Kręgosłup - budowa, choroby. Jak radzić sobie z bólem kręgosłupa?

Budowa kręgosłupa

Szkielet człowieka stanowi rusztowanie dla mięśni oraz narządów. Jego głównym i ważnym elementem jest kręgosłup. Można porównać go do solidnej rury nośnej, której zadaniem jest utrzymywanie pozycji pionowej oraz ochrona rdzenia kręgowego. Z kręgosłupem, poprzez stawy, połączone są kończyny, dlatego uczestniczy bezpośrednio w ruchu.

Kręgosłup to struktura chrzęstno-kostna. Składa się ze specyficznie zbudowanych kości, czyli kręgów oraz elementów je łączących (dysków międzykręgowych i więzadeł). Kręgi posiadają wypustki, do których przymocowane są m.in. więzadła. Ułożone są jeden na drugim, a pomiędzy nimi umieszczone są dyski międzykręgowe. Dzięki nim kręgosłup zachowuje ruchomość, a także jest amortyzowany. Wraz z upływem czasu dyski tracą swoje właściwości, co jest powodem wielu dolegliwości.

Odcinki kręgosłupa

Kręgosłup składa się z 33-34 kręgów. Można go podzielić na kilka odcinków:

• szyjny – składa się z 7 kręgów szyjnych, są najmniejsze wśród kręgów prawdziwych. Pierwszy z nich łączy się z czaszką;
• piersiowy – składa się z 12 kręgów. Cechuje się dużą ruchomością, przez co jest narażony na uszkodzenia. Poprzez żebra połączony jest z mostkiem;
• lędźwiowy – buduje go 5 największych kręgów. Charakteryzuje się największymi dyskami kręgowymi, ponieważ jest najbardziej obciążonym odcinkiem;
• krzyżowy – powstaje w wyniku zrośnięcia 5 kręgów tworzących kość krzyżową. Łączy się ona z miednicą;
• guziczny – ostatnie 3-5 kręgów zrasta się tworząc szczątkową kość guziczną. Stanowi pozostałość procesu ewolucyjnego.

Budowa kręgosłupa - częsta przypadłość

Chociaż ból kręgosłupa kojarzony jest głównie z dolegliwościami u osób starszych, coraz częściej występuje u osób młodych. Zjawisko to związane jest z niską aktywnością fizyczną i siedzącym trybem życia. Bóle kręgosłupa spowodowane są najczęściej urazem mechanicznym, ale mogą być również wynikiem zmian zwyrodnieniowych. Dolegliwościom bólowym kręgosłupa bardzo często towarzyszy sztywność i ograniczenia ruchowe. W przypadku urazu w odcinku lędźwiowym dodatkowo występują problemy z oddawaniem moczu oraz stolca.

Poważniejsze uszkodzenia mogą dawać objawy neurologiczne, takie jak: 

• utrata lub zaburzenie czucia w kończynach, 
• mrowienie, 
• osłabienie siły mięśniowej.

Przyczyny bólu kręgosłupa

Najczęstszym powodem dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa jest występujący między dwoma kręgami dysk międzykręgowy.

Zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego (dysku) to dyskopatia. Polega ona na stopniowym przemieszczaniu jądra, które może naciskać na nerwy powodując dolegliwości bólowe. Jest to choroba, której rozwój jest rozłożony w czasie, a zacząć się może już po zakończonym okresie dojrzewania. Początkowo nie daje żadnych objawów – sporadyczne bóle po długim przebywaniu w jednej pozycji, przeciążeniu pracą czy snem w nieodpowiedniej pozycji.

W wyniku urazu mechanicznego może dojść do pogłębienia dyskopatii – mówimy wtedy o lumbalgii, zwanej potocznie lumbago lub postrzałem. Charakteryzuje się ostrym bólem w okolicy krzyżowej, znaczną sztywnością i ograniczeniem ruchliwości. 

Jeśli ucisk obejmie korzenie nerwowe, dochodzi do rwy kulszowej – ostrego, promieniującego do jednej z kończyn dolnych bólu. Jeżeli dojdzie do bezpośredniego ucisku na rdzeń kręgowy, mówi się o przepuklinie dysku kręgowego.

Wśród innych przyczyn wyróżnia się: 

• osteoporozę w wyniku której dochodzi do kompresyjnych złamań kręgów, 
• przeciążone mięśnie i więzadła, 
• choroby układu moczowo-płciowego.

Leczenie bólu kręgosłupa

Jeżeli ból kręgosłupa dotyka nas sporadycznie i potrafimy wskazać bezpośrednią przyczynę w postaci np. przeciążenia czy długotrwałej nieodpowiedniej pozycji, możemy zastosować doraźnie doustne leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, paracetamol, ketoprofen, kwas acetylosalicylowy czy naproksen. Dodatkowo ich działanie można wspomóc stosując miejscowe leki przeciwbólowe w postaci maści, żeli lub plastrów zawierających diklofenak, ibuprofen czy nimesulid. U niektórych osób sprawdzą się preparaty o działaniu rozgrzewającym (maść końska Virde, Perfect Plast Ginger) lub zimne okłady (Kompres żelowy ciepło-zimno).

Oprócz farmakoterapii warto zrezygnować tymczasowo z nadmiernie obciążającej kręgosłup aktywności fizycznej i wypoczywać, najlepiej w pozycji leżącej. Dobrym pomysłem będzie  także wizyta u fizjoterapeuty, który nie tylko przyspieszy powrót do pełnej sprawności, ale wskaże także jak dbać o kręgosłup, by dolegliwości nie powtarzały się..

Dostępność poszukiwanych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Kiedy udać się do lekarza?

Do lekarza pierwszego kontaktu lub ortopedy powinniśmy się udać, gdy:

• ból nie ustępuje po 2-3 dniach pomimo stosowania leków;
• dolegliwości powtarzają się często;
• występują dodatkowe objawy, takie jak niemożność oddania moczu i kału przez więcej niż 12 godzin, zaburzenia czucia, mrowienie kończyn oraz utrata siły mięśniowej;
• ból jest przewlekły i towarzyszy mu utrata masy ciała lub gorączka.

Autor