Leki rozkurczowe — rodzaje, działanie, wady i zalety, działania niepożądane

Leki rozkurczowe — rodzaje

Leki rozkurczowe (inaczej spazmolityczne) to zróżnicowana grupa leków, które powodują rozkurcz mięśni gładkich. Mają różne mechanizmy działania — mogą działać bezpośrednio na mięśnie (papaweryna, drotaweryna), blokować kanały wapniowe w komórkach mięśniowych (alweryna) lub działać antycholinergicznie (hioscyna). 

Istnieją również leki wywołujące rozkurcz mięśni szkieletowych (leki miorelaksacyjne), stosowane często na ból pleców (dostępne na receptę) , jednak najczęściej, kiedy mowa jest o lekach rozkurczowych, na myśli mamy leki działające na mięśnie gładkie. 

Drotaweryna i papaweryna wiążą się z komórkami mięśniowymi i uniemożliwiają ich skurcz. 

Jony wapnia niezbędne są do skurczu mięśnia. Alweryna blokuje kanały wapniowe, którymi jony wapnia napływają do wnętrza komórki, tym samym uniemożliwiając skurcz mięśnia. 

Acetylocholina jest neurotransmiterem, który występuje m.in. we włóknach nerwowych biorących udział w przekazywaniu impulsu nerwowego niezbędnego do skurczu mięśni. Hioscyna blokuje receptory dla acetylocholiny znajdujące się na powierzchni komórek mięśni gładkich, a więc sygnał do skurczu z układu nerwowego nie może zostać dostarczony.

Jakie substancje zawierają leki rozkurczowe?

Większość tabletek na rozkurczenie mięśni gładkich dostępna jest bez recepty. Do leków rozkurczowych dostępnych bez recepty należy: 

• drotaweryna;
• hioscyna (skopolamina).

Tabletki i zastrzyki rozkurczowe na receptę zawierają substancje takie jak: 

• drotaweryna (w postaci roztworu do wstrzykiwań);
• papaweryna;
• mebeweryna;
• alweryna.

Leki rozkurczowe — działanie i zastosowanie

Jak i na co działają leki spazmolityczne? Leki rozkurczowe powodują zwiotczenie (rozkurcz) narządów jamy brzusznej. Są powszechnie stosowane w dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego, kamicy nerkowej lub żółciowej, a także w bólach menstruacyjnych. 

Silnym lekiem rozkurczowym, dostępnym bez recepty jest drotaweryna, szczególnie w dawce 80 mg. 

Do najsilniejszych leków rozkurczowych na receptę należy alweryna. Działa szybko i silnie rozkurcza mięśnie gładkie. 

Do leków, które najczęściej stosowane są w dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego, takich jak zespół jelita drażliwego, należy mebeweryna. 

Leki rozkurczowe — przeciwwskazania

Leków rozkurczowych nie należy stosować w przypadku alergii na składniki wybranego preparatu. 

Drotaweryny, papaweryny i alweryny nie należy stosować w przypadku niewydolności wątroby, nerek i zaburzeń rytmu serca. 

Hioscyna przeciwwskazana jest w przypadku chorych na miastenię, jaskrę, przerost prostaty, niedrożność przewodu pokarmowego i zaburzenia rytmu serca. Hioscyna może być niebezpieczna w trakcie gorączki, ponieważ blokuje gruczoły potowe, co prowadzi do przegrzania organizmu. 

Leków rozkurczowych nie należy stosować w trakcie ciąży i karmienia piersią. 

Leki rozkurczowe dla dzieci

Leki rozkurczowe (spazmolityki) można stosować u dzieci, jeśli w ulotce wspomniana jest taka możliwość. 

Do leków rozkurczowych dla dzieci zaliczamy: 

• drotawerynę — powyżej 6. roku życia
• hioscynę — powyżej 6. roku życia. 
• mebewerynę — powyżej 10. roku życia
• alwerynę — powyżej 12. roku życia.

W przypadku dzieci poniżej 6. roku życia zalecana jest konsultacja z lekarzem. 

Papaweryna nie powinna być stosowana u dzieci. 

Leki rozkurczowe — działania niepożądane

Po przyjęciu drotaweryny mogą pojawić się bóle i zawroty głowy, bezsenność, spadek ciśnienia tętniczego, kołatanie serca, nudności i zaparcia. 

Papaweryna może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, bóle i zawroty głowy, senność i uczucie rozbicia. 

Do działań niepożądanych hioscyny należy suchość w jamie ustnej, zaparcia, skórne reakcje alergiczne, przyspieszenie rytmu serca i niedociśnienie. 

Alweryna może powodować uczucie suchości w ustach i spadek ciśnienia tętniczego. 

Leki rozkurczowe — podsumowanie

Leki spazmolityczne to bezpieczne i skuteczne rozwiązanie w przypadku pacjentów cierpiących z powodu bólów brzucha pochodzących z przewodu pokarmowego, układu moczowego lub macicy. Należy jednak pamiętać aby nie podawać ich kobietom w ciąży, a w przypadku dzieci wybierać lek odpowiedni do wieku dziecka. 

Bibliografia

1. Lasota, B. (2011). Rola leków spazmolitycznych w terapii chorób układu pokarmowego ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania mebeweryny. Świat medycyny i farmacji, 8.
2. Annaházi, A., Róka, R., Rosztóczy, A., & Wittmann, T. (2014). Role of antispasmodics in the treatment of irritable bowel syndrome. World journal of gastroenterology, 20(20), 6031–6043. https://doi.org/10.3748/wjg.v20.i20.6031 
3. Samuels, Leslie. (2009). Pharmacotherapy Update: Hyoscine Butylbromide in the Treatment of Abdominal Spasms. Clinical Medicine : Therapeutics. 1. 10.4137/CMT.S1134 
4. https://indeks.mp.pl/desc.php?id=241 (Dostęp 2.01.2025)
5. https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=630 (Dostęp 2.01.2025)
6. https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=518 (Dostęp 2.01.2025)
7. https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=802 (Dostęp 2.01.2025)
8. https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=360 (Dostęp 2.01.2025)
9. https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=876 (Dostęp 2.01.2025)

Autor