Insulina – czym jest? Badania i normy. Jak podawać insulinę?

Insulina – strażnik gospodarki węglowodanowej

Insulina jest hormonem polipeptydowym, produkowanym przez wyspy β trzustki. Sygnałem do jej wyrzutu jest podwyższenie poziomu glukozy we krwi, np. wskutek spożytego posiłku. Działanie insuliny ma za zadanie ponownie obniżyć stężenie glukozy poprzez:

• nasilenie jej transportu do wnętrza komórek mięśniowych i tłuszczowych,
• zmniejszenie jej syntezy w organizmie,
• zwiększenie syntezy glikogenu – formy, w jakiej nadmiar glukozy jest magazynowany w wątrobie i mięśniach szkieletowych.

Co ciekawe, insulina wpływa również na gospodarkę lipidową. Jej nadmierne wydzielanie może zatem prowadzić do zwiększonego odkładania się tkanki tłuszczowej. Hormonem działającym przeciwnie do insuliny jest glukagon.

Zaburzenia wydzielania insuliny

Zaburzenia wydzielania insuliny mogą skutkować zarówno jej podwyższonym, jak i obniżonym poziomem we krwi. W obu przypadkach konieczne jest wykonanie szeregu badań i konsultacja z lekarzem endokrynologiem.

Niedobór insuliny a cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy błędnie rozpoznaje i niszczy komórki wysp β trzustki. Najczęściej diagnozuje się ją u dzieci, młodzieży lub młodych dorosłych. Brak wystarczającej ilości produkowanej insuliny prowadzi do podwyższenia poziomu glukozy we krwi, objawiającego się:

• częstym oddawaniem moczu,
• zwiększonym pragnieniem,
• przewlekłym zmęczeniem,
• utratą wagi, pomimo zwiększonego apetytu.

U podłoża cukrzycy typu 1 leżą przede wszystkim czynniki genetyczne i środowiskowe.  

Insulinooporność i cukrzyca typu 2

Innym zjawiskiem jest insulinooporność, czyli zmniejszona odpowiedź komórek na działanie insuliny, pomimo jest prawidłowego stężenia. W efekcie dochodzi do zaburzenia wychwytu glukozy z krwi i tzw. hiperglikemii. Aby przeciwdziałać zaistniałej sytuacji, trzustka produkuje coraz większe ilości insuliny, aż dojdzie do wyczerpania możliwości komórek β. Na tym etapie rozwija się cukrzyca typu 2. Bardzo ważnym czynnikiem wywołującym chorobę jest nieprawidłowa dieta, brak ruchu oraz otyłość, zwłaszcza brzuszna. Wielu pacjentów diagnozowanych jest przypadkowo podczas rutynowych badań, gdyż cukrzyca typu 2 może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo.

Oznaczenie poziomu insuliny

Aby ocenić gospodarkę węglowodanową organizmu, należy wykonać krzywą cukrową i krzywą insulinową. Badanie polega na pomiarze we krwi stężenia insuliny i glukozy na czczo oraz po 1 i 2 godzinach od podania testowej dawki glukozy. Dzięki temu widzimy, jak komórki β trzustki radzą sobie z podwyższoną glikemią. Normy poziomu insuliny wynoszą:

• na czczo – do 10 mU/ml,
• po 1 godzinie – do 50 mU/ml,
• po 2 godzinach – do 30mU/ml.

Podane zakresy mogą różnić się w zależności od laboratorium i stosowanej metody analitycznej.

Dodatkowo, warto oznaczyć poziom peptydu C, powstającego podczas przekształcenia proinsuliny (prekursora hormonu) w insulinę. W momencie wyrzutu insuliny, do krwi dostaje się także peptyd C, jest on zatem wyznacznikiem jej produkcji. Normy zależą od laboratorium przeprowadzającego badanie.

Leczenie cukrzycy – kiedy podajemy insulinę?

W przypadku cukrzycy typu 1, leczenie polega na podskórnym podawaniu preparatów insulinowych, za pomocą iniekcji lub specjalistycznej pompy. Cukrzyca typu 2 początkowo leczona jest lekami doustnymi, zwiększającymi insulinowrażliwość, stymulującymi wyrzut insuliny, wydalanie glukozy z moczem lub zahamowanie jej wchłaniania z przewodu pokarmowego. W zaawansowanych stadiach choroby, dołączana jest insulinoterapia. Podawanie insuliny jest także niezbędne w leczeniu tzw. cukrzycy ciężarnych.

Pacjenci chorujący na cukrzycę mogą wspomagająco stosować preparaty zawierające wyciąg z morwy białej (Morwa Biała Plus, Insulan, Zuccarin). Warto zadbać także o prawidłowy poziom witaminy B12 (Witamina B12 Forte Naturell, DiaB12, Molekin B12), gdyż u diabetyków często stwierdza się jej niedobór.

Wybrany preparat zarezerwujesz w pobliskiej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Rodzaje preparatów insulinowych

Insulinę uzyskuje się metodami inżynierii genetycznej, przy wykorzystaniu drożdży Saccharomyces cerevisiae oraz bakterii Escherichia coli. Wyróżniamy insuliny ludzkie, o takiej samej sekwencji aminokwasów, jak w insulinie wydzielanej przez trzustkę oraz modyfikowane, w strukturze których wprowadzono odpowiednie zmiany. Dzięki temu uzyskano insuliny o natychmiastowym, a także przedłużonym działaniu. Poszczególne rodzaje mogą być łączone w jednym preparacie, tworząc tzw. mieszanki.

Jak prawidłowo podawać insulinę?

Podanie insuliny polega na wykonaniu iniekcji podskórnej, najczęściej za pomocą pena insulinowego. Przyjmuje się, że insuliny krótko- i szybkodziałające powinny być podawane w obrębie brzucha lub ramion, zaś długodziałające w uda i pośladki. Za każdym razem powinno się zmieniać miejsce wkłucia minimum o 1 cm. Bardzo ważny jest też dobór odpowiedniej igły – w większości przypadków wystarczająca długość to 5 mm, pozwalająca na wykonanie prostopadłego wkłucia.