Kwasica mleczanowa − przyczyny, objawy i leczenie

Na czym polega kwasica mleczanowa?

Określenie “kwasica” nie jest jednoznaczne z tzw. “zakwaszeniem organizmu”. Kwasica jest stanem, w którym z powodu zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej (nadprodukcji kwasów lub utraty zasad naturalnie występujących w organizmie), pH krwi spada poniżej normy. Podłoże kwasicy może być oddechowe lub metaboliczne, czyli związane z nieprawidłową przemianą materii.

W kwasicy metabolicznej rozróżniamy dodatkowo dwa podtypy − kwasicę ketonową (wynikającą z nadprodukcji ciał ketonowych) oraz mleczanową (spowodowaną nadprodukcją mleczanów).

Przyczyny występowania kwasicy mleczanowej

Kwasica mleczanowa jest zwykle ostrym stanem, spowodowanym inną ciężką chorobą, na przykład:

• poważnym niedotlenieniem,
• zatruciem alkoholem,
• niewydolnością serca,
• niewydolnością oddechową,
• wstrząsem,
• sepsą,
• niedoborem tiaminy (witaminy B1) − w skrajnych przypadkach,
• niewydolnością nerek lub wątroby,
• nowotworami złośliwymi,
• stosowaniem niektórych leków, np. terapii przeciwwirusowej (WZW B, zakażenie HIV) czy przeciwcukrzycowej (metformina − rzadko), przeciwbólowej i przeciwzapalnej (salicylany).

Najczęściej powyższe przyczyny współistnieją z cukrzycą, ale ciężkie niedotlenienie lub zatrucie alkoholem u osoby bez cukrzycy również może prowadzić do kwasicy mleczanowej. Innym powodem zwiększonego ryzyka kwasicy mleczanowej są choroby genetyczne, upośledzające pewne szlaki przemian w organizmie i w rezultacie prowadzące do nadprodukcji mleczanów.

Objawy kwasicy mleczanowej

Symptomy kwasicy mleczanowej nie są specyficzne, tzn. mogą wskazywać na obecność różnych jednostek chorobowych. Ogólnie rzecz biorąc, przypominają inne stany hipoglikemii, poprzedzające śpiączkę cukrzycową. Chory z kwasicą mleczanową czuje się osłabiony, mogą pojawić się u niego bóle brzucha, nudności lub wymioty, a także skąpomocz i odwodnienie, spadek ciśnienia krwi i temperatury ciała. W ciężkich przypadkach dochodzi do majaczenia, zamroczenia i zapadnięcia w śpiączkę kwasiczą, a nawet do wstrząsu. Zarówno w przypadku kwasicy ketonowej, jak i mleczanowej, zaobserwować można oddech kwasiczy (oddech Kussmaula) − przyśpieszony i pogłębiony.

Diagnostyka kwasicy mleczanowej

Rozpoznania kwasicy mleczanowej dokonuje lekarz na podstawie wyników badań laboratoryjnych. O stwierdzeniu tego rodzaju  kwasicy decyduje m.in. obniżone (poniżej wartości 7,30) pH krwi, a parametrem pozwalającym na odróżnieniem tego schorzenia od kwasicy ketonowej jest stężenie kwasu mlekowego w surowicy powyżej 5 mmol/l (bez zasadniczego wzrostu ciał ketonowych). 

Dla potwierdzenia wstępnej diagnozy wykonuje się często również badanie glikemii oraz pomiar stężenia wodorowęglanów, sodu i potasu we krwi.

Profilaktyka i leczenie kwasicy mleczanowej

Kwasica mleczanowa jest bardzo poważnym stanem, który zagraża życiu. W przypadku stwierdzenia jej objawów, należy niezwłocznie zawiadomić pogotowie ratunkowe i wdrożyć leczenie szpitalne. 

Wyrównanie kwasicy mleczanowej przeprowadza się poprzez wlew dożylny wodorowęglanu sodu i dożylne nawodnienie pacjenta. W zależności od stanu chorego, konieczna może okazać się tlenoterapia lub wlew insuliny − w celu wyrównania podwyższonej glikemii. W skrajnych przypadkach lekarz może zlecić hemodializę, aby oczyścić krew z mleczanów i innych toksyn.

Kwasica mleczanowa nie jest częstą przypadłością, pojawia się zwykle u cukrzyków w wyniku innego, ciężkiego stanu chorobowego. Najlepszym sposobem na ustrzeżenie się diabetyków przed kwasicą mleczanową jest przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych, takich jak metformina (Metformax, Glucophage, Siofor, Avamina), wildagliptyna (Eucreas), linagliptyna (Trajenta), sitagliptyna (Ristaben), dapagliflozyna (Forxiga), empagliflozyna (Jardiance) i wielu innych, zgodnie z zaleceniami lekarza.

Dostępność wszystkich potrzebnych leków w najbliższych aptekach można w łatwy sposób sprawdzić za pośrednictwem portalu KtoMaLek.pl

Autor