Loperamid - właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Kiedy mówi się o biegunce?

Według Światowej Organizacji Zdrowia z biegunką mamy do czynienia, gdy ilość luźnych, wodnistych stolców sięga minimum trzech na dobę. Biegunki można podzielić ze względu na czas trwania lub czynnik ją wywołujący. Biorąc pod uwagę czas trwania, biegunki dzieli się na:

• biegunki ostre - gdy trwają poniżej 14 dni, 
• biegunki przetrwałe - trwające od 14 do 30 dni, 
• biegunki przewlekłe - utrzymująca się powyżej 30 dni. 

Przyczyny biegunek

Główną przyczyną ostrych biegunek jest podłoże infekcyjne. Wśród patogenów wywołujących biegunki najczęściej występujące są biegunki o charakterze wirusowym, a dominującymi wirusami są rotawirusy. Biegunki infekcyjne mogą być także wywoływane przez bakterie i rzadziej przez pierwotniaki i pasożyty jelitowe. Bakterie wywołujące biegunki to m.in. Salmonella spp., Campylobacter spp., Yersinia spp. czy Escherichia coli. Przenoszą one infekcje przez zakażoną drobnoustrojami wodę i żywność.  

Biegunki dzieli się także ze względu na mechanizm powstawania. Biegunki infekcyjne mogą mieć bowiem charakter sekrecyjny lub zapalny. Biegunki sekrecyjne cechują się aktywnym wydzielaniem elektrolitów i wody do światła jelita cienkiego, w ilości przekraczającej ich zwrotne wchłanianie w jelicie grubym. Skutkuje to występowaniem wodnistych, obfitych biegunek, bez śluzu i krwi. Ten typ jest charakterystyczny dla enterotoksyn wydzielanych m.in. przez bakterie Escherichia coli czy Staphylococcus aureus. Biegunki zapalne powstają przez organizmy, które uszkadzają błonę śluzową jelita cienkiego i wnikają do komórek nabłonka, powodując reakcję zapalną i martwicę tkanek. Biegunki zapalne cechują się występowaniem w nich krwi i śluzu, jednak nie są zbyt obfite. Zdolność do ich wywoływania prezentują bakterie z rodzaju Shigella, Salmonella oraz Clostridium difficile. 

Loperamid i inne leki na biegunkę

Leczenie biegunek infekcyjnych opiera się na postępowaniu objawowym. Ważne jest stosowanie doustnych płynów nawadniających, zawierających elektrolity (Orsalit, Gastrolit), aby zapobiec odwodnieniu oraz probiotyków o udowodnionej skuteczności, np. szczepów Lactobacillus rhamnosus GG (Floractin, Dicoflor) oraz Sacharomyces boulardii. W przypadku podejrzenia biegunki o podłożu bakteryjnym, często wybieranym preparatem jest nifuroksazyd, który wykazuje działanie przeciwbakteryjne w świetle jelita, przez co charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa. W leczeniu biegunek, niezależnie od przyczyny, znalazł zastosowanie także loperamid.  

Wybrane preparaty zarezerwujesz przez portal KtoMaLek.pl

Loperamid - co to za lek?

Loperamid to lek w postaci tabletek działający na biegunkę. Mechanizm jego działania wiąże się z wpływem na receptory w ścianie jelita. Loperamid odpowiada za wchłanianie zwrotne wody i elektrolitów, hamowanie perystaltyki przewodu pokarmowego oraz zwiększenie napięcia mięśni zwieracza odbytu.

Loperamid na receptę czy bez recepty?

Tabletki zawierające w składzie loperamid są dostępne zarówno na receptę, jak i bez niej. Loperamid przepisywany na receptę zawiera jednak w składzie tę samą dawkę substancji czynnej.

Dawkowanie loperamidu u dzieci i dorosłych

Początkowa dawka loperamidu u dorosłych wynosi 4 mg, czyli dwie tabletki. Ile razy dziennie stosuje się loperamid? Po zażyciu dawki początkowej należy przyjmować po jednej tabletce po każdym luźnym wypróżnieniu. Maksymalna dawka dla osoby dorosłej to 8 tabletek na dobę. Loperamid można stosować także u dzieci od 6. roku życia, jednak dawkowanie należy wtedy zmodyfikować. Maksymalna dawka dobowa loperamidu dla dzieci to 3 tabletki na każde 20 kg masy ciała dziecka.     

Jak szybko działa loperamid? Pierwsze efekty działania są widoczne już po około godzinie od zażycia leku.

Loperamid - skutki uboczne i przeciwwskazania

Do działań niepożądanych loperamidu należą:

• wzdęcia,
• zaparcia,
• nudności,
• bóle i zawroty głowy,
• bóle brzucha, 
• wysypki.

Przeciwwskazaniami do stosowania loperamidu są m.in. nietolerancja substancji czynnej, wiek poniżej 6. roku życia, wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz wszystkie stany, w których niewskazane jest zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego, np. ostra czerwonka czy zakażenia bakteryjne patogenami z rodzaju Salmonella, Shigella i Campylobacter. Stosowanie loperamidu w ciąży oraz w okresie karmienia piersią należy skonsultować z lekarzem. 

Bibliografia:

1. Wasielica-Berger, J. (2018). Ostra biegunka. Gastroenterologia Kliniczna, Postępy i Standardy 10.1, s. 14-22.
2. Loperamid WZF 2mg, Charakterystyka Produktu Leczniczego, dostępne na: leki.urpl.gov.pl (dostęp 09.2023)

Autor