Sarkoidoza - objawy i leczenie. Czy sarkoidoza jest groźna?

Czym jest sarkoidoza?

Sarkoidoza (łac. sarcoidosis) jest chorobą, w której przebiegu dochodzi do powstawania małych guzków o charakterze zapalnym, rozsianych po różnych organach. Guzki te, zwane ziarniakami, nie ulegają martwicy i mogą być różnie umiejscowione. Zbudowane są z komórek układu immunologicznego (limfocytów), które uległy nieprawidłowemu pobudzeniu, dlatego zazwyczaj sarkoidoza atakuje te obszary, w których znajdują się węzły chłonne np. centralną część klatki piersiowej, w tym także płuca.

Przyczyny rozwoju sarkoidozy nie zostały poznane. W Polsce każdego roku na tę chorobę zapada około 10 na 100 000 osób, najczęściej są to pacjenci między 2. a 4. dekadą życia. Szczyt zachorowań przypada na okres między 20. a 29. rokiem życia. Wskazywanym przez badaczy czynnikiem ryzyka jest częsty kontakt z różnego rodzaju pyłami, gazami, substancjami chemicznymi czy związkami toksycznymi uwalnianymi pod wpływem działania wysokiej temperatury. Schorzenie to często towarzyszy również chorobom autoimmunologicznym, takim jak choroba Hashimoto.

Jak objawia się sarkoidoza?

U blisko 30-40% chorych sarkoidoza daje niespecyficzne objawy, zaś u niektórych pacjentów może przebiegać bezobjawowo. Chory może skarżyć się na podwyższoną temperaturę ciała, osłabienie i większą męczliwość, zmniejszenie apetytu i spadek masy ciała, nocne poty i kłopoty ze snem.

Niekiedy objawy sarkoidozy obejmują jedynie narząd objęty chorobą. W blisko 70% przypadków choroba rozwija się w obrębie płuc, dlatego typowymi dla niej symptomami są: duszności, świszczący oddech, kaszel oraz ból, pieczenie i ucisk w klatce piersiowej. Jeżeli problem dotyczy węzłów chłonnych, można zaobserwować ich powiększenie, a pod skórą wyczuwalne mogą być niewielkie guzki (okolice szyi, pach, pachwin). W ostrzejszym przebiegu sarkoidozy wystąpić mogą silne bóle stawów, wysoka gorączka, a także zmiany skórne w postaci rumienia guzowatego – czerwonych i bolesnych guzków, najczęściej w okolicy podudzi, łydek i ud, a także pośladków i ramion.

Diagnostyka sarkoidozy

Jeżeli występują objawy, które mogą wskazywać na sarkoidozę, niezbędna jest konsultacja z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, który pomoże wykluczyć inne schorzenia i w razie potrzeby skieruje pacjenta na dalsze badania.

Podstawą w diagnostyce sarkoidozy  jest pogłębiony wywiad – pacjent musi dokładnie opisać przebieg, charakter i nasilenie objawów, aby naprowadzić lekarza na trop. Dopiero w dalszej kolejności wykonywane są kolejne badania, w tym badania krwi, rentgen lub tomografia klatki piersiowej. Jeżeli wykryto zmiany w płucach, chory zostaje skierowany na czynnościowe badania płuc.

W rzadkich przypadkach pobiera się materiał do badań z zajętych chorobowo węzłów chłonnych, co wykonuje się w trakcie zabiegów chirurgicznych.

Jak przebiega leczenie sarkoidozy?

Sposób leczenia sarkoidozy zależy jest od charakteru objawów oraz miejsca, które zaatakowała choroba. Nadrzędnym celem leczenia jest utrzymanie lub przywrócenie prawidłowego funkcjonowania narządów zajętych chorobowo. W terapii stosuje się leki o działaniu przeciwzapalnym, których zadaniem jest zmniejszenie guzków zapalnych. Jeżeli sarkoidoza zaatakowała narządy, takie jak płuca, serca lub układ nerwowy, lekarz może zadecydować o wprowadzeniu do terapii leczenia glikokortykosteroidami. Jeśli ten krok okaże się nieskuteczny, lekami kolejnego rzutu są preparaty o działaniu immunosupresyjnym. Leki stosowane w terapii sarkoidozy mogą powodować różne reakcje niepożądane, dlatego chory powinien znajdować się pod stała opieką lekarza i bezwzględnie stosować się do jego zaleceń. Warto zwrócić uwagę także na naturalne metody wspierania leczenia, do których należą dietoterapia, fitoterapia czy aktywność fizyczna. Właściwościami przeciwzapalnymi  charakteryzują się nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. Najważniejszymi z nich są: kwas eikozapentaenowy (EPA), dokozaheksaenowy (DHA) oraz α-linolenowy (ALA). Wykazują one szereg pozytywnych właściwości zdrowotnych i dostępne są w wielu aptecznych preparatach (np. Omega-3 Forte Naturkaps, Naturell Omega-3, Mega Omega 3). Pomocna w zwalczaniu stanu zapalnego okazuje się również bromelaina, pozyskiwana jako ekstrakt z ananasa (np. PHARMOVIT Bromelaina 2500 GDU, Monokoncentrat Ananas Aboca). Dostępność wspomnianych preparatów w aptekach można sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

U wielu chorych sarkoidoza przebiega bezobjawowo i nie wymaga leczenia, ponieważ ustępuje samoistnie. Może jednak dojść, nawet pomimo skutecznego leczenia, do nawrotu choroby.

Całkowite wyleczenie sarkoidozy jest możliwe, co przeważnie następuje w czasie od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Życie z chorobą jest możliwe, o ile pacjent realizuje zalecenia lekarskie. Mimo ustąpienia objawów należy zgłaszać się do lekarza na badania kontrolne, by w razie potrzeby wznowić leczenie.

Autor