Białaczka - przyczyny choroby, rodzaje, diagnostyka. Czy białaczkę można wyleczyć?

Białaczka - co to jest?

Białaczka jest chorobą nowotworową atakującą nasz układ krwiotwórczy, w wyniku której dochodzi do nieprawidłowego rozwoju komórek szpiku kostnego lub węzłów chłonnych. W efekcie choroba prowadzi do powstawania źle rozwiniętych limfocytów, erytrocytów lub płytek krwi. 

Patologicznie rozwinięte komórki krwi nie mogą pełnić w organizmie swojej funkcji. Z czasem dochodzi do sytuacji, w której liczba komórek nieprawidłowych, przewyższa liczbę zdrowych komórek krwi. Co więcej, komórki patologiczne mogą atakować inne tkanki ciała tworząc nacieki nowotworowe. To właśnie wtedy dochodzi do pojawienia się objawów białaczki.

Białaczka - rodzaje 

Ze względu na przebieg choroby, białaczki możemy podzielić na przewlekłe, ostre i blastyczne. Dodatkowo, możemy je podzielić ze względu na linie pochodzenia choroby – na białaczki limfatyczne i szpikowe.

Białaczka - przyczyny

W chwili obecnej dokładne przyczyny powstania choroby nie są do końca znane. Jednak za czynniki predysponujące do rozwoju białaczki uważa się: 

• ekspozycję na promieniowanie jonizujące; 
• nadmierną ekspozycję na benzen i jego pochodne; 
• wcześniejszą chemioterapię z użyciem leków o działaniu alkilującym lub inhibitorów topoizomerazy; 
• niektóre choroby wrodzone, np. Zespół Downa; 
• palenie tytoniu; 
• zaburzenia hormonalne i immunologiczne.

Objawy białaczki

Pierwsze objawy białaczki są niestety niespecyficzne, co opóźnia wykrycie choroby. Do symptomów mogących świadczyć o rozwoju białaczki świadczą m.in:: 

• gorączka;  
• osłabienie; 
• wzmożona męczliwość;
• upośledzenie uwagi i koncentracji;
• ból i zawroty głowy; 
• nudności i wymioty; 
• brak apetytu; 
• bladość skóry; 
• częste infekcje jamy ustnej i gardła; 
• częste grzybice; 
• krwawienia z dziąseł i nosa. 

Jeżeli zaobserwujemy u siebie lub bliskich wymienione wyżej objawy, nie powinniśmy ich ignorować, lecz jak najszybciej udać się do lekarza. Warto wykonać na początku podstawową morfologię krwi, aby sprawdzić, czy liczba poszczególnych elementów morfotycznych nie odbiega od normy w znaczący sposób. Im wcześniej wykryta białaczka, tym większe są szanse na jej wyleczenie. 

Objawy białaczki u dzieci

Niestety, na białaczkę mogą chorować również dzieci. Objawy obserwowane u dzieci są takie same, jak te u dorosłych i są uzależnione od tego, których nieprawidłowych krwinek jest w nadmiarze. Objawy białaczki u dzieci i osób dorosłych przedstawiają się wówczas następująco: 

• nieprawidłowości w zakresie erytrocytów - obserwujemy objawy anemii, męczliwość, brak łaknienia i apetytu, senności i bladości skóry; 
• nieprawidłowości w zakresie płytek krwi - możemy zaobserwować problemy z krzepnięciem, może również dochodzić do krwawień z nosa, częstego pojawiania się siniaków czy wybroczyn; 
• niedobory białych krwinek - prowadzą do zmniejszonej odporności organizmu.  

Białaczka - w jaki sposób się ją diagnozuje?

Ze względu na bardzo nieswoiste objawy, w celu trafnego zdiagnozowania białaczki, konieczne jest wykonanie różnego rodzaju badań diagnostycznych. W celu postawienia trafnej diagnozy lekarze zlecają nieraz takie badania, jak: 

• morfologia krwi obwodowej – sprawdza się głównie liczbę limfocytów, ich rozmiar, a także obecność komórek blastycznych w wymazie, 
• biopsja szpiku kostnego, 
• badania immunofenotypowe krwi i szpiku, 
• badania cytogenetyczne i molekularne,
• badania obrazowe - USG klatki piersiowej czy tomografia komputerowa.

Jak przebiega leczenie białaczki?

Dobór odpowiedniego leczenia jest w dużej mierze uwarunkowany typem białaczki, na którą cierpi pacjent. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na dobór terapii jest stan zdrowia pacjenta, wiek, stadium choroby, a także inne choroby współistniejące. Dopiero w oparciu o te wszystkie czynniki wybierana jest terapia, która będzie jak najbardziej skuteczna i jak najmniej ryzykowna dla zdrowia chorego.  

W celu leczenia białaczki stosuje się: 

• chemioterapię - w zależności od rodzaju białaczki sięga się po jeden lub nawet kilka leków cytostatycznych jednocześnie
• radioterapię, 
• immunoterapię, 
• leczenie celowane – jest ono często eksperymentalne, stosowane w ramach badań klinicznych. 

Co więcej, najskuteczniejszą formą terapii jest przeszczep szpiku lub komórek macierzystych od zgodnego dawcy lub członka rodziny.

Białaczka - czy można ją całkowicie wyleczyć

To, czy białaczka zostanie całkowicie wyleczona jest w głównej mierze uzależnione od rodzaju białaczki, etapu na którym została wykryta, a także od wieku pacjenta. Na powodzenie terapii oraz samo zachorowanie wpływ mają również w wielu przypadkach uwarunkowania genetyczne.

Dostępność poszukiwanych preparatów w pobliskich aptekach sprawdzić na portalu KtoMaLek.pl.

Bibliografia 

1. Białaczka - kompendium wiedzy. Fundacja DKMS. Dostępne na: https://www.dkms.pl/dawka-wiedzy/o-nowotworach-krwi/bialaczka. (Dostęp: październik 2022)
2. Hołowiecki, J. (2021). Ostre białaczki limfoblastyczne. Medycyna praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.3. (Dostęp: 10.2022)
3. Hołowiecki, J. (2022). Ostre białaczki szpikowe. Medycyna praktyczna. Dostępna na:  https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.2.#74519. (Dostęp: 10.2022)
4. Robak, T, Ochrem, B. (2022). Przewlekła białaczka limfocytowa. Medycyna praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.12. (Dostęp: 10.2022)
5. Karlikowska, M. (2017). Nowotwory u dzieci - białaczki i chłoniaki. Medycyna praktyczna. Dostępna na: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-krwi/152193,nowotwory-u-dzieci-bialaczki-i-chloniaki. (Dostęp: 10.2022)