Pomidory - właściwości i zastosowanie w kuchni. Dlaczego warto jeść pomidory?

Pomidor – nie taki zwyczajny

Pomidor zwyczajny (Solanum lycopersicum L.)  jest gatunkiem rośliny z rodziny psiankowatych. Choć według klasyfikacji botanicznej jest on owocem, ze względu na jego powszechne zastosowanie traktuje się go jako warzywo. Ciekawostką jest fakt, że pomidor spokrewniony jest m.in. z ziemniakiem, bakłażanem i papryką – warzywami, które również zaliczają się do psiankowatych. Pomidor przybył do Europy z terenów Ameryki Południowej wraz z wyprawą Krzysztofa Kolumba. Początkowo był uprawiany jako roślina ozdobna, ponieważ jego owoce uważano za trujące. Zmieniło się to, gdy rozniosła się plotka, jakoby pomidory miały być silnym afrodyzjakiem. Nazywano je „poma amoris”, czyli „jabłkami miłości”. Dzisiaj nikt już nie ma wątpliwości, że pomidory są niezwykle zdrowe i warto je jeść.

Istnieje wielu odmian pomidora zwyczajnego. W sklepach warzywnych możemy nabyć drobnoowocowe pomidorki koktajlowe o zróżnicowanym kształcie, odmiany średnioowocowe (paprykowe, gruszkowe, podłużne) naprawdę spore okazy (np. bawole serca, malinowe). Pomidory mogą się różnić również kolorem – dostępne są pomidory czerwone, malinowe, tygrysie, czekoladowe i czarne, żółte i pomarańczowe, oraz zielone (niedojrzałe).

Wartości odżywcze pomidorów

Pomidory powinny zająć szczególne miejsce na naszych talerzach. Są nie tylko smaczne, ale również zdrowe. 100 g pomidorów zawiera tylko 18 kalorii, z czego węglowodany to 4 g (w tym 1 g błonnika pokarmowego), białko 0,9 g, a tłuszcze zaledwie 0,2 g. Jest to zatem niskokaloryczne warzywo, idealne dla osób, które muszą zadbać o prawidłową podaż kalorii w ciągu dnia.

Co jeszcze skrywają w sobie pomidory? Są cennym źródłem witamin i minerałów, a także przeciwutleniaczy. W składzie pomidorów znajdziemy dwa rodzaje karotenoidów – beta-karoten (prowitamina A) oraz likopen – które odpowiadają za barwę pomidorów, a także ich właściwości przeciwutleniające. Oba te karotenoidy są bowiem silnymi przeciwutleniaczami, które są skuteczną bronią w walce ze stresem oksydacyjnym i wolnymi rodnikami. Szczególną uwagę warto zwrócić na wspomniany likopen. Choć pod wpływem obróbki termicznej jest stężenie w pomidorach spada, jednocześnie zwiększa się jego bioaktywność. Ponadto, w pomidorach znajdziemy liczne flawonoidy, w tym flawonole, antocyjnany i izoflawony, które uszczelniają naczynia krwionośne, działają przeciwzapalnie i rozkurczowo. Zjadanie świeżych pomidorów oraz ich przetworów może być elementem szeroko pojętej profilaktyki zdrowotnej, zwłaszcza zapobiegania rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.

Pomidory zawierają sporą dawkę witaminy C, która również jest silnym przeciwutleniaczem. Witamina C aktywuje wiele enzymów, usprawnia wchłanianie żelaza z pokarmów, bierze udział w syntezie hormonów kory nadnerczy oraz kolagenu, a także wspomaga układ krwionośny. Jeżeli chcemy dostarczyć sobie więcej witaminy C w diecie, najlepiej sięgać po surowe pomidory. Obecne w nich luteina i zeaksantyna korzystnie wpłyną na narząd wzroku, a witamina E wesprze kondycję skóry. Dodatkowo liczne witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6).

Pomidory to bogactwo mikro- i makroelementów. Są dobrym źródłem potasu, który pomaga normalizować ciśnienie tętnicze krwi, a także żelaza, fosforu, magnezu i wapnia. W pomidorach obecne są też pierwiastki śladowe, takie jak: cynk, kobalt, miedź, mangan.

Jak jeść pomidory?

Pomidory możemy jeść na wiele sposobów, w zakresie kulinariów może nas ograniczać tylko nasza wyobraźnia. Podstawowym zastosowaniem tego warzywa są przetwory – ketchupy, sosy, przeciery pomidorowe i koncentraty. Wykorzystuje się je do zup, pizzy, dań mięsnych i warzywnych, makaronów.  Jeżeli mamy nadmiar pomidorów, możemy spróbować je zamarynować. Doskonale sprawdzą się do tego pomidory zielone. Świeże pomidory doskonale sprawdzą się jako dodatek do kanapek i sałatek. Można również sięgnąć po suplementy diety zawierające ekstrakt z pomidora, który stanowi bogate źródło likopenu i potasu (np. Now Foods Lycopene 10 mg, NARUM+ Pomidor 200 mg). Wyciągi z pomidora są wykorzystywane także produkcji kosmetyków (np. AVA Eco Garden Krem organiczny z ekstraktem pomidora,  CLARENA Tomato Cream).

Pomidory – czy każdy może je jeść?

Choć pomidory są niezwykle zdrowe, należy jeść je z umiarem. Uważa się, że warzywa z rodziny psiankowatych mogą zaostrzać objawy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Choć nie ma wystarczających dowodów, które potwierdzałyby tę teorię, ich spożywanie w przypadków pacjentów z RZS można spróbować ograniczyć, by sprawdzić, czy rzeczywiście pogarszają stan chorego. Ostrożność powinny zachować także chorzy na dnę moczanową oraz osoby zmagające się ze zgagą. Ponadto, pomidory mogą uczulać, dlatego do diety małych dzieci powinny być wprowadzane stopniowo.

W tym miejscu warto wspomnieć o zielonych pomidorach, do których należy podchodzić ze szczególną ostrożnością. Niedojrzałe pomidory zawierają tomatynę – glikoalkaloid, który jest toksyczny dla pasożytów i szkodników. U ludzi nadmierne spożycie surowych zielonych pomidorów może wywołać mdłości, biegunkę i wymioty. Po obróbce termicznej tomatyna traci swoje właściwości, więc smażone zielone pomidory można jeść bez obaw.

Autor