Rotawirusy – zagrożenie dla najmłodszych. Jak się przed nimi uchronić?

Czym są rotawirusy?

Rotawirusy są grupą należącą do reowirusów (łac. Reoviridae). Ich  nazwa pochodzi od ich kulistego kształtu. Wyróżnia się siedem grupy rotawirusów - od A do G - jednak tylko typy A, B i C są zakaźne dla ludzi. Najbardziej rozpowszechnione są rotawirusy grupy A, które odpowiadają za blisko 90% wszystkich infekcji rotawirusowych.

Wirusy przenoszą się drogą kropelkową, fekalno-oralną, a także poprzez przedmioty dotykane przez osobę zakażoną. Na dłoniach mogą przetrwać do kilku godzin, a na suchych powierzchniach nawet dwa miesiące. Wirus namnaża się w układzie pokarmowym, uszkadzając nabłonek kosmków jelitowych, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego żołądka i jelit. Okres inkubacji infekcji rotawirusowej trwa od 12 do 96 godzin. U dorosłych przebieg infekcji jest przeważnie bezobjawowy, jednak u dzieci wygląda to zupełnie inaczej. Najczęściej chorują maluchy od 4. do 24. miesiąca życia i to u tych najmłodszych choroba przebiega najciężej. Rotawirusy uznawane są za najczęstszą przyczynę biegunek zakaźnych u dzieci do 5. roku życia. Szacuje się, że rocznie w Polsce na infekcje rotawirusowe zapada nawet 200 tys. osób. W grupie ryzyka znajdują się także seniorzy po 65. roku życia.

Objawy zakażenia rotawirusami

Krótko po zakażeniu rotawirusami u chorego dziecka pojawiają się pierwsze objawy. Charakterystycznym symptomem jest wodnista biegunka. Dziecko może wypróżniać się kilkanaście razy dziennie, zaś stolce są żółtozielone i wodniste, określane czasem jako "tryskające", bez śladów śluzu lub krwi. Biegunka utrzymuje się przez kilka dni, przeważnie poprzedzają ją wymioty. Ponadto u dziecka utrzymuje się wysoka gorączka sięgająca 40ºC.

W wyniku tych objawów dziecko jest osłabione, odmawia jedzenia i picia. To grozi szybkim odwodnieniem i utratą związków mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Jeżeli objawy są nasilone, należy bezzwłocznie udać się z dzieckiem do szpitala.

Jak wygląda leczenie infekcji rotawirusowej?

Na zakażenie rotawirusami nie ma leku, terapia ma zatem charakter objawowy. Polega na odpowiednim nawadnianiu osoby chorej oraz na uzupełnianiu elektrolitów. Jeżeli choroba ma łagodny przebieg, wystarczy podstawowa opieka w domu u podawanie elektrolitów dostępnych w aptekach (np. Elektrolity Avet, Elektrolity Labor, Floractin elektrolity, Stoperan Elektrolity, Dicodral 60, Dicoflor Elektrolity), a także lekkostrawna dieta. Zaleca się także podawanie probiotyków (np.. Dicoflor, Acidolac Baby, Multilac)

W przypadku gwałtownego przebiegu infekcji, zwłaszcza u małych dzieci i seniorów, konieczna jest hospitalizacja i dożylne podawanie płynów.

Czy przed rotawirusami można się skutecznie chronić?

Jedyną metodą ochrony przed rotawirusami są szczepienia ochronne. W Polsce dostępne są dwa rodzaje szczepionek przeciwko rotawirusom - Rotarix (jednowalentna, podawana w dwóch dawkach) oraz RotaTeq (pięciowalentna, podawana w trzech dawkach). Zawierają one żywe, osłabione szczepy wirusa. Szczepionki przeciwko rotawirusom znajdują się w Programie Szczepień Ochronnych, jednak nie są obowiązkowe, a zalecane. Oznacza to, że nie objęto ich finansowaniem z budżetu Ministra Zdrowia. Zaleca się podanie szczepionki dzieciom między 6. a 24. tygodniem życia.

Szczepienia przeciwko rotawirusom nie dają całkowitej ochrony przed zakażeniem. Ważne jest jednak to, że znacząco łagodzą przebieg choroby i tym samym chronią zaszczepione osoby przez koniecznością hospitalizacji. Po szczepieniu dochodzi do wydalania żywego wirusa szczepionkowego, zwłaszcza około 7-go dnia po szczepieniu, dlatego najbliżsi zaszczepionego dziecka powinni zachować szczególną higienę i myć ręce po każdej zmianie pieluszki.

Jeżeli w domu jest więcej dzieci, należy postarać się je odizolować od chorego, ponieważ rotawirusy są wysoce zakaźne. Ponadto trzeba systematycznie dezynfekować powierzchnie, które mogły zostać skażone wirusem i przestrzegać zasad higieny osobistej.

Przeciwwskazania do szczepienia i możliwe działania niepożądane

Choć szczepionka jest zalecana przez środowisko medyczne, istnieją pewne przeciwwskazania do jej stosowania. Zalicza się do nich:

• wiek powyżej 24. tygodnia życia,
• biegunkę i wymioty,
• choroby infekcyjne o ciężkim przebiegu,
• wady wrodzone przewodu pokarmowego, które zwiększają ryzyko wgłobienia jelita,
• przebyte wgłobienie jelita,
• zaburzenia w działaniu układu immunologicznego,
• uczulenie na substancje zawarte w szczepionce lub reakcję alergiczną po poprzedniej dawce szczepionki.

U większości dzieci nie obserwuje się żadnych niepożądanych odczynów poszczepiennych. Zdarza się, że występują gorączka, wymioty i/lub biegunka, jednak o łagodnym przebiegu.