Ostre i podostre zapalenie tarczycy — dlaczego występuje i jak rozpoznać jego objawy?

Typy zapalenia tarczycy

Zapalenie tarczycy dzieli się w zależności od czynników wywołujących oraz przebiegu choroby. Możemy wyróżnić:

• ostre zapalenia tarczycy
  • ostre bakteryjne (ropne) zapalenie tarczycy;
  • ostre niebakteryjne zapalenia tarczycy;
• podostre zapalenia tarczycy (choroba de Quervaina);
• przewlekłe zapalenia tarczycy
  • przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) i mieszana autoimmunologiczna choroba tarczycy;
  • niebolesne (ciche) zapalenie tarczycy i poporodowe zapalenie tarczycy;
  • choroba Riedla;
  • przewlekłe zapalenia tarczycy indukowane lekami.

Ostre bakteryjne (ropne) zapalenie tarczycy

Ostre bakteryjne zapalenie tarczycy jest rzadkim, ale poważnym stanem zapalnym, wywoływanym najczęściej przez bakterie z gatunku Streptococcus pyogenes, Staphylococcus aureus oraz Escherichia coli.

Do głównych objawów ostrego zapalenia tarczycy należą bolesny obrzęk tarczycy, ropień, wzrost temperatury ciała, dreszcze i powiększone węzły chłonne. Zalecanym leczeniem ropnego zapalenia tarczycy jest leczenie szpitalne, na które składa się antybiotykoterapia i leczenie chirurgiczne. Ropień powinien być nacięty i zdrenowany. 

Ostre niebakteryjne zapalenie tarczycy

Ostre zapalenie tarczycy może być wywołane również przez czynniki nieinfekcyjne. Zalicza się do nich popromienne, polekowe i palpacyjne zapalenie tarczycy, opisane poniżej:

• popromienne zapalenie tarczycy — występuje u pacjentów poddanych leczeniu radiojodem. Może się również pojawić u osób poddawanych zewnętrznemu napromienianiu w trakcie radioterapii nowotworów, jest ono natomiast pozbawione fazy ostrej i objawia się jako niedoczynność tarczycy rozwijająca się stopniowo po zakończeniu leczenia;
• polekowe zapalenie tarczycy — może być skutkiem działania niektórych leków, takich jak pochodne difenylohydantoiny, sole litu, bromki czy amiodaron;
• palpacyjne zapalenie tarczycy — wywołane mikrourazami tarczycy, które są następstwem urazu bądź niedelikatnego badania tarczycy. 

Podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina)

Przyczyną podostrego zapalenia tarczycy najprawdopodobniej są wirusy, m.in. wirus grypy, odry, świnki czy adenowirusy. Przebieg choroby jest 4 fazowy:

• faza pierwsza — charakteryzuje się nadczynnością tarczycy powstającą w wyniku destrukcji miąższu tarczycy i uwolnienia zgromadzonych w niej hormonów. Objawia się bolesnym obrzękiem tarczycy, bólem promieniującym do uszu, żuchwy lub klatki piersiowej. Leczenie ma charakter objawowy — stosuje się kwas acetylosalicylowy, niesteroidowe leki przeciwzapalne, a w cięższych przypadkach również prednizon oraz propranolol. Ta faza trwa zwykle od 3 do 8 tygodni; 
• faza druga — stężenie hormonów jest prawidłowe, trwa od około 8 do16 tygodni;
• faza trzecia — występuje niedoczynność tarczycy, w niektórych przypadkach konieczne może być stosowanie lewotyroksyny;
• faza czwarta — funkcja tarczycy wraca do normy samoistnie.

Warto pamiętać, że podostre zapalenie tarczycy może nawracać, nawet po wielu latach od pierwszego epizodu choroby.

Dostępność poszukiwanych preparatów sprawdzisz i zarezerwujesz w wybranej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, prowadzące do objawowej niedoczynności tego gruczołu. W początkowym etapie choroby dochodzi do niebolesnego powiększenia tarczycy, które z czasem może przejść w stopniowy zanik jej miąższu. 

Rozpoznanie choroby Hashimoto opiera się na stwierdzeniu podwyższonego stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych — przede wszystkim anty-TPO i anty-TG — u osoby z objawami niedoczynności tarczycy oraz braku podwyższonego poziomu przeciwciał TRAb. Pomocniczą rolę w diagnostyce odgrywają badania obrazowe, zwłaszcza USG tarczycy, a w uzasadnionych przypadkach również biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC). Leczenie skupia się na substytucji hormonalnej z wykorzystaniem syntetycznych analogów tyroksyny — przede wszystkim lewotyroksyny.

Bibliografia

1. Lewiński, A., Płaczkiewicz-Jankowska, E. (2024). Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto) i mieszana autoimmunologiczna choroba tarczycy. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.3.1. (Dostęp: 05.2025).
2. Lewiński, A., Płaczkiewicz-Jankowska, E. (2024). Podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina). Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.3.3. (Dostęp: 05.2025).
3. Lewiński, A., Płaczkiewicz-Jankowska, E. (2018). Ostre bakteryjne (ropne) zapalenie tarczycy. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.3.4. (Dostęp: 05.2025).
4. Lewiński, A., Płaczkiewicz-Jankowska, E. (2024). Ostre niebakteryjne zapalenia tarczycy. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.3.8.1. (Dostęp: 05.2025).

Autor