Rwa kulszowa – jak ją rozpoznać i leczyć?

Czym objawia się rwa kulszowa?

Rwa kulszowa, zwana również ischialgią, objawia się nagłym bólem w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pośladka, tylnej powierzchni uda do łydki, a nawet stopy. Ból bywa bardzo silny, powodując drętwienia, przykurcze mięśni i problemy z poruszaniem kończynami. Objawy nasilają się w momencie zwiększania ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego, zatem kichanie czy śmiech mogą się okazać bardzo bolesne. Przyczyną tych dolegliwości jest ucisk nerwu kulszowego lub korzeni nerwowych, z połączenia których ten nerw powstaje. Z tego powodu rwa kulszowa bywa też nazywana "atakiem korzonków nerwowych".

Jeżeli nie mamy pewności, czy powodem bólu jest rwa kulszowa, można wykonać tzw. test Laségue’a. Należy położyć się na plecach i powoli unieść wyprostowaną nogę. Jeżeli przy kącie uniesienia poniżej 45° pojawi się ból w odcinku lędźwiowym (promieniujący do nogi), możemy mówić o ataku rwy kulszowej. 

Przyczyny rwy kulszowej

Atak rwy kulszowej to w głównej mierze efekt wcześniejszych zaniedbań. Kręgosłup  z pewnością już wcześniej wysyłał sygnały, świadczące o nasilających się problemach. Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest dyskopatia, która często jest początkowym stadium choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.

Kręgosłup jest zbudowany z kręgów oraz występujących między nimi krążków międzykręgowych, potocznie zwanych dyskami. Dzięki nim kręgosłup jest sprężysty i odporny na wstrząsy. Jednak gdy dyski zaczynają się przesuwać poza oś kręgosłupa, mogą uciskać korzonki nerwowe, a to prowadzi do powstania stanu zapalnego, który może być źródłem odczuwania bólu.

Co może spowodować takie przesunięcie się dysku? Zwykle jest to stopniowy proces, charakteryzujący się degeneracją tkanki dysku i stopniowej jego deformacji. Może wówczas dojść do powstania tzw. przepukliny dysku. Czasem jednak wystarczą zbyt intensywne ćwiczenia lub gwałtowny ruch. Rwa kulszowa to także częsty problem kobiet ciężarnych, zwłaszcza w ostatnim trymestrze, gdy kręgosłup jest już mocno przeciążony. Do grupy podwyższonego ryzyka należą również osoby otyłe.

Jak leczyć rwę kulszową?

Uciążliwy ból w odcinku lędźwiowym to znak, że konieczna jest wizyta u lekarza. Na miejscu możemy się spodziewać szczegółowego wywiadu, na podstawie którego lekarz ustali przyczynę bólu. W trakcie takiej rozmowy należy dokładnie określić wszystkie objawy oraz czynniki nasilające i zmniejszające ból. Przeprowadzone zostaną także badania oceniające odruchy w dolnej połowie ciała, siłę mięśniową oraz czucie i napięcie korzeni nerwowych. Jeżeli dolegliwościom nie towarzyszą żadne zaburzenia neurologiczne, lekarz może zdecydować o niewykonywaniu prześwietlenia kręgosłupa.

Leczenie rwy kulszowej najczęściej polega na odciążeniu kręgosłupa. Przez kilka dni chory powinien leżeć w pozycji na plecach z podłożoną poduszką pod kolanami. Łóżko nie może być zbyt miękkie, w przeciwnym razie dolegliwości mogą się nasilać. Już po około 2 dniach dolegliwości powinny zelżeć. Jeśli jednak w ciągu 3-4 dni ból nie ustąpi, należy zgłosić się do lekarza. 

W przypadku ostrego bólu lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwbólowych na bazie ibuprofenu (Ibuprom, Nurofen, Ibupar), metamizolu (Pyralgina), meloksykamu (Opokan, Aspicam Bio) lub diklofenaku (Voltaren Acti Forte). Ulgę przyniosą także stosowane miejscowo maści i żele o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, jak Voltaren Emulgel, Diclac Lipogel, Metafen żel Forte, Dip Rilif. Nim sięgniemy po wspomniane preparaty, warto sprawdzić dostępne w portalu KtoMaLek.pl informacje na temat możliwych skutków ubocznych i przeciwwskazań. Serwis umożliwia także zamówienie i odbiór leków w ponad sześciu tysiącach aptek.

Po ustąpieniu najbardziej uciążliwych dolegliwości można rozpocząć rehabilitację. Jako uzupełnienie terapii stosuje się także zabiegi fizykoterapeutyczne, jak krioterapia, ultradźwięki i elektrostymulacja. Należy pamiętać, by po zakończeniu pracy z rehabilitantem kontynuować ćwiczenia w domu, zgodnie z zaleceniami nawet gdy objawy bólowe ustąpią. 

Przy ostrych atakach rwy kulszowej, którym towarzyszą niedowłady i zaburzenia czucia w kończynach, konieczne może być leczenie operacyjne.

Profilaktyka, czyli lepiej zapobiegać

Ataki rwy kulszowej są wyjątkowo uciążliwe, dlatego lepiej zrobić wszystko, by pojawiały się jak najrzadziej. Aby zmniejszyć ryzyko ponownego wystąpienia objawów, należy zadbać o zdrowie kręgosłupa i wykluczyć czynniki, które mogą się przyczynić do nawrotu rwy kulszowej. Co robić, a czego należy unikać? Przede wszystkim:

• kontrolować postawę ciała i unikać niekorzystnych dla kręgosłupa obciążeń - gwałtownych skłonów, nieprawidłowego podnoszenia ciężarów, noszenia ciężkich toreb na jednym ramieniu;
• systematycznie uprawiać ćwiczenia wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe oraz mięśnie brzucha np. pływanie, ćwiczenia aerobowe;
• zredukować masę ciała, aby dodatkowo nie obciążać kręgosłupa;
• zadbać o odpowiedni materac, który zapewni odpowiednią pozycję kręgosłupa w trakcie snu.

Autor