Ból krzyża – przyczyny, leczenie, zapobieganie

Czym jest ból krzyża?

Bólem krzyża jest nazywany ból powszechnie występujący w dolnym odcinku kręgosłupa. Jego obecność może wskazywać na występowanie wielu chorób, jednak najczęściej dotyczy zmian zwyrodnieniowych w tym odcinku. Bóle w krzyżu dotyczą większości osób, ponieważ nawet do 80% osób może go doświadczyć w ciągu swojego życia. Ból ten może występować w różnym natężeniu - od słabego po bardzo silny, który może powodować nawet zmiany w zachowaniu chorego.  

Gdzie lokalizuje się ból krzyża? Głównym miejscem odczuwania przez pacjentów dolegliwości bólowych jest dolna część pleców, skąd ból może promieniować do pośladków lub kończyn dolnych, w sposób jedno- lub obustronny.

Jak objawia się ból krzyża?

Pacjenci zgłaszający się do lekarza lub do apteki z bólem krzyża najczęściej skarżą się na tępy, rozlany, niespecyficzny ból w dolnej części pleców, który odczuwają od dłuższego czasu. Charakteryzuje się on także bolesnymi punktami na ucisk. Czasem ból ten może powodować wrażenie ograniczonej ruchomości w obszarach objętych bólem, takimi jak biodra, pośladki czy kończyny dolne.

Bóle w krzyżu - rodzaje

Większość przypadków bólów krzyża ma charakter bólu niespecyficznego, to znaczy, że nie jest on związany z konkretną strukturą anatomiczną. Ból krzyża można podzielić ze względu na czas trwania na:

• ból ostry, 
• ból przewlekły,
• ból przewlekły nawracający.

Tylko u 2% chorych możliwe jest ustalenie przyczyny występowania bólu ostrego, pojawiającego się pierwszy raz w życiu. Leczenie w takim przypadku wdraża się na podstawie danej przyczyny. Jednak w większości przypadków ostrego bólu nie udaje się rozpoznać jego przyczyny. Dane wskazują, że u blisko 90% pacjentów ból ostry, bez cech ubytkowych i objawów neurologicznych jest przemijający i utrzymuje się do 3 miesięcy. 

Ból przewlekły rozpoznaje się, gdy trwa od powyżej trzech miesięcy. Nie oznacza to, że ból towarzyszy pacjentowi z tym samym natężeniem przez cały czas. Najczęściej obserwuje się okresy zaostrzeń i ustępowania bólu. Gdy podczas diagnostyki lekarskiej, jedynymi objawami są ból, zmniejszona ruchomość stawów i zmiany zwyrodnieniowe, czyli związane z uszkodzeniami chrząstki i innych struktur stawowych, rozpoznaje się przewlekły, niespecyficzny ból krzyża.

Bóle w krzyżu - przyczyny

Wśród uchwytnych przyczyn występowania bólów krzyża wyróżnia się:

• rwę kulszową, 
• bóle menstruacyjne,
• chorobę zwyrodnieniową stawów, 
• reumatoidalne zapalenie stawów,
• kamicę nerkową, 
• endometriozę, 
• cysty na jajnikach.

Gdy lekarz rozpoznaje powyższe jednostki chorobowe, leczenie bólu ma charakter jedynie objawowy, natomiast w postępowaniu leczniczym dąży się głównie do wyeliminowania przyczyny powodującej dolegliwości bólowe. 

Czy da się zmniejszyć bóle krzyżowe bez leków?

Pacjenci, u których stwierdzono niespecyficzne bóle krzyża, w pierwszej kolejności powinni wiedzieć, że większość przypadków bólu w krzyżu nie jest związanych ze zniszczeniem tkanek i nie jest dla nich niebezpieczna. W zmniejszaniu dolegliwości bólowych może być pomocne codzienne utrzymywanie aktywności fizycznej w postaci spacerów, jak również lekkich ćwiczeń  (jogi, pilatesu). Warto skorzystać także z wizyty u fizjoterapeuty, który pomoże dobrać właściwą rehabilitację, by zmniejszyć ból w krzyżu.

Co stosować na ból krzyża?

Poza niefarmakologicznymi metodami leczenia bólu w krzyżu pomocne może okazać wygrzewanie pleców przy użyciu termoforu lub plastrów rozgrzewających, zawierających kapsaicynę, kamforę czy wyciąg z imbiru. Gdy żadna z tych metod nie daje wystarczającej ulgi można sięgnąć po niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w postaci miejscowej lub doustnej. Długotrwałe stosowanie NLPZ-ów wiąże się z wieloma działaniami niepożądanymi, dlatego należy ich używać z rozwagą. W skład takich preparatów może wchodzić meloksykam, diklofenak, etofenamat czy ibuprofen. Gdy NPLZ są przeciwwskazane lub nieskuteczne, warto spróbować połączenia paracetamolu z kodeiną. Leki zawierające w składzie sam paracetamol są mało skuteczne w leczeniu silnego bólu krzyża.  

Poza lekami przeciwbólowymi, na receptę są dostępne leki miorelaksacyjne, które lekarz może zalecić jako uzupełnienie terapii lekami przeciwbólowymi. Należą do nich m.in. tyzanidyna, tolperyzon, baklofen czy metokarbamol.

Wybrane preparaty znajdziesz i zarezerwujesz przez portal KtoMaLek.pl

Bibliografia:

1. Karski, T., Karski, J. (2016). "Bóle krzyża-problem neurologiczno-ortopedyczny. Objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka." Neurologia Praktyczna, 16.4, s. 9-16.
2. Domżał, T. M. (2008) "Ból przewlekły-problemy kliniczne i terapeutyczne." Polski przegląd neurologiczny 4.1 s. 1-8.

Autor