Czym są zaburzenia lękowe? Na czym polega leczenie zaburzeń lękowych?

Czym jest lęk?

Lęk pojawia się zazwyczaj w odpowiedzi na stresującą sytuację lub zagrożenie. Jest emocją powodującą w ludziach niepokój, strach, uczucie napięcia oraz przeczucie, że wydarzy się coś złego. Jeśli lęk wywołuje silne, nieadekwatne do sytuacji reakcje, pojawia się często, a osoba przeżywająca go nie jest w stanie nad nim zapanować – mówimy o wystąpieniu zaburzeń lękowych.

Zaburzenia lękowe – co to takiego?

Zaburzenia lękowe to jedne z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Można wyróżnić zarówno zaburzenia lękowe u dzieci, jak i u dorosłych. W grupie zaburzeń lękowych wyróżnia się kilka jednostek chorobowych, a każde z nich daje nieco inne objawy. Wszystkie rodzaje zaburzeń lękowych łączy jednak pojawienie się uczucia niepokoju.

Podział zaburzeń lękowych

Według klasyfikacji ICD-11 wyróżnia się następujące rodzaje zaburzeń lękowych: agorafobię, zaburzenia lękowe uogólnione, zaburzenia paniczne, zaburzenia związane z lękiem społecznym, fobie swoiste, zaburzenia związane z lękiem separacyjnym oraz mutyzm wybiórczy.

Agorafobia 

Agorafobia zwykle nazywana jest lękiem przed otwartymi przestrzeniami. Dokładniej ujmując jest to lęk przed miejscem lub sytuacją, z której ciężko jest uciec. Pacjenci unikają np. przebywania w zatłoczonych miejscach, podróżowania komunikacją miejską, wyjścia do kina lub sklepu, ponieważ obawiają się, że ciężko będzie im wydostać się z tego miejsca. W najtrudniejszych przypadkach ludzie boją się wyjść z domu. Agorafobii często towarzyszy fobia społeczna i depresja.

Zaburzenia lękowe uogólnione

Lęk uogólniony charakteryzuje występowanie uczucia niepokoju, które nie jest związane z żadnym czynnikiem i towarzyszy pacjentowi bardzo często. Chorzy bez przerwy czymś się zamartwiają i wymyślają w głowie czarne scenariusze. Lękowi często współtowarzyszą inne objawy, takie jak zaburzenia koncentracji, drażliwość, nadpobudliwość, bóle brzucha, zawroty głowy, zaburzenia snu czy bóle mięśni.

Zaburzenia paniczne

Zaburzenia paniczne to schorzenie, którego głównym objawem jest atak paniki, czyli stan paraliżującego lęku. Takiemu atakowi często towarzyszy przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, pocenie się, duszność i przyspieszony oddech. 

Zaburzenia związane z lękiem społecznym

Chory zmagający się z lękiem społecznym cierpi z powodu strachu przed kontaktami z innymi osobami. Osoby borykające się z tym zaburzeniem często unikają spotkań z ludźmi, co może doprowadzić do izolacji społecznej. Najczęstsze objawy występujące u chorych podczas sytuacji towarzyskich, to rumienienie się, drżenie rąk, pocenie się, drżenie głosu. 

Fobie swoiste

Fobie swoiste objawiają się irracjonalnym strachem przed konkretnymi przedmiotami, sytuacjami, zwierzętami lub osobami. Istnieje wiele różnych rodzajów takiej fobii, do przykładów zaliczyć można:

• ofidiofobię – lęk przed wężami;
• arachnofobię – lęk przed pająkami;
• ichtiofobię – lęk przed rybami;
• trypanofobię – lęk przed zastrzykami;
• nyktofobię – lęk przed ciemnością.

Zaburzenia związane z lękiem separacyjnym

Lęk separacyjny zazwyczaj występuje u dzieci między 7. a 24. miesiącem życia, jest on wówczas naturalnym etapem rozwoju. Nie jest jednak normalny, gdy dotyczy osób dorosłych. Pacjent zmagający się z lękiem separacyjnym odczuwa paniczny strach przed możliwością utraty bliskiej osoby. Boi się rozstania z nią (nawet na krótki czas) oraz nadmiernie martwi się o jej bezpieczeństwo. 

Mutyzm wybiórczy

Mutyzm wybiórczy zwykle spotykany jest we wczesnym dzieciństwie, ale może dotknąć także dorosłych. Zaburzenie to polega na wybiórczości mówienia. Objawia się ono milczeniem lub wypowiadaniem przez pacjenta tylko pojedynczych słów w stresujących sytuacjach, podczas gdy w innych momentach wypowiada się on płynnie.

Objawy zaburzeń lękowych

Najczęstsze objawy występujące u pacjentów zmagających się z zaburzeniami lękowymi to:

• kołatanie serca,
• potliwość,
• duszności,
• niepokój,
• drżenie,
• bóle i zawroty głowy,
• wymioty,
• biegunka,
• ból w klatce piersiowej,
• uczucie ucisku w gardle.

Jakie są przyczyny zaburzeń lękowych?

Nie stwierdzono jednoznacznej przyczyny pojawienia się zaburzeń lękowych. Istnieje jednak wiele czynników, które zwiększają ryzyko ich wystąpienia. Zalicza się do nich:

• uwarunkowania genetyczne;
• wysoki poziom stresu w życiu;
• doświadczenie traumy;
• uzależnienia;
• niektóre choroby;
• niektóre cechy osobowości.

Czy zaburzenia lękowe są uleczalne?

Zaburzenia lękowe mogą znacząco utrudniać życie, dlatego tak ważna jest szybka diagnoza i wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Podstawą leczenia zaburzeń lękowych jest psychoterapia. W ciężkich przypadkach konieczne może być także włączenie farmakoterapii. W leczeniu zaburzeń lękowych stosuje się leki przeciwlękowe (alprazolam, nitrazepam, oksazepam) oraz leki przeciwdepresyjne (fluoksetyna, sertralina, citalopram, paroksetyna). Należy jednak pamiętać, że leki te stosuje się wyłącznie z zalecenia lekarza i zgodnie z wytycznymi.

Dostępność leków w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl. 

W pozbyciu się lęków pomocne może również okazać się wprowadzenie aktywności fizycznej, dbanie o zdrową, zbilansowaną dietę oraz poznanie technik relaksacyjnych. 

Bibliografia:

1. Nitka-Siemińska, A. (2014). Zaburzenia lękowe – charakterystyka i zasady leczenia. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 8, nr 1, s. 37-43.
2. Krawczyk, P., Święcicki, Ł. (2020). ICD-11 vs. ICD-10 C przegląd aktualizacji i nowości wprowadzonych w najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO. Psychiatria Polska, 54 (1), 2020, s. 7-20.
3. Adamczyk, K., Adamczyk, D., Wójcik, R., Fałkowska, U. (2018). Rzadkie fobie specyficzne – rodzaje i leczenie. Varia Medica, tom 2, nr 5, s. 423-429.

Autor