Badanie poziomu kreatyniny - jakie są normy?

Czym jest kreatynina?

Kreatyna, inaczej kwas β-metyloguanidynooctowy, to związek chemiczny występujący  organizmach zwierzęcych. Obecna jest przede wszystkim w mięśniach i ścięgnach. U ludzi kreatywna występuje zarówno w mięśniach, jak również w mózgu, nerkach i wątrobie. Kreatynina jest azotowym związkiem organicznym, który powstaje na skutek degradacji kreatyniny. Szacuje się, że degradacji ulega około 1-2% całkowitej ilości kreatyny.

Nerki odpowiedzialne są za filtrowanie kreatyniny, która wydalana jest z organizmu wraz z moczem. Jej stężenie jest stałe, choć u każdej osoby wartość ta jest inna. Wahania stężenia kreatyniny dostarczają informacji na temat pracy nerek.

Badanie poziomu kreatyniny – po co się robi?

Chcąc sprawdzić poziom kreatyniny u pacjenta, lekarz zazwyczaj zleca wykonanie badania próbki krwi. Dzięki temu możliwa jest ocena sprawności kłębuszków nerkowych, które odpowiadają za filtrowanie krwi i wychwytywanie z niej substancji zbędnych i szkodliwych, usuwanych później wraz z wydalanym moczem. Niekiedy w celu pogłębienia diagnostyki wskazane jest też sprawdzenie dobowego wydalania kreatyniny wraz z moczem. Oprócz diagnostyki chorób nerek, stężenie kreatyniny może pomóc w rozpoznaniu schorzeń, które wpływają na funkcje wydalnicze i filtrujące nerek (np. niewydolność serca, marskość wątroby).

Oznaczanie stężenia kreatyniny wskazane jest też przed badaniami obrazowymi, które wymagają dożylnego podania kontrastu np. koronarografią, tomografią komputerową czy rezonansem magnetycznym.

Jak przygotować się do badania poziomu kreatyniny?

Do oznaczenia poziomu kreatyniny konieczne jest pobranie próbki krwi z żyły łokciowej pacjenta. W przypadku tego badania w laboratorium należy stawić się na czczo, co oznacza, że ostatni posiłek powinien być spożyty od 8 do 12 godzin przez pobieraniem krwi. Dopuszczalne jest wypicie niewielkiej ilości wody przed badaniem. Ponadto na 2-3 dni przed badaniem zaleca się ograniczenie spożycia kawy i palenia papierosów. Dzień przed pobraniem krwi należy zaniechać intensywnej aktywności fizycznej. Zważywszy na to, że kreatynina powstaje jako produkt metabolizmu mięśni szkieletowych, intensywny wysiłek przed badaniem może zaburzyć uzyskany wynik.

Krew najlepiej pobierać w godzinach porannych, między godziną 7 a 10. Jeżeli rano przyjmujemy leki, należy je przyjąć po badaniu.

Prawidłowy poziom kreatyniny

U osób dorosłych prawidłowy poziom kreatyniny w surowicy wynosi od 53 do 115 μmoli/l (0,6-1,3 mg/dl). Wyniki powyżej normy wskazują na zaburzenia w usuwaniu kreatyniny przez nerki, które najczęściej spowodowane są przez problemy z filtracją. Powodem takiego stanu są choroby o charakterze ostrym (np. ostra niewydolność nerek) lub przewlekłym (np. przewlekła niewydolność nerek). Wartość stężenia kreatyniny wykorzystuje się również do obliczania „współczynnika przesączania kłębuszkowego” (GFR) – parametru stosowanego w diagnostyce przewlekłej niewydolności nerek oraz do monitorowania czynności nerek u osób chorych lub obciążonych ryzykiem rozwoju choroby.

Poziom kreatyniny w moczu jest zależny w dużej mierze od płci, a to ma związek z masą mięśniową – u kobiet jest ona nieco mniejsza niż u mężczyzn.

Zbyt niskie stężenie kreatyniny występuje u:

• kobiet, w tym często u ciężarnych;
• osób starszych;
• osób mało aktywnych fizycznie;
• wegetarian i wegan;
• pacjentów niedożywionych;
• osób, u których nastąpił znaczny ubytek wagi;
• pacjentów przyjmujących leki moczopędne lub leki z grupy sterydów.

Niski poziom kreatyniny może wskazywać również na obecność choroby objawiającej się zanikiem mięśni lub ciężką niewydolność wątroby.

Badanie kreatyniny dostępne jest w ramach koszyka świadczeń gwarantowanych, skierowanie otrzymamy od lekarza rodzinnego.

Autor