Wraz z pogłębieniem i rozwojem choroby, u pacjenta mogą pojawić się omamy słuchowe i wizualne, a także utrata kontaktu z rzeczywistością. Stałe poczucie strachu, lęku, wiara w teorie spiskowe i przekonanie o tym, że jest się śledzonym i obserwowanym również świadczą o zaawansowanej chorobie psychicznej. Mocno niepokojącymi objawami jest kompletna zmiana osobowości chorego, okazywanie przez niego skrajnie różnych emocji oraz zachowanie, które powszechnie jest uważane za nieakceptowalne. 

Diagnoza chorób psychicznych

Lekarza psychiatra opiera diagnozę na zebraniu dokładnego i wnikliwego wywiadu z pacjentem (czasem również z jego rodziną). Specjalista uwzględnia w nim historię pacjenta, zmianę jego stanu psychicznego, przebyte choroby oraz historię dzieciństwa. W niektórych przypadkach zleca tomografię komputerową, rezonans magnetyczny lub badanie EEG określające sprawność, strukturę i czynność mózgu. Badania laboratoryjne stanowią dopełnienie diagnozy (np. badania hormonalne i immunologiczne). 

Rodzaje chorób psychicznych

Istnieje ogromna liczba chorób psychicznych, wśród których wyróżniamy m.in. zaburzenia nerwicowe, osobowości, nastroju, psychoaktywne czy psychozy. Warto wspomnieć o tych najczęściej występujących w społeczeństwie.

Schizofrenia

Schizofrenia to zaburzenie psychotyczne charakteryzujące się omamami i halucynacjami. Chory może słyszeć glosy w głowie nakazujące wykonywanie konkretnych czynności  i podpowiadające absurdalne rzeczy, w które schizofrenik bezwarunkowo wierzy (takie jak spisek, zagłada). Według statystyk, aż 5% chorych na schizofrenię popełnia samobójstwo, a znacznie więcej przechodzi próby samobójcze.

Depresja

Depresja to zaburzenie nastroju, często kojarzone z nieustannym smutkiem, jednak w rzeczywistości jest to o wiele bardziej złożona choroba. Osoby z depresją mierzą się z trudnościami psychicznymi oraz fizycznymi, zmagając się z poczuciem obezwładniającej pustki i braku nadziei, a wszystkiemu towarzyszy brak siły i motywacji do działania. Depresja może dotknąć każdego, jest także coraz częściej klasyfikowana jako choroba cywilizacyjna. 

Choroba afektywna dwubiegunowa

Cechą charakterystyczną choroby afektywnej dwubiegunowej jest naprzemienne występowanie u chorego obniżonego nastroju (faza depresji) i nadmiernej aktywności (faza manii). Pomiędzy nimi występuje okres remisji, w trakcie którego nie obserwuje się żadnych objawów. Długość epizodów waha się od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Jak leczy się choroby psychiczne?

Współczesna psychiatria opiera się na lekach psycholeptycznych. Pod tym pojęciem kryją się różne grupy leków stosowanych w licznych chorobach psychicznych, czyli substancje przeciwpsychotyczne (leczenie psychoz), anksjolityki (leczenie stanów lękowych) oraz leki uspokajające i nasenne. Ponadto wyróżniamy psychoanaleptyki, czyli leki pobudzające funkcje psychiczne, dzięki czemu zawdzięczają swoje właściwości przeciwdepresyjne (np. leki z grupy SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny). Poza farmakoterapią, w leczeniu chorób psychicznych istotna jest również psychoterapia, która pomaga zrozumieć chorobę pacjentowi, oraz uczy, w jaki sposób może z nią żyć. 

Dostępność poszukiwanych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.