Indygowiec barwierski — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Indygowiec barwierski — właściwości

Badania fitochemiczne indygowca wskazują na obecność różnych grup związków biologicznie czynnych m.in. węglowodanów, glikozydów, terpenów, związków fenolowych, saponin, tanin, flawonoidów (apigenina, kemferol, luteolina, kwercetyna), alkaloidów (indycyna), fitosteroli, kwasów tłuszczowych i antrachinonów. 

Indygowiec barwierski — jak wygląda i skąd pochodzi?

Indygowiec barwierski (łac. Indigofera tinctoria) należy do rodziny bobowatych (łac. Fabaceae). Naturalnie występuje w tropikalnej części Azji i niektórych regionach Afryki. 

Jest rozgałęzionym krzewem osiągającym do 2 metrów wysokości. Gałęzie tej rośliny mają barwę niebiesko-czerwoną, a liście są zielone, pierzastozłożone. Pojedynczy liść składa się z 7-13 odwrotnie jajowatych listków. Motylkowate kwiaty osadzone są luźno na kłosowatych łodygach. Przyjmują one barwę czerwoną lub różową. Owoce mają postać cylindrycznych strąków. Gdy są młode, mają kolor szarozielony, podczas dojrzewania natomiast stają się ciemnobrązowe. Wewnątrz każdego strąku znajduje się 10-12 nasion. 

Indygowiec barwierski — działanie, wskazania do stosowania

W medycynie ludowej wykorzystywane są wszystkie części rośliny, jednak najczęściej stosowane są liście i korzeń. Odwaru z korzenia indygowca używano w leczeniu kamicy nerkowej. Zmiażdżone liście natomiast używane były w celu przyspieszenie gojenia ran, owrzodzeń czy hemoroidów. Sok wymieszany z miodem stosowano w przypadku aft u dzieci. Indygowiec barwierski w medycynie ludowej używany był również w zaparciach, chorobach wątroby, kołataniu serca, dnie moczanowej, zapaleniu oskrzeli, astmie i chorobach skóry. Tradycyjnie stosowano ją również w celu przyspieszenia porostu włosów.

Roślina ma działanie przeczyszczające, przeciwrobacze i wykrztuśne. Badania sugerują, że ekstrakt może okazać się pomocny w epilepsji i neuropatii. Indygo pozyskiwane z rośliny ma właściwości antyseptyczne i ściągające. 

Indygowiec barwierski na cholesterol

W badaniach na zwierzętach sprawdzono działanie dwóch związków wyizolowanych z indygowca barwierskiego — pseudosemiglabryny i semiglabryny. Okazało się, że po 7 dniach podawania tych związków zwierzętom, znacząco obniżył się u nich poziom trójglicerydów, cholesterolu całkowitego i wolnych kwasów tłuszczowych. Natomiast stężenie „dobrego” cholesterolu HDL zwiększyło się. Podobne rezultaty osiągnięto w przypadku stosowania etanolowego ekstraktu z indygowca. Wpływ indygowca na profil lipidowy wydaje się obiecujący, jego ekstrakty wykazują znaczącą aktywność przeciwlipidową. Niezbędne są jednak dalsze badania w celu określenia optymalnych dawek, poznania mechanizmu działania oraz określenia działań niepożądanych. 

Indygowiec barwierski na odporność

W badaniach na zwierzętach z zaburzeniami odporności wodny ekstrakt z liści stymulował odpowiedź immunologiczną. W innym badaniu wykazano również, że ekstrakt z indygowca zapobiega zmianom zachodzącym w układzie odpornościowym pod wpływem stresu. Podawanie zwierzętom ekstraktu z indygowca przez 33 dni zmniejszyło poziom kortykosteronu (związek podobny do kortyzolu — hormonu stresu) oraz pozwoliło utrzymać właściwy poziom leukocytów. Dane te sugerują, że indygowiec posiada silne działanie immunostymulujące. Niezbędne są dalsze jego badania oraz poznanie związków aktywnych odpowiadających za to działanie. 

Indygowiec barwierski na nowotwory

W badaniach in vitro oraz na zwierzętach wykazano aktywność przeciwnowotworową związków wyizolowanych z indygowca. Właściwości antyproliferacyjne wykazuje m.in. indyrubina, która może okazać się przydatna w leczeniu niektórych białaczek oraz raka płuc. Trwają również badania kliniczne nad przydatnością mezoindygo w leczeniu białaczki. Wiele związków wyizolowanych z indygowca wykazuje działanie przeciwnowotworowe na różnych liniach komórkowych. 

Indygowiec barwierski — jak dawkować?

Nie należy przyjmować indygowca doustnie. W literaturze opisywane były przypadki zatruć.

Leki i suplementy zawierające indygowiec barwierski

Na rynku nie są dostępne leki i suplementy zawierające indygowiec barwierski. Indygo lub sproszkowane liście indygowca można znaleźć w niektórych produktach do farbowania włosów. 

Indygowiec barwierski w ciąży

W trakcie ciąży nie powinno się przyjmować indygowca w żadnej postaci. Indospicyna obecna w indygowcu może powodować poronienia.

Indygowiec barwierski — przeciwwskazania i środki ostrożności

Indygowiec może mieć właściwości toksyczne — przed jego zastosowaniem należy dokładnie rozważyć stosunek korzyści do ryzyka. 

Indygowiec barwierski — możliwe działania niepożądane

Opisano pojedyncze zdarzenie zatrucia u dziecka z zapaleniem żołądka, które leczono indygowcem. U dziecka pojawiły się objawy uszkodzenia wątroby, a następnie niewydolność krążenia. Dziecko zmarło po przyjęciu do szpitala. Objawy zatrucia indygowcem zaobserwowano również u zwierząt. Za toksyczność rośliny odpowiadać może indospicyna, kanawanina oraz kwas nitropropanowy. 

Indygowiec barwierski — interakcje z lekami i innymi ziołami

Indygowiec barwierski może powodować zatrucia. Nie należy go przyjmować ani łączyć z żadnymi lekami, ziołami czy suplementami diety. 

Indygowiec barwierski w Ziołopedii — podsumowanie

Indygowiec barwierski obecnie nie ma zastosowania w medycynie, jednak w przyszłości okazać się może pomocny dla osób ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu czy obniżoną odpornością. Wiele związków w nim obecnych ma zdolność niszczenia komórek nowotworowych lub spowalniania ich podziału. Może to stać się podstawą do poszukiwania nowych leków przeciwnowotworowych. Niezbędne są jednak dalsze badania w celu określenia związków biologicznie aktywnych, mechanizmów działania oraz bezpieczeństwa terapii.

Bibliografia

1. Gerometta, E., Grondin, I., Smadja, J., Frederich, M., & Gauvin-Bialecki, A. (2020). A review of traditional uses, phytochemistry and pharmacology of the genus Indigofera. Journal of ethnopharmacology, 253, 112608. https://doi.org/10.1016/j.jep.2020.112608 
2. Motamarri, N., Karthikeyan, M., Rajasekar, S. & Gopal, Vinoth. (2012). Indigofera tinctoria Linn-A Phytopharmacological Review. International Journal of Research in Pharmaceutical and Biomedical Sciences. 3. 164-169.

Autor