TSH norma - badanie tarczycy. Wysokie i niskie TSH

Czym jest hormon TSH?

Tarczyca jest niewielkim narządem układu endokrynnego, waży od 30 do 60 gramów i zlokalizowana jest w przedniej części szyi. Składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią, kształtem przypomina motyla. Pracę gruczołu tarczowego reguluje podwzgórze - część podkorowa mózgu zaliczana do międzymózgowia, które produkuje tyreoliberynę oddziałującą na przysadkę mózgową. Na skutek działania tego hormonu przysadka wydziela tyreotropinę (TSH), która stymuluje tarczycę to wytwarzania własnych hormonów trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). 

Hormony produkowane przez tarczycę uczestniczą w licznych procesach metabolicznych, odgrywając ważną rolę w funkcjonowaniu niemal wszystkich układów w ciele człowieka. Dzięki nim możliwe jest metabolizowanie białek, tłuszczów i węglowodanów, prawidłowa praca układu nerwowego i sercowo-naczyniowego, równowaga wodno-elektrolitowa. Hormony te mają też niebagatelny wpływ na płodność, procesy rozwoju i wzrostu, tempo przemiany materii i termoregulację organizmu.

Proces uwalniania TSH działa na zasadzie tzw. ujemnego sprzężenia zwrotnego z hormonami tarczycy na osi podwzgórze-przysadka-tarczyca. Gdy w organizmie znajduje się zbyt mało trójjodotyroniny i tyroksyny, przysadka dostaje sygnał do zwiększonego wydzielania TSH. Analogicznie przy zbyt dużym stężeniu T3 i T4, przysadka ogranicza lub niemal całkowicie przestaje produkować TSH.

Jaka jest norma TSH?

Badanie poziomu hormonu tyreotropowego zaleca się w przypadku podejrzenia niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Jest również metodą monitorowania leczenia schorzeń tarczycy. Oznaczenie TSH wykonuje się jako badanie przesiewowe u noworodków, bywa ono również użyteczne w diagnostyce niepłodności. Wykonuje się je poprzez pobranie próbki krwi i następnie oznaczenie poziomu TSH. Prawidłowy wynik badania TSH we krwi mieści się w zakresie: 0,27–4,2 µU/ml. Wynik TSH zazwyczaj dostępny jest jeszcze tego samego dnia.

Rozwój metodologii pozwolił na znaczne zwiększenie czułości stosowanych metod i obecnie, poprzez tzw. testy trzeciej generacji, można wykryć nawet bardzo niskie stężenie hormonu TSH w granicach 0,02 mj./l. Każdorazowo podczas wykonywania pomiaru należy zaznajomić się z normami obowiązującymi w danym laboratorium oraz zwrócić uwagę na jednostkę, którą posługuje się przy opisie wyniku.

Badanie TSH w ciąży

Oznaczanie poziomu TSH jest jednym z podstawowych badań wykonywanych u kobiet w ciąży. Umożliwia ono bowiem wykrycie ewentualnych dysfunkcji w zakresie czynności tarczycy, które w przebiegu ciąży mogłyby mieć negatywny wpływ na rozwijający się płód. Na różnych etapach ciąży wyniki TSH u kobiety ciężarnej będą odmienne - jest to całkowicie normalne zjawisko.

Normy TSH w kolejnych trymestrach ciąży:

• I trymestr: 0,1–2,5 mIU/l;
• II trymestr: 0,2–3 mIU/l;
• III trymestr: 0,3–3 mIU/l.

Jeśli wyniki badania stężenia TSH w trakcie ciąży odbiegają od normy - konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego. U kobiet, które w okresie ciąży borykają się z obniżonym stężeniem TSH, wartość często powraca do optymalnych wartości po porodzie. W takim przypadku możliwe będzie zaprzestanie leczenia po uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Nieprawidłowe wartości TSH

Po wykonaniu badania istotne jest, aby właściwie zinterpretować wynik porównując otrzymaną wartość do przyjętej normy. Wyniki niższe lub wyższe warto skonsultować z lekarzem w celu przeprowadzenia bardziej szczegółowych badań. Co dokładnie może oznaczać poziom tyreotropiny wykraczający poza “normę’?

Wysokie TSH

Wysoki poziom TSH może oznaczać występowanie niedoczynności tarczycy (hipotyreozy), nadczynności przysadki, czy zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Podwyższone TSH być także informacją, iż prowadzone zastępcze leczenie L-tyroksyną nie jest wystarczające i wymaga modyfikacji. 

Objawami, które mogą sygnalizować zbyt niski poziom TSH są m.in. obrzęki, suchość skóry, niekontrolowany wzrost masy ciała, problemy z pamięcią i koncentracją, większa męczliwość i osłabienie mięśni, zwiększona czułość na zimno (problem zimnych dłoni i stóp), a także senność i ciągłe uczucie niewyspania.

Niskie TSH

Wartość TSH poniżej granicy normy może wynikać z obecności chorób tarczycy, takich jak nadczynność tarczycy (hipertyreoza),​ choroba Gravesa-Basedowa oraz wola guzkowego toksycznego.Wzrost stężenia TSH wskazywać może również na choroby związane z przysadką: zespół Sheehana, guz przysadki mózgowej, bądź guz tkanek otaczających przysadkę.

Na występowanie poziomu TSH we krwi poniżej normy mogą wskazywać następujące objawy: nadmierna potliwość, zmiany nastrojów i nerwowość, niekontrolowany spadek masy ciała, zauważalne drżenie rąk i palców, zaburzenia cyklu miesiączkowego, duszności oraz biegunki.

Jeżeli badanie poziomu TSH dało wynik poniżej lub powyżej przyjętego zakresu referencyjnego, a pacjent obserwuje u siebie niepokojące objawy, jest to jasny sygnał, że funkcjonowanie tarczycy jest zaburzone i konieczne jest przeprowadzenie dalszych badań. W tym celu lekarz endokrynolog może zlecić wykonanie badania wolnych hormonów tarczycy fT3 i fT4. Jeżeli zachodzi podejrzenie autoimmunologicznej choroby gruczołu tarczycy, wówczas zasadne jest oznaczenie miana przeciwciał anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej) i anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie). Standardem jest też badanie USG tarczycy, aby ocenić jej rozmiar i strukturę oraz wykryć obecność ewentualnych guzków.

Leczenie przy zaburzeniach poziomu TSH

Po diagnozie lekarskiej zazwyczaj konieczne jest włączenie preparatów pomagających unormować poziom tyreotropiny w organizmie. Farmakoterapia poprzez wpływ na nieprawidłowo funkcjonujący narząd np. tarczycę, reguluje funkcjonowanie całego powiązanego z poziomem T3 i T4 układu hormonalnego.

W przypadku niedoczynności tarczycy (obniżone TSH) podaje się syntetyczną l-tyroksynę (Euthyrox, Letrox), aby uzupełnić jej niedobór. Pacjentom cierpiącym na nadczynność tarczycy (TSH powyżej normy) najczęściej zaleca się stosowanie tyreostatyków, czyli leków przeciwtarczycowych, które hamują syntezę tyroksyn (Thyrozol, Thyrosan). Leki te dostępne są wyłącznie z przepisu lekarza np. endokrynologa. W niektórych przypadkach może zajść jednak konieczność leczenia operacyjnego.

Dostępność leków w aptekach w Twojej okolicy możesz sprawdzić w serwisie KtoMaLek.pl.

Autor