Sepsa - przyczyny, objawy, leczenie

Czym właściwie jest sepsa?

Ludzki organizm może się zarazić różnymi drobnoustrojami, które wywołają reakcję obronną układu immunologicznego. W większości przypadków infekcje udaje się zwalczyć, jednak zdarzają się momenty osłabienia układu odpornościowego. Może wówczas dojść do zakażenia uogólnionego, czyli właśnie sepsy.

Na sepsę może zapaść każda osoba o obniżonej odporności, niezależnie od płci, wieku i przebytych chorób. W wyniku zakażenia drobnoustroje dostają się do krwi i rozprzestrzeniają po całym organizmie. Z uwagi na różne przyczyny rozwoju sepsy, wyróżnia się:

• sepsę noworodkową,
• sepsę dzieci,
• sepsę dorosłych,
• sepsę szpitalną.

W każdym przypadku sepsa przebiega bardzo gwałtownie, jednak jej objawy mogą mieć różne nasilenie. Wyróżnia się sepsę, ciężką sepsę oraz wstrząs septyczny. Do tego ostatniego dochodzi w wyniku obniżenia ciśnienia krwi i zmniejszonego ukrwienia tkanek i narządów. Efektem zespół niewydolności wielonarządowej.

Czy sepsa jest zaraźliwa?

Sepsą samą w sobie zarazić się nie sposób. Może jednak dojść do zakażenia drobnoustrojem (bakterią, wirusem, grzybem), który sepsę wywołuje. Najczęściej zakażenie wywoływane jest przez takie bakterie, jak meningokoki (zdecydowana większość zakażeń), pneumokoki i pałeczki hemofilne. W takich przypadkach możemy mówić o pozaszpitalnych źródłach zakażenia. Gronkowce oraz grzyby (np. Candida albicans) są najczęstszą przyczyną zakażeń szpitalnych. Wspomnianymi drobnoustrojami nietrudno się zarazić, gdyż przenoszone są drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt.

W przypadku osób hospitalizowanych, do zakażenia może dojść w wyniku przechodzonej choroby, długotrwałej radio- i chemioterapii oraz po operacjach, lub w trakcie przebywania na oddziale intensywnej terapii. Wszystkie te czynniki w znacznym stopniu obniżają odporność chorego, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Sepsa - objawy. Trzeba działać szybko

Początkowe objawy sepsy są nieswoiste, przypominają bowiem symptomy przeziębienia lub grypy jelitowej.  Chory czuje się osłabiony i rozbity, ma gorączkę lub obniżoną temperaturę. Nie potrzeba jednak wiele czasu, by stan chorego diametralnie się pogorszył. Rozwinięta sepsa u dzieci i dorosłych objawia się:

• wysoką gorączką (powyżej 38,3°C) lub hipotermią (temperatura spada poniżej36°C),
• przyspieszoną akcją serca (powyżej 90 uderzeń na minutę),
• przyspieszonym oddechem (powyżej 20 na minutę),
• osłabieniem i drgawkami,
• bólami głowy, mięśni i brzucha,
• nudnościami i wymiotami,
• zaburzeniami świadomości (zamroczenie, utrata świadomości).

U pacjentów zmagających się z sepsą liczba leukocytów we krwi może być znacznie zwiększona lub poniżej normy. We krwi (a także jamach ciała i tkankach) obecne są drobnoustroje, które wywołały zakażenie. Niezwykle istotnym objawem, który może świadczyć o postępującej sepsie, są czerwone wybroczyny na skórze, które nie bledną pod naciskiem.

U niemowląt i małych dzieci sepsa może objawiać się nadmierną sennością, drażliwością, skąpomoczem, zaburzeniami oddychania, a także obniżeniem napięcia mięśniowego.

Sepsa rozwija się bardzo gwałtownie i nawet w ciągu kilku godzin może doprowadzić do śmierci chorego. Śmiertelność w przypadku sepsy wynosi od 30% do nawet 50%.  Nie sposób przewidzieć jej przebiegu, dlatego w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów, mogących świadczyć o rozwoju sepsy, należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza lub na oddział ratunkowy.

Metody leczenia sepsy

W leczeniu sepsy ważna jest szybkość reakcji. Po wykonaniu posiewu krwi i nie później niż godzinę po rozpoznaniu sepsy, podaje się antybiotyk o szerokim spektrum działania. Posiew wykonuje się w celu ustalenia, które drobnoustroje wywołały sepsę. Gdy patogen zostanie zidentyfikowany, wdraża się leczenie celowane. Ważne jest także wykrycie i usunięcie ogniska zakażenia np. stanu zapalnego czy ropni. W trakcie leczenia zapewnia się podtrzymanie funkcji życiowych chorego za pomocą leków oraz aparatury medycznej. 

Całkowite wyleczenie sepsy jest możliwe, ale po jej przebyciu często dochodzi do poważnych powikłań, zwłaszcza przy ostrym przebiegu.

Jak się chronić przed sepsą?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, gdyż sepsę mogą wywołać różne drobnoustroje. Jednym z rozwiązań są profilaktyczne szczepienia na bakterie, które powodują sepsę. Do najbardziej zaraźliwych należą meningokoki, pneumokoki oraz Haemophilus influenzae grupy B. Szczepienia przeciw pneumokokom są w Polsce obowiązkowe i wpisane do kalendarza szczepień. W przypadku meningokoków i Haemophilus influenzae grupy B szczepienia są odpłatne. Szczepić się powinny te osoby, które należą do grupy ryzyka np. mające problemy z odpornością lub narażone na kontakt z osobami zarażonymi. Trudno jednak zaszczepić się przeciw wszystkim drobnoustrojom. Należy zatem przestrzegać podstawowych zasad higieny i starać się unikać kontaktu z osobami chorymi.

Niestety przebycie sepsy nie pozostawia długotrwałej odporności, możliwe jest powtórne zakażenie.

Autor