Ashwagandha — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Ashwagandha — właściwości

Dlaczego ashwagandha ma tyle zastosowań? Na temat witanii ospałej, bo tak prawidłowo nazywa się ashwagandha, pojawia się coraz więcej informacji. Skąd więc tak szerokie działanie ashwagandhy? 

Znaleziono w niej ponad 50 związków. Ashwagandha zawiera wiele różnych substancji m.in. alkaloidy, ashwagandynę, witaferynę, witanoidy, witasomniferynę, saponiny, witanolidy, cukry, flawonoidy, żelazo, skrobię oraz różnego rodzaju aminokwasy.

Tak szeroki wachlarz substancji biologicznie czynnych musi równać się szerokiemu zastosowaniu. 

Ashwagandha — jak wygląda i skąd pochodzi?

Withania somnifera, znana również jako żeń-szeń indyjski czy ashwagandha, obecna jest w ajurwedyjskiej medycynie od ponad 3000 lat. W Indiach oficjalnie uważana jest za lek.

Jak wygląda ashwagandha? Ashwagandha to zdrewniały krzew o wysokości około 60 centymetrów. Naturalnie występuje w Afryce, rejonie Morza Śródziemnego oraz w Indiach. Korzeń ashwagandhy jest gruby i mięsisty, ma białawo-brązowy kolor. Liście są owalne, kwiaty zielonkawe lub żółte zebrane w baldach, owoce są pomarańczowe i zamknięte w kielichu (podobne do owoców miechunki). Nasiona mają kolor żółty. 

Głównym, najczęściej wykorzystywanym surowcem jest korzeń ashwagandhy (łac. Withania somnifera radix). Używa się też całej rośliny, liści, zielonych jagód, owoców czy nasion. Często można też spotkać ekstrakty z korzenia ashwagandhy. 

Ashwagandha — działanie, wskazania do stosowania

Przeprowadzono wiele badań na ludziach i zwierzętach aby określić zakres jej zastosowania ashwagandhy w różnych schorzeniach. 

Przypisuje się jej m.in. działanie przeciwlękowe, przeciwzapalne, adaptogenne, antyoksydacyjne, obniżające cholesterol czy poprawiające funkcje seksualne. 

Na niektóre z tych zastosowań dostępne są solidne dowody, a w przypadku innych istnieją tylko wstępne doniesienia.

Ashwagandha na stres

Działanie ashwagandhy na stres wynika przede wszystkim z jej zdolności do obniżania poziomu hormonu stresu - kortyzolu. 

W wielu badaniach zaobserwowano obniżenie poziomu stresu i lęku po stosowaniu ashwagandhy. Jeśli często jesteś szczególnie narażony na stres, możesz rozważyć jej suplementację. 

Ashwagandha na zaburzenia lękowe

Działanie ashwagandhy na nerwicę jest jednym z lepiej udokumentowanych właściwości tej rośliny. Efekty przeciwlękowe ashwagandha zawdzięcza oddziaływaniu na receptory GABA. W ten sam sposób działają niektóre leki stosowane w zaburzeniach lękowych. 
Oprócz tego ashwagandha ma działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. W powstawaniu lęku udział bierze stres oksydacyjny oraz zapalenie. Natomiast ludzki mózg jest szczególnie wrażliwy na takie warunki. 

Dzięki połączeniu tych mechanizmów ashwagandha ułatwia leczenie stanów lękowych.

Ashwagandha na sen

Suplementacja ashwagandhy poprawia jakość snu oraz pomaga w bezsenności, dotyczy to kilku grup wiekowych. Ashwagandha przed snem pomoże ci w trudnościach z zasypianiem i wybudzaniem się w nocy - będziesz bardziej wypoczęty. 

Po jakim czasie działa ashwagandha? Najbardziej efektywne na sen są dawki 600 mg dziennie przyjmowane przez kilka tygodni. 

Ashwagandha na cukier

U pacjentów stosujących 3 gramy korzenia ashwagandhy dziennie przez 30 dni zaobserwowano stabilizację poziomu glukozy we krwi. W badaniach na szczurach wykazano także, że poprawia wrażliwość tkanek na insulinę oraz stężenie hemoglobiny glikowanej HbA1c.  Jednak dobrej jakości badań na ludziach jest niewiele. 

Ashwagandha na nadciśnienie

W jednym z badań przez 3 miesiące pacjentom podawano 2 gramy sproszkowanego korzenia ashwagandhy rozpuszczonego w mleku. Po tym czasie zaobserwowano spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Ashwagandha może pomóc na wysokie ciśnienie krwi, ale tylko w niektórych przypadkach.

Głównie dotyczyło to tych pacjentów, których nadciśnienie tętnicze wynikało z nadmiernego stresu. Dużą rolę odgrywa tu działanie adaptogenne ashwagandhy. 

Ashwagandha na odchudzanie

Czy ashwagandha pomoże przy odchudzaniu? Nie do końca, a przynajmniej nie bezpośrednio. 

Jednak na działanie ashwagandhy możemy liczyć, gdy Twoje problemy z jedzeniem wynikają ze stresu. Jeśli masz zachcianki, gdy się stresujesz i jesz z powodów emocjonalnych, to stosowanie ashwagandhy pomoże Ci utrzymać prawidłową masę ciała. 

Dodatkowo kortyzol, który wydzielany jest w czasie reakcji stresowej, zwiększa odkładanie się tkanki tłuszczowej. Ashwagandha pomaga zniwelować ten efekt poprzez zmniejszenie stężenia kortyzolu we krwi. 

Ashwagandha na libido

Ashwagandha a libido - czy to działa? Tak! Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.  Suplementacja ashwagandhy przez kilka tygodni zwiększa satysfakcję seksualną ze stosunku, ilość orgazmów oraz libido. 

Ashwagandha dla mężczyzn jest pomocna w zaburzeniach płodności. W jednym z badań zaobserwowano wzrost liczby plemników, objętości nasienia oraz ruchliwości plemników.

Ashwagandha — jak dawkować?

Jak brać ashwagandhę? Dawkowanie ashwagandhy zależy od rodzaju substancji, którą przyjmujesz oraz celu jej przyjmowania. Najczęściej dostępne są ekstrakty lub sproszkowany korzeń.

Maksymalna dawka ashwagandhy w przypadku ekstraktu to 600 mg. Warto sprawdzić dawkowanie na opakowaniu konkretnego preparatu, gdyż zawartość substancji czynnych może się różnić w zależności od producenta. Wybieraj ashwagandhę standaryzowaną na witanolidy. 

Maksymalna dzienna dawka ashwagandhy w proszku wynosi 3 gramy. Jak stosować ashwagandhę w proszku? Rozpuść ją w wodzie lub mleku.

Leki i suplementy zawierające ashwagandhę

Ashwagandha w ciąży

W badaniach na zwierzętach nie wykazano toksycznego wpływu na płód. Bardzo duże dawki mogą prowadzić do poronienia. 

Należy unikać ashwagandhy w ciąży ze względu na brak danych dotyczących ludzi. Również nie ma danych dotyczących przyjmowania ashwagandhy podczas karmienia piersią, lepiej więc jej unikać. 

Ashwagandha — przeciwwskazania i środki ostrożności

Ashwagandha zwiększa stężenie T3 i T4, dlatego nie jest polecana osobom z nadczynnością tarczycy. Może nasilać objawy choroby. 

Ashwagandha zwiększa stężenie testosteronu, dlatego nie należy jej stosować u mężczyzn chorujących na hormonozależnego raka prostaty. 

Ma również działanie immunostymulujące, więc powinny jej unikać osoby z chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak toczeń, stwardnienie rozsiane czy reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Może ona nasilać objawy choroby. 

Przed podaniem ashwagandhy dziecku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Ashwagandha — możliwe działania niepożądane

Ashwagandha zasadniczo jest rośliną dosyć bezpieczną i jeśli jesteś osobą zdrową, możesz spróbować z niej korzystać. Ciężkie działania niepożądane zdarzają się rzadko. Może wystąpić senność czy zawroty głowy.  

Brak danych dotyczących długoterminowego stosowania ashwagandhy.

Ashwagandha — interakcje z lekami i innymi ziołami

Przed zastosowaniem ashwagandhy skonsultuj się z lekarzem, jeśli przyjmujesz leki przeciwdepresyjne (np. fluoksetyna), uspokajające (np. diazepam), przeciwpadaczkowe lub przeciwcukrzycowe. 

Ashwagandha wchodzi w interakcje z benzodiazepinami, lekami przeciwlękowymi i nasennymi - może nasilać ich działanie.

Aktualnie brak danych na temat wpływu ashwagandhy na antykoncepcję. 

Ashwagandha w Ziołopedii — podsumowanie

Właściwości lecznicze ashwagandhy są bardzo szerokie. Dla osób zdrowych jest ona ziołem stosunkowo bezpiecznym. Pamiętaj jednak, aby stosować odpowiednie dawki ashwagandhy.

Bibliografia

1. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/276890,ashwagandha-dzialanie-dawkowanie-i-skutki-uboczne (Dostęp 12.02.2024)
2. Vijay K. Bharti, Jitendra K. Malik, Ramesh C. Gupta, Chapter 52 - Ashwagandha: Multiple Health Benefits, Nutraceuticals, Academic Press, 2016, 717-733, https://doi.org/10.1016/B978-0-12-802147-7.00052-8. 
3. G. Lal Gupta, Rana, A. C.(2007), “Withania somnifera (Ashwagandha): A Review”, Pharmacognosy Reviews, 1, 129-136
4. Mandlik Ingawale, D. S., & Namdeo, A. G. (2021). Pharmacological evaluation of Ashwagandha highlighting its healthcare claims, safety, and toxicity aspects. Journal of dietary supplements, 18(2), 183–226. https://doi.org/10.1080/19390211.2020.1741484 
5. Speers, A. B., Cabey, K. A., Soumyanath, A., & Wright, K. M. (2021). Effects of Withania somnifera (Ashwagandha) on Stress and the Stress- Related Neuropsychiatric Disorders Anxiety, Depression, and Insomnia. Current neuropharmacology, 19(9), 1468–1495. https://doi.org/10.2174/1570159X19666210712151556 
6. Paul, S., Chakraborty, S., Anand, U., Dey, S., Nandy, S., Ghorai, M., Saha, S. C., Patil, M. T., Kandimalla, R., Proćków, J., & Dey, A. (2021). Withania somnifera (L.) Dunal (Ashwagandha): A comprehensive review on ethnopharmacology, pharmacotherapeutics, biomedicinal and toxicological aspects. Biomedicine & pharmacotherapy, 143, 112-175. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2021.112175 
7. Kushwaha, Shalini & Betsy, Agatha & Chawla, Paramjit. (2012). Effect of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Powder Supplementation in Treatment of Hypertension. Studies on Ethno-Medicine, 6. 10.1080/09735070.2012.11886427 
8. Choudhary, D., Bhattacharyya, S., & Joshi, K. (2017). Body Weight Management in Adults Under Chronic Stress Through Treatment With Ashwagandha Root Extract: A Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial. Journal of evidence-based complementary & alternative medicine, 22(1), 96–106. https://doi.org/10.1177/2156587216641830 
9. Mikulska, P., Malinowska, M., Ignacyk, M., Szustowski, P., Nowak, J., Pesta, K., Szeląg, M., Szklanny, D., Judasz, E., Kaczmarek, G., Ejiohuo, O. P., Paczkowska-Walendowska, M., Gościniak, A., & Cielecka-Piontek, J. (2023). Ashwagandha (Withania somnifera)-Current Research on the Health-Promoting Activities: A Narrative Review. Pharmaceutics, 15(4), 1057. https://doi.org/10.3390/pharmaceutics15041057 
10. Chauhan, S., Srivastava, M. K., & Pathak, A. K. (2022). Effect of standardized root extract of ashwagandha (Withania somnifera) on well-being and sexual performance in adult males: A randomized controlled trial. Health science reports, 5(4), e741. https://doi.org/10.1002/hsr2.741 
11. Dongre, S., Langade, D., & Bhattacharyya, S. (2015). Efficacy and Safety of Ashwagandha (Withania somnifera) Root Extract in Improving Sexual Function in Women: A Pilot Study. BioMed research international, 2015, 284154. https://doi.org/10.1155/2015/284154 
12. Ambiye, V. R., Langade, D., Dongre, S., Aptikar, P., Kulkarni, M., & Dongre, A. (2013). Clinical Evaluation of the Spermatogenic Activity of the Root Extract of Ashwagandha (Withania somnifera) in Oligospermic Males: A Pilot Study. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2013, 571420. https://doi.org/10.1155/2013/571420 

Autor