Blokery kanału wapniowego (antagoniści wapnia) – jak działają i kiedy się je stosuje?

Mechanizm działania blokerów kanału wapniowego

Blokery kanałów wapniowych to leki, które hamują napływ wapnia do komórek. Wapń jest pierwiastkiem, który odgrywa ważną rolę w procesie skurczu komórek mięśniowych, m.in. ścian naczyń krwionośnych oraz komórek mięśniowych serca (kardiomiocytów). 

Rozluźnienie komórek mięśniowych naczyń krwionośnych powoduje ich rozszerzenie, dzięki czemu spada ciśnienie tętnicze krwi. Wskutek działania blokerów kanału wapniowego na kardiomiocyty, serce pracuje wolniej i słabiej się kurczy, a dzięki rozszerzeniu tętniczek wieńcowych dociera do niego więcej odżywiającego go tlenu.

Wskazania do stosowania blokerów kanału wapniowego

Antagoniści kanału wapniowego są lekami często przepisywanymi przez hipertensjologów bądź kardiologów, gdyż stosowane są m.in w przypadku nadciśnienia tętniczego, szczególnie u pacjentów w podeszłym wieku. Oprócz tego mają korzystny wpływ na kondycję serca – są często zalecane w przypadku dławicy piersiowej (objaw choroby niedokrwiennej serca), a także działają przeciwarytmicznie. Dodatkowo hamują agregację płytek, czyli działają przeciwzakrzepowo, a także zmniejszają gromadzenie się cholesterolu oraz trójglicerydów w naczyniach krwionośnych. 

Blokery kanału wapniowego to leki dostępne na receptę i dobierane przez lekarza na podstawie stanu chorego oraz chorób współistniejących.

Podział blokerów kanału wapniowego

Inhibitory kanału wapniowego można podzielić na dwie grupy, ze względu na ich chemiczną budowę oraz docelowe miejsce działania:

• pochodne dihydropirydyny – są to m.in. nifedypina (np. Cordafen), amlodypina (np. Amlozek, Adipine, Amlopin), felodypina (np. Plendil), lacydypina (np. Lacipil), lerkanidypina (np. Lecalpin, Primacor), isradypina, nitrendypina (np. Nitresan, Nitrendypina EGIS), nilwadypina;
• pochodne niedihydropirydynowe – są to m.in. werapamil (np. Isoptin) czy diltiazem (np. Dilzem, Oxycardil).

Pierwsza grupa wykazuje silniejsze działanie na naczynia krwionośne (rozszerza je), natomiast druga grupa odpowiedzialna jest za dobroczynne działanie na serce, a dokładniej na komórki mięśnia sercowego oraz na tętniczki wieńcowe doprowadzające tlen do serca. Wskutek działania pochodnych niedihydropirydynowych zwalnia się czynność serca i zmniejsza jego kurczliwość. Poprzez rozluźnienie tętniczek wieńcowych do serca dociera  wówczas więcej tlenu, przez co jest lepiej odżywione. 

Pamiętaj, że na portalu KtoMaLek.pl z łatwością można sprawdzić dostępność dowolnego leku w okolicznych aptekach.

Działania niepożądane blokerów kanału wapniowego

Głównymi działaniami niepożądanymi inhibitorów kanału wapniowego są:

• bradykardia (spowolnienie pracy serca),
• blok przedsionkowo-komorowy,
• bóle głowy,
• hipotonia,
• zaparcia,
• zaczerwienienie skóry wraz z odczuciem ciepła i pieczenia,
• obrzęki obwodowe (np. stóp i goleni),
• rzadziej objawy alergiczne, m.in. wysypka.

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z wymienionych działań niepożądanych bardzo ważna jest konsultacja z lekarzem, który oceni zdarzenie i w razie potrzeby podejmie odpowiednie działania. W końcu bezpieczeństwo stosowania leku jest najważniejsze.

Przeciwwskazania do stosowania blokerów kanału wapniowego

Nie u wszystkich pacjentów blokery kanału wapniowego powinny być stosowane. W przypadku pochodnych niedihydropirydynowych przeciwwskazaniami są:

• zaawansowana objawowa bradykardia,
• zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego,
• blok przedsionkowo-komorowy,
• zespół Wolffa-Parkinsona-White’a,
• niewydolność krążenia,
• hipotonia.

Natomiast pacjenci cierpiący na wymienione poniżej schorzenia nie powinni przyjmować pochodnych dihydropirydynowych:

• niewydolność krążenia,
• hipotonia,
• zaawansowane zwężenie zastawki aorty,
• kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu,
• niestabilna dławica piersiowa,
• stan po zawale mięśnia sercowego.

Blokery kanału wapniowego a sok grejpfrutowy

Co ciekawe, w czasie przyjmowania blokerów kanału wapniowego nie zaleca się spożywania soku grejpfrutowego. Wiąże się to z tym, że substancje zawarte w grejpfrutach (oraz innych cytrusach) hamują działalność enzymów mikrosomalnych wątroby i ścian jelita, tzw. cytochromu P-450, który odpowiada za metabolizm blokerów kanału wapniowego. Zahamowanie działania cytochromu P-450 może spowodować zahamowanie metabolizowania leku, a w konsekwencji nasilenia jego działania. Wskutek tego może dojść m.in. do nadmiernego obniżenia ciśnienia. Aby zapewnić bezpieczeństwo stosowania blokerów kanału wapniowego, leki najlepiej popijać szklanką przegotowanej wody o temperaturze pokojowej.

Autor