Bezsenność - dlaczego nie możemy zasnąć?

Po co człowiekowi sen?

Sen ma ogromną wartość dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego, stanowi jedną z podstawowych potrzeb biologicznych ludzkiego organizmu. W trakcie snu zwalnia przemiana materii, a także częstość oddechów i skurczów serca. Wrażliwość na większość bodźców jest mocno obniżona, podobnie aktywność ruchowa. Innymi słowy, nasz organizm ma okazję odpocząć. Zdrowy sen powinien trwać od około 6 do 8 godzin i kończyć się spontanicznie. Oznacza to tyle, że powinniśmy zasypiać zgodnie z naszym "zegarem biologicznym" i budzić się samoistnie, wypoczęci i gotowi sprostać wyzwaniom nadchodzącego dnia. Zdarza się jednak, że sen jest nieefektywny lub zwyczajnie nie możemy zasnąć, przez co jesteśmy niewyspani, zmęczeni i rozdrażnieni. Gdy zdarza się to sporadycznie, nie ma większych powodów do zmartwień. Jednak gdy sytuacja zaczyna się powtarzać, słusznie zaczyna wzbudzać nasz niepokój.

Gdy nie możemy zasnąć

Bezsenność to nie jedynie problem z zasypianiem, ale także z utrzymaniem snu. Osoby, które źle sypiają, skarżą się na sen złej jakości i częste wybudzanie się, co sprawia, że wypoczynek i regeneracja są nieosiągalne. W wyniku niewyspania są przemęczone, mają problemy z koncentracją i nie potrafią skupić się na pracy. Często są bardziej drażliwe i szybko się denerwują, dokucza im gorsze samopoczucie. Brak snu wpływa więc nie tylko na fatalną kondycję fizyczną organizmu, ale rzutuje również na nasze funkcjonowanie w społeczeństwie. Statystyki pokazują, że około 30-50% dorosłych osób miewa objawy bezsenności. W 15% przypadków objawy te mają negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie.

Przyczyny bezsenności

Jeżeli problemy z zasypianiem męczą nas przez kilka dni, mówimy o bezsenności przygodnej. Z bezsennością krótkotrwałą mamy do czynienia, gdy symptomy występują do 4 tygodni. Dolegliwości, które utrzymują się dłużej niż 4 tygodnie świadczą o bezsenności przewlekłej.

Zaburzenia snu mogą mieć naprawdę różne przyczyny. Czasem są wynikiem oddziaływania czynników zewnętrznych, takich jak wysoka temperatura, ostre światło oraz hałas, które uniemożliwiają zaśnięcie. Wpływ na jakość snu mają także używki, jak alkohol czy kawa oraz niektóre leki. Silne stany emocjonalne, w tym, stres, również mogą wywoływać kłopoty z zasypianiem. Warto również zwrócić na naszą aktywność przed snem. Oglądanie do późna telewizji lub przeglądanie SMS-ów na smartfonie zaburza wydzielanie melatoniny, która pomaga nam zasnąć. Intensywny wysiłek przed snem również nie jest wskazany, gdyż mocno pobudza nasz metabolizm.

Bezsenność może mieć również podłoże somatyczne (gdy występują dolegliwości, które zaburzają sen np. przewlekłe zespoły bólowe, zaburzenia hormonalne), psychotyczne (zaburzenia depresyjne, stany lękowe) czy neurogenne (zaburzone funkcjonowanie układu nerwowego). 

Jeżeli zaburzenia snu są objawem występujących chorób lub wynikiem stosowania niektórych leków, mówimy wówczas o bezsenności wtórnej. Zdarza się jednak, i to nie tak rzadko, że nie sposób poznać przyczyn problemów ze snem. Wówczas możemy mówić o bezsenności pierwotnej, która uznawana jest za samodzielną jednostkę chorobową.

Czy to na pewno bezsenność? Diagnostyka i leczenie

Nim podejmiemy poważne kroki, by sprawdzić, co sprawia, że nie możemy zasnąć, warto wykonać osobisty rachunek sumienia. Wiemy bowiem, że nasze nawyki mają duży wpływ na jakość snu. Jeśli jednak jesteśmy pewni, że przyczyna leży gdzie indziej, warto wybrać się do lekarza rodzinnego.

Rozpoznanie bezsenności obejmuje zarówno podstawowe badania sprawdzające ogólny stan zdrowia, jak i diagnostykę w kierunku ewentualnych zaburzeń psychicznych. Jeżeli na ich podstawie nie da się ustalić przyczyn bezsenności, lekarz może podjąć decyzję o skierowaniu pacjenta do poradni leczenia zaburzeń snu.

Sprawdź już teraz czy cierpisz na bezsenność! Wykonaj szybki test na bezdech senny - kliknij tutaj!

Podstawowym elementem leczenia bezsenności pierwotnej oraz wtórnej bezsenności przewlekłej jest terapia poznawczo-behawioralna. Jej celem jest przeprowadzenie interwencji behawioralnych, zmieniających zachowania pacjentów, które uniemożliwiają zdrowi sen. W leczeniu farmakologicznym stosuje się m.in.:

• preparaty nasenne i pochodne bazodiazepiny,
• leki przeciwdepresyjne,
• leki przeciwpsychotyczne,
• leki przeciwhistaminowe.

Typ leku uzależniony jest od rozpoznania przyczyny bezsenności, stanu zdrowia pacjenta oraz ewentualnych przeciwwskazań do stosowania danych substancji. 

Jeżeli problemy ze snem wynikają z charakteru pracy lub zmiany stref czasowych, możemy sięgnąć po leki bez recepty na bazie melatoniny (Melatonina, Melatonina LEK-AM, Melatonina + B6), jednak należy je przyjmować po konsultacji z lekarzem. Dostępne są także preparaty zawierające wyciągi roślinne z kozłka lekarskiego, melisy, szyszek chmielu czy dziurawca, które ułatwiają zasypianie (Baldivian, Benosen, Forsen, Lunapret, Nervomix Sen). 

Jeżeli przyjmujemy inne leki, warto sprawdzić, czy nie wchodzą one z interakcję z tymi preparatami. W serwisie KtoMaLek.pl dostępna jest szeroka baza interakcji leków, także z żywnością.

Co zrobić, by się w końcu wyspać?

To, co ma ogromne znacznie dla jakości naszego snu to tak zwana "higiena snu". Pod tym pojęciem kryje się wiele elementów, które mają niebagatelny wpływ na nasze wysypianie się i efektywność snu. Chodzi o to, aby zapewnić sobie jak najbardziej optymalne warunki, które pozwolą się wyciszyć, odprężyć i łagodnie wprowadzić do fazy zasypiania. Co zatem należy zmienić, by się wyspać?

• Sypialnia powinna być pomieszczeniem służącym do relaksu. Ta sama zasada dotyczy łóżka. Unikamy zatem pracy w sypialni czy oglądania telewizji.
• Im mniej urządzeń elektronicznych w sypialni tym lepiej. Jeżeli nie ma możliwości pozbyć się z tego pomieszczenia niektórych sprzętów, starajmy się umieścić je jak najdalej od łóżka. 
• Nie używajmy przed snem telefonów komórkowych. Emitowane przez nie światło zaburza produkcję melatoniny, co opóźnia moment zaśnięcia.
• Przed pójście spać dobrze jest wywietrzyć sypialnię. Zadbajmy również o odpowiednie zaciemnienie pokoju.
• Starajmy się funkcjonować w ciągu dnia według określonego rytmu. Chodźmy spać o tych samych godzinach, aby wytworzyć rytm biologiczny. Raczej unikajmy spania w ciągu dnia.
• Na 2-3 godziny przed snem starajmy się wyciszyć i zrelaksować. Unikajmy intensywnego wysiłku fizycznego, zamiast tłustej kolacji zjedzmy lekki posiłek. Starajmy się wyeliminować wszelkie bodźce stresowe.
• Unikajmy picia kawy, mocnej herbaty, a także alkoholu. Na sen sprawdzą się napary ziołowe na bazie melisy, lawendy oraz kozłka lekarskiego. 
• Jeżeli chcemy się odprężyć, pomoże nam ciepła kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych: lawendowego, jaśminowego czy majerankowego. Pamiętajmy jednak, by temperatura wody nie była zbyt wysoka.

Autor