Torbiel na jajniku - dlaczego powstaje? Czy torbiel na jajniku stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Podział niezłośliwych torbieli na jajniku

Istnieje kilka rodzajów torbieli na jajniku. Wyróżnić można torbiele czynnościowe, endometrialne czy skórzaste.

• Torbiele czynnościowe (funkcjonalne):
  • torbiele folikularne - powstają przez gromadzenia się płynu w pęcherzyku i braku jego pęknięcia w trakcie owulacji;
  • torbiele ciałka żółtego - tworzą się przy występowaniu zaburzeń hormonalnych po owulacji, prowadzących do nadmiernego krwawienia do ciałka żółtego lub przez brak resorpcji ciałka żółtego;
  • torbiele tekaluteinowe - są wynikiem stymulacji jajnika przez podwyższone stężenia hormonu luteinizującego i ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (β-hCG). Częściej pojawiają się u kobiet z zaśniadem groniastym, cukrzycą, a także u kobiet w ciąży wielopłodowej i/lub powikłanej obrzękiem płodu oraz u pacjentek leczonych z powodu niepłodności, u których wystąpiła hiperstymulacja.
• Torbiele endometrialne (czekoladowe) - mogą powstawać w przebiegu endometriozy, gdy komórki błony śluzowej macicy wszczepią się w strukturę jajnika. Zawartość torbieli stanowią komórki śluzówki macicy i krew, kolorem przypominające czekoladę.
• Torbiele skórzaste (potworniaki dojrzałe) - są to łagodne nowotwory jajnika, które w 50% przypadków występują obustronnie. Mogą zawierać fragmenty włosów, paznokci, zębów czy elementów kostnych. Leczenie polega najczęściej na laparoskopowym usunięciu zmiany.

Złośliwe zmiany na jajniku

Oprócz zmian niegroźnych, na jajniku mogą pojawić się niestety również zmiany złośliwe. Do zmian złośliwych występujących w obrębie jajnika zaliczamy: 

• raka jajnika; 
• nowotwory germinalne, czyli nowotwory pochodzące z niezróżnicowanych komórek płciowych, dla których charakterystyczny jest szybki wzrost;
• ziarniszczaki.

Jak lekarz diagnozuje torbiel na jajniku?

Do wykrywania torbieli na jajniku stosuje się głównie badanie ultrasonograficzne przezpochwowe. Do sprawdzenia przepływu używane jest badanie USG Doppler. Dodatkowo, w celu różnicowania zmian łagodnych i złośliwych, lekarz może zlecić sprawdzenie poziomów m.in. CA-125, AFP, β-hCG i LDH. 

Objawy torbieli na jajniku

Obecność torbieli na jajniku jest zwykle bezobjawowa. Czasami mogą pojawić się m.in. bóle w okolicy podbrzusza, dyskomfort w trakcie stosunku płciowego, częstomocz, wzdęcia i zaburzenia miesiączkowania.

Czym grozi torbiel na jajniku?

Występowanie dużych torbieli grozi powstaniem skrętu jajnika. Symptomami są wtedy objawy tzw. ostrego brzucha, czyli nagły, silny, jednostronny ból podbrzusza, który narasta w ciągu wielu godzin. Dodatkowo pacjentka może wymiotować czy mieć gorączkę. Przy pojawieniu się tych objawów jak najszybciej należy zgłosić się do lekarza w celu diagnostyki i leczenia.

Torbiel na jajniku a ciąża

Możliwość zajścia w ciąże w przypadku występowania torbieli na jajniku zależy od powodu ich powstawania. W większości przypadków ich obecność nie jest przeciwwskazaniem do posiadania potomstwa. Jednak mechanizmy tworzenia się niektórych typów cyst mogą utrudniać zapłodnienie. Przy problemach z zajciem w ciąże warto skonsultować się z ginekologiem i omówić ewentualne sposoby leczenia.

Leczenie torbieli na jajniku

Torbiele czynnościowe najczęściej ulegają samoistnej resorpcji i nie jest konieczne ich leczenie. W sytuacji częstych nawrotów stosuje się tabletki antykoncepcyjne zawierające np. lewonorgestrel, dienogest, etynyloestradiol. Leczenie chirurgiczne jest zarezerwowane dla szczególnych przypadków torbieli funkcjonalnych, takich jak duża torbiel o średnicy większej niż 6 cm, nieulegających samoistnemu zniknięciu, czy zmian powstających w przebiegu endometriozy. Przy zmianach złośliwych może być konieczny zabieg chirurgiczny i chemioterapia.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Bręborowicz, G. (2020). Ginekologia, tom 2. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa.
2. Stefanowicz, E. (2021). Torbiele jajnika. Medycyna Praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/258610,torbiele-jajnika. (Dostęp: 02.2023).
3. Postępowanie w przypadku torbieli jajnika u kobiet po menopauzie. Wytyczne RCOG 2016. Tłumaczyła dr n. med. Monika Klimkowska. Dostępna na: https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/rcog/165190,postepowanie-w-przypadku-torbieli-jajnika-u-kobiet-po-menopauzie-wytyczne-rcog-2016. (Dostęp: 02.2023).

Autor