Przepuklina kręgosłupa (dyskopatia) - bolesny problem

Czym jest przepuklina kręgosłupa?

Bóle kręgosłupa i placów to narastający problem współczesnego społeczeństwa. Szacuje się, że nawet 80% dorosłej populacji może doświadczać bólu pleców. Niska aktywność fizyczna, nadwaga lub otyłość, praca siedząca – to tylko część czynników, które wpływają na pogorszenie kondycji kręgosłupa i sprzyjają występowaniu zwyrodnień.

Przepuklina kręgosłupa, zwana częściej dyskopatią, jest jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń kręgosłupa. Zwyrodnienie to obejmuje krążki międzykręgowe (dyski), które stanowią łącznik pomiędzy kręgami. Zbudowane są one z jądra miażdżystego – bogato uwodnionej i galaretowatej substancji, którą otacza pierścień włóknisty składający się z włókien kolagenowych. Dzięki nim kręgosłup jest bardziej elastyczny oraz odporny na wstrząsy i przeciążenia. 

Procesy starzeniowe oraz nadmierne przeciążenia kręgosłupa przyczyniają się do stopniowego włóknienia i deformacji krążków, które tracą elastyczność i są coraz mniej wytrzymałe. Zmniejsza się również wytrzymałość otaczających krążki pierścieni włóknistych, czego konsekwencją jest przemieszczanie się krążków. W efekcie mogą one uciskać i drażnić struktury kanału kręgowego, co objawia się bólem i ograniczeniami ruchowymi.

Etapu uszkodzenia krążka międzykręgowego

Rozwój przepukliny kręgosłupa można podzielić na cztery etapy. Pierwszym jest protuzja, czyli uszkodzenie wewnętrznej części pierścienia włóknistego. Na tym etapie pacjenci zazwyczaj nie odczuwają jeszcze żadnych bolesnych objawów, ponieważ nie dochodzi do ucisku na zakończenia nerwowe. Następnym etapem jest prolapsja, w której przebiegu kolejne fragmenty pierścienia włóknistego ulegają degradacji, choć nadal zachowuje on swoją ciągłość. W badaniu RTG można zaobserwować uwypuklenie pierścienia poza zarys kręgosłupa, które może uciskać na otaczającego struktury i powodować ból. Przerwanie ciągłości pierścienia włóknistego i wydostanie się jądra miażdżystego określane jest jako ekstruzja, z kolei rozerwanie już wysuniętego jądra miażdżystego to sekwestracja. Dwa ostatnie etapy wymagają leczenia chirurgicznego.

Przyczyny przepukliny kręgosłupa

Problemy z kręgosłupem zazwyczaj są konsekwencją braku dbałości o kręgosłup i nadmiernych przeciążeń. Przepuklina kręgosłupa to częsty problem wśród osób wykonujących ciężką pracę fizyczną, która wymaga częstego podnoszenia i przenoszenia ciężkich przedmiotów. Do wystąpienia dyskopatii może też dojść na skutek kontuzji lub poważnego urazu.

Coraz więcej przypadków przepukliny kręgosłupa to konsekwencja niehigienicznego trybu życia. Zaniechanie aktywności fizycznej, nieprawidłowa postawa, nadmierna masa ciała i praca siedząca przyczyniają się do występowania nieprawidłowości w obrębie kręgosłupa.

Objawy przepukliny kręgosłupa

Dominującym objawem przepukliny kręgosłupa jest promieniujący ból, następujący w wyniku ucisku na nerwy leżące w sąsiedztwie uszkodzonego krążka międzykręgowego. Najczęściej diagnozowaną przypadłością jest dyskopatia odcinka lędźwiowego, która objawia się ostrym u przewlekłym bólem w dolnym odcinku pleców. Prócz bólu wystąpić mogą także inne dolegliwości ze stronu układu nerwowego, takie jak:

• zaburzenia czucia;
• mrowienie;
• drętwienie i niedowład kończyn;
• wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych.

Objawy te często pojawiają się nagle i bez zapowiedzi, z czasem coraz bardziej się nasilają. Ich wystąpienie jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

Jak przebiega leczenie przepukliny kręgosłupa?

Lekarz rodzinny może skierować pacjenta na odpowiednie badania – RTG kręgosłupa, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, co pozwoli określić stopień zaawansowania choroby i ustalić dalszą strategię leczenia. W razie konieczności pacjent otrzyma skierowanie do lekarza ortopedy.

Leczenie przepukliny kręgosłupa ma charakter zachowawczy, a jego podstawowym celem jest złagodzenie uciążliwego bólu. Skuteczne w niwelowaniu bólu są środki należące do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), działające przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Lekarz może też zalecić stosowanie leków miorelaksacyjnych, które zmniejszają napięcie mięśni przykręgosłupowych. W czasie największego nasilenia dolegliwości bólowych chory powinien gównie leżeć, najlepiej na stosunkowo twardym materacu.

Gdy ból ustąpi, pacjent powinien rozpocząć rehabilitację ruchową z udziałem fizjoterapeuty, który dobierze zestaw ćwiczeń dopasowany do stanu zdrowia. Ćwiczenia pomagają wzmacniać mięśnie przykręgosłupowe i mięśnie pleców, co pozwala uniknąć epizodów bólowych w przyszłości.

Jeżeli przepuklina kręgosłupa jest na etapie ekstruzji lub sekwestracji, proponowanym rozwiązaniem jest leczenie chirurgiczne.

Jak zapobiec przepuklinie kręgosłupa?

Przepuklina kręgosłupa to przypadłość, której można zapobiegać poprzez przestrzeganie kilku zaleceń. Niezwykle istotna jest regularna aktywność fizyczna, zwłaszcza ta wzmacniająca mięśnie brzucha i pleców oraz mięśnie przykręgosłupowe, które stabilizują sylwetkę. Nie wolno też zapominać o ćwiczeniach rozciągających. Jeżeli nie wiemy, jaki rodzaj aktywności będzie dla nas odpowiedni, warto skonsultować się z fizjoterapeutą. Odpowiednie dawki ruchu nie poprawiają kondycję układu kostnego i stawów, ale też pomagają utrzymać prawidłową masę ciała. 

Na co dzień należy zawracać uwagę na utrzymanie prawidłowej postawy ciała (np. podczas pracy przy komputerze, w trakcie snu) oraz unikanie przeciążeń. Lepiej unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów lub wykonywania gwałtownych ruchów, za to warto wpoić sobie techniki podnoszenia cięższych przedmiotów.