Kalina koralowa — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Kalina koralowa — właściwości

Kalina koralowa jest rośliną, z której pozyskać możemy kilka surowców zielarskich. Działanie prozdrowotne mają:

• kora (łac. Cortex Viburni) — można pozyskiwać ją w okresie kwietnia;
• kwiat (łac. Flos Viburni opuli) — kalina kwitnie od maja do lipca, zbiór kwiatów powinien odbywać się na początku okresu kwitnienia; 
• owoc (łac. Fructus Viburni opuli) — zbieramy od września do października.

Kalina koralowa znajdowała się w przeszłości na liście gatunków objętych w Polsce ochroną częściową. Na ten moment można pozyskiwać surowce ze stanu naturalnego, ograniczenia dotyczą jedynie parków narodowych oraz rezerwatów przyrody.

Kalina koralowa — jak wygląda i skąd pochodzi?

Kalina koralowa (łac. Viburnum opulus) jest krzewem należącym do rodziny piżmaczkowatych (łac. Adoxaceae Trautv.). Dorasta do 4 metrów wysokości i nawet 2 metrów szerokości. Ma szerokie, klapowane liście, zielone w sezonie, a pięknie przebarwiające się na jesieni. Najbardziej charakterystyczne dla kaliny są duże, kuliste kwiatostany złożone z wielu kwiatów pięciopłatkowych, białych lub różowawych oraz owoce – kuliste, szkarłatnoczerwone pestkowce, zebrane w grona i wyglądem bardzo przypominające korale. Kwiaty po ścięciu można zasuszyć, a owoce długo utrzymują się zimą na krzewie. Z tego powodu kalina jest bardzo cenioną rośliną ozdobną, chętnie sadzoną w polskich ogrodach. 

Oprócz Polski, w której rośnie pospolicie, kalinę koralową w stanie naturalnym znajdziemy także w innych krajach Europy Środkowej i Azji Mniejszej, a niektóre z odmian spotkamy nawet w Azji Wschodniej i Ameryce Północnej.

Kalina koralowa — działanie, wskazania do stosowania

Kalina koralowa zawiera wiele roślinnych substancji czynnych w różnym stężeniu, w zależności od rodzaju pozyskiwanego surowca. Znajdziemy tu:

• garbniki — działanie przeciwkrwotoczne, ściągające, antyseptyczne;
• flawonoidy — działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające;
• saponiny —; odpowiedzialne głównie za trujące właściwości surowych owoców;
• pektyny — rodzaj błonnika pokarmowego;
• pochodne kumaryny;
• inne wiązki fenolowe i terpenowe;
• fitosterole. 

Kalina koralowa ma dobroczynny wpływ na krążenie, uszczelnia ściany żył, działa też przeciwzapalnie i wzmacniająco na odporność. Przypisuje się jej także lekko przeciwbólowe, rozkurczowe i uspokajające właściwości. Zawarty w owocach kaliny błonnik reguluje pracę jelit, pomaga utrzymać szczupłą sylwetkę. Mówi się także o działaniu ochronnym kaliny pod kątem cukrzycy i chorób nowotworowych, jednak całkowite potwierdzenie tej tezy wymaga dalszych badań. 

Kalina koralowa na kobiece dolegliwości

Kalinę koralową stosowano już w średniowieczu. Rozwój medycyny pozwolił odkryć nowe właściwości lecznicze tej rośliny. Kalina od wieków stosowana była w przypadłościach kobiecych, w celu złagodzenia wahań nastroju, a także bólu towarzyszącego miesiączkom, a to dzięki właściwościom rozkurczającym. Sięgano po nią w razie zagrożenia poronieniem lub przedwczesnego porodu. Dziś wskazuje się raczej na działanie przeciwwymiotne i zapobiegające skurczom nóg, także w ciąży, ale stosowanie każdego preparatu leczniczego lub zielarskiego powinno być bezwzględnie skonsultowane z lekarzem prowadzącym ciążę.

Kalina koralowa na układ krążenia

Obecne w kalinie koralowej fitosterole mogą zmniejszać stężenie cholesterolu we krwi i korzystnie wpływać na profil lipidowy. Jak wiadomo, podwyższony cholesterol jest jednym z czynników rozwoju miażdżycy, która z kolei wpływa na rozwój innych groźnych schorzeń – nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu. Ponadto zwarte w kalinie koralowej flawonoidy zmniejszają ryzyko stresu oksydacyjnego, mając pozytywny wpływ na pracę układu krążenia.

Warto również wspomnieć o dodatnim wpływie kaliny koralowej na elastyczność naczyń krwionośnych. Działanie to może wspomagać leczenie hemoroidów, żylaków kończyn dolnych.

Kalina koralowa na trawienie

Owoce kaliny koralowej są źródłem substancji o potencjale przeciwutleniającym oraz pektyn - mieszanin węglowodanów, które mają zdolność do tworzenia żeli w kwaśnych warunkach. Pektyny korzystnie wpływają na regulację pracy jelit i usprawniają proces trawienia pokarmu. Mogą te z przeciwdziałać biegunkom i zaparciom, a także działać probiotycznie na mikrobiom jelitowy.

Również odwar z kwiatów kaliny koralowej tradycyjnie stosowano przy rozmaitych dolegliwościach przewodu pokarmowego - niestrawności, biegunkach, bolesnych skurczach żołądka i jelit.

Kalina koralowa — jak dawkować?

Pociętą korę kaliny koralowej wykorzystuje się do przygotowania kąpieli. Jak przygotować taką kąpiel? Około 13 gramów kory należy zalać litrem wody, doprowadzić do wrzenia i gotować przez 10 minut, a następnie zostawić pod przykryciem na około 30 minut, kilkukrotnie mieszając. Po tym czasie odwar należy przecedzić i przelać do wanny z ciepłą wodą (temperatura 37°C). Kąpiel z dodatkiem odwaru z kaliny koralowej powinna trwać około 20 minut.

Możemy też sięgnąć po owoce kaliny koralowej i przygotować z nich napar, który można stosować podczas przeziębienia lub niestrawności. 1 łyżkę suszonych, rozdrobionych owoców należy zalać 250 ml wrzącej wodu i odstawić do naparzania na 20-30 minut. Gotowy napar można posłodzić miodem lub innym słodzidłem i pić 1-2 razy dziennie.

Leki i suplementy zawierające kalinę koralową

W aptekach dostępna jest rozdrobiona kora kaliny koralowej, przeznaczoną do stosowania do kąpieli.

Kalina koralowa w ciąży

Brakuje badań na temat bezpieczeństwa stosowania kaliny koralowej u ciężarnych. Nie zaleca się stosowania przetworów kaliny koralowej u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Kalina koralowa — przeciwwskazania i środki ostrożności

Pomimo iż owoce kaliny są powszechnie uznane za jadalne, należy pamiętać o ryzyku zatrucia u osób spożywających większe ilości surowych owoców kaliny koralowej. Dzieci są szczególnie narażone na zatrucie, którego objawami są:

• dyskomfort pokarmowy, ból brzucha;
• zapalenie błon śluzowych żołądka i jelit;
• wymioty, nudności;
• ból głowy, osłabienie;
• zawroty głowy, zaburzenia chodu i mowy.

W skrajnych przypadkach może dojść nawet do utraty przytomności lub śmierci. W razie pojawienia się objawów zatrucia należy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie ratunkowe. Owoce kaliny koralowej tracą swoje trujące właściwości po przemrożeniu (wkładamy do zamrażarki na minimum dobę).

Kalina koralowa — możliwe działania niepożądane

Kalina koralowa może wywoływać alergie u osób uczulonych, dlatego alergicy powinni przy spożywaniu owoców i ich przetworów, a także podczas kontaktu z samym krzewem w okresie pylenia, zachować szczególną ostrożność.

Kalina koralowa — interakcje z lekami i innymi ziołami

Nie są znane interakcje kaliny koralowej z innymi lekami i ziołami. Wszelkie wątpliwości warto omówić z lekarzem prowadzącym lub farmaceutą.

Kalina koralowa w Ziołopedii — podsumowanie

Kalina koralowa to krzew ceniony nie tylko ze względu na jego walory ozdobne, lecz również za właściwości zdrowotne. Korę, kwiaty i owoce kaliny od wieków stosowane były na różne dolegliwości. Również dzisiaj surowce pozyskiwane z tej rośliny stosuje się w celach zdrowotnych. Niemniej, jak każdy surowiec roślinny, kalina koralowa może powodować pewne działania niepożądane, dlatego jej stosowanie warto skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. To ważne zwłaszcza u tych osób, które są przewlekle chore i na co dzień stosują różne farmaceutyki.

Bibliografia

1. Chojnacka K., Owczarek K., Caban M., Fichna J., Sosnowska D., Redzynia M., Lewandowska U. "Wpływ ekstraktów z liści kaliny koralowej (Viburnum opulus L.) na wzrost ludzkich komórek jelita". Postępy Fitoterapii 1/2019, s. 10-17.
2. Golikova V. "Research of Antioxidant Activity Aronia Melanocarpa Fruits and Viburnum Opulus Fruits".  Edible Berries - New Insights, 2023.
3. Saltan G., Süntar I., Ozbilgin S. i in., Viburnum opulus L.: A remedy for the treatment of endometriosis demonstrated by rat model of surgically-induced endometriosis, Journal of Ethnopharmacology 2016, 193: s. 450-455. 
4. Viburnum opulis, kalina koralowa. Atlas roślin. Dostępne na: https://www.atlas-roslin.pl/gatunki/Viburnum_opulus.htm

Autor