Nadciśnienie złośliwe — najcięższa postać nadciśnienia. Przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie złośliwe — czym jest?

Nadciśnienie złośliwe nazywane jest również przełomem nadciśnieniowym. Można spotkać się w nazewnictwie również z pojęciem stanu nagłego w nadciśnieniu tętniczym, jako określenie nadciśnienia złośliwego. Charakteryzuje się bardzo gwałtownym wzrostem ciśnienia tętniczego, a w szczególności ciśnienia rozkurczowego. Może ono osiągać wartości nawet do 120-140 mmHg (milimetrów słupa rtęci).

Nadciśnienie złośliwe a normy ciśnienia krwi

Nadciśnienie złośliwe charakteryzuje się przede wszystkim wzrostem ciśnienia rozkurczowego, które u zdrowego przeciętnego człowieka powinno być niższe niż 70 mmHg. Obecnie, zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ang. European Society of Cardiology - ESC), wyróżnione zostały trzy główne kategorie klasyfikacji wartości ciśnienia:

• poniżej 120/70 mmHg — ciśnienie prawidłowe;
• 120-139/70-89 mmHg — ciśnienie podwyższone;
• powyżej lub równe 140/90 mmHg — nadciśnienie. 

Należy pamiętać, że jednorazowy wynik powyżej normy nie oznacza od razu nadciśnienia. W sytuacji zaobserwowania u siebie powtarzalnych zbyt wysokich wyników należy przez 7 dni badać ciśnienie 2-3 razy dziennie i notować pomiary. Z takimi wynikami należy udać się do lekarza rodzinnego lub do kardiologa w celu postawienia rozpoznania w kierunku nadciśnienia tętniczego oraz podjęcia ewentualnego leczenia.

Nadciśnienie złośliwe — przyczyny

Nadciśnienie tętnicze złośliwe występuje niezwykle rzadko, ponieważ stosowanie leków obniżających i normujących ciśnienie krwi skutecznie mu zapobiega. Najczęstszą przyczyną wystąpienia przełomu nadciśnieniowego jest zaniedbanie zaleconego przez lekarza leczenia. Grupą ryzyka do wystąpienia stanu nagłego w nadciśnieniu są mężczyźni w wieku powyżej 45 lat, w szczególności palący papierosy. Do innych schorzeń, które mogą przyczynić się do wystąpienia nadciśnienia złośliwego, zalicza się choroby nerek, w szczególności zapalenie nerek, guz chromochłonny nadnerczy, zespół Cushinga oraz zwężenie tętnicy nerkowej.

Nadciśnienie złośliwe — objawy

Nadciśnienie złośliwe, poza samym wzrostem wartości ciśnienia krwi, ma swoje objawy, które mogą sugerować konieczność szybkiego udania się do lekarza lub nawet wezwania karetki. Należą do nich zawroty i bóle głowy, duszności, bóle brzucha, ogólne osłabienie, pogorszenie widzenia czy problemy z oddawaniem moczu lub nykturia, czyli nocne oddawanie moczu. W moczu możliwe będzie również zaobserwowanie krwi (krwiomocz), a w badaniach laboratoryjnych możliwe jest stwierdzenie obecności białek w moczu (białkomocz).

Nadciśnienie złośliwe — powikłania

Nadciśnienie złośliwe samo w sobie jest stanem zagrażającym życiu i zdrowiu chorego. Bardzo poważne skutki mogą również przynieść powikłania z nim związane. Do takich powikłań należą zawał serca, udar mózgu, obrzęk płuc oraz uszkodzenie nerek. Brak interwencji lekarskiej w przełomie nadciśnieniowym może skutkować nawet zgonem.

Nadciśnienie złośliwe — diagnostyka

Nadciśnienie tętnicze złośliwe diagnozowane jest przede wszystkim na podstawie wyników pomiaru ciśnienia krwi. W sytuacjach nagłych należy udać się bezpośrednio na SOR lub wezwać karetkę. Szczegółowe rozpoznanie stawiane jest na podstawie dodatkowych badań, takich jak EKG, RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa głowy czy badanie dna oka.

Nadciśnienie złośliwe — leczenie

Nadciśnienie złośliwe leczone jest przede wszystkim ambulatoryjnie. W sytuacji zaobserwowania u siebie niepokojących objawów mogących wskazywać na wystąpienie przełomu nadciśnieniowego należy bezzwłocznie udać się do lekarza lub wezwać karetkę. Leczenie przełomu nadciśnieniowego polega na obniżeniu ciśnienia oraz na obserwacji pozostałych narządów i podjęcia działań w celu zabezpieczenia przed niewydolnością narządową. Bardzo ważnym aspektem leczenia nadciśnienia złośliwego po incydencie nagłym jest stosowanie odpowiedniej, zbilansowanej diety. Na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej istnieje możliwość pobrania bezpłatnej diety, która powinna być stosowana w nadciśnieniu tętniczym.

Nadciśnienie złośliwe — profilaktyka

Nadciśnienie złośliwe występuje niezwykle rzadko. Skuteczną formą profilaktyki przed wystąpieniem przełomu nadciśnieniowego jest regularne stosowanie leków na nadciśnienie tętnicze. Do tych leków należą między innymi inhibitory konwertazy angiotensyny (np. captopril, ramipryl), antagoniści receptora angiotensyny (np. losartan, walsartan, telmisartan), beta-blokery (np. metoprolol, atenolol, bisoprolol, nebiwolol), leki moczopędne (np. furosemid, torasemid, hydrochlorotiazyd) oraz blokery kanałów wapniowych (amlodypina, werapamil).

Dostępność leków stosowanych w nadciśnieniu w aptekach w Twojej okolicy sprawdzisz na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia

1. (2024). Wytyczne European Society of Cardiology (ESC) dotyczące zarządzania podwyższonym ciśnieniem krwi i nadciśnieniem tętniczym. Dostępne na: https://www.escardio.org/Guidelines/Clinical-Practice-Guidelines/Elevated-Blood-Pressure-and-Hypertension. (Dostęp: 02.2025)
2. (2024). Wytyczne postępowania w nadciśnieniu tętniczym w Polsce 2024 - stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego/Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Dostępna na: https://journals.viamedica.pl/polish_heart_journal/article/view/104950. 
3. Januszewicz, A., Prejbisz, A., Dobrowolski, P., Leśniak, W. (2024). Nadciśnienie tętnicze pierwotne. 2024. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.1. (Dostęp: 02.2025).

Autor