Owulacja (jajeczkowanie) - jak rozpoznać objawy?

Czym jest owulacja?

Owulacja jest proces, w którego przebiegu dochodzi do uwolnienia do jajowodu dojrzałej komórki jajowej. Jej wystąpienie umożliwia zajście w ciążę. Jeśli jednak komórka jajowa nie połączy się z plemnikiem, to obumiera i zostaje wydalona z organizmu podczas krwawienia menstruacyjnego.

WAŻNE!

Dominującą przyczyną niepłodności u kobiet jest brak owulacji. Niemniej zupełnie naturalne jest, że u zdrowej kobiety nawet dwa cykle menstruacyjne mogą być bezowulacyjne.

Cykl menstruacyjny a owulacja

Cykl menstruacyjny średnio trwa 28 dni, lecz u każdej kobiety jego przebieg i długość mogą się różnić. Czasem jest dosyć krótki i trwa zaledwie 25 dni, niekiedy jest znacznie dłuższy i trwa nawet 35 dni. 

Cykl menstruacyjny dzieli się na trzy następujące po sobie etapy – fazę folikularną, owulację i fazę lutealną.

Faza folikularna

Fazę folikularną (proliferacyjną) rozpoczyna menstruacja, czyli złuszczanie się błony śluzowej macicy (endometrium). Krwawienie trwa średnio 3-5 dni, towarzyszą mu skurcze podbrzusza, bóle głowy, zmęczenie i senność, niekiedy także nudności, biegunka, zaburzenia nastroju. Bardzo bolesne i obfite miesiączki wymagaj konsultacji lekarskiej, gdyż mogą być objawem choroby (m.in. endometriozy). 

Podczas fazy folikularnej wzrasta produkcja estrogenów, które pobudzają ponowny rozrost endometrium. Z kolei zwiększające się stężenie FSH (hormonu folikulotropowego) stymuluje rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Po kilku dniach jeden z pęcherzyków staje się tym dominującym (reszta przestaje się rozwijać), a następnie pęcherzykiem Graafa. 

Jeżeli przyjmiemy, że cykl trwa 28 dni, to faza folikularna trwa 14 dni (do owulacji).

Owulacja (jajeczkowanie)

Na 1-2 dni przed owulacją znacząco wzrasta stężenie estrogenów, a wraz z nimi hormonu luteinizującego (LH). Dzięki nim dochodzi do uwolnienia z pęcherzyka Graafa dojrzałej komórki jajowej, która może zostać zapłodniona. Po około dobie przebywania w jajowodzie niezapłodnione jajeczko obumiera.

Faza lutealna

Faza lutealna rozpoczyna się zaraz po owulacji i przygotowuje organizm do zagnieżdżenia się komórki jajowej w macicy. Dzięki działaniu hormonów FSH i LH pozostałości po pęcherzyku Graafa przekształcają się w tzw. ciałko żółte, które produkuje progesteron – hormon odpowiedzialny za utrzymanie ciąży. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, a błona śluzowa macicy ponownie zaczyna się złuszczać. 

Ile trwa owulacja?

Owulacja trwa stosunkowo krótko, nie dłużej niż 48 godzin. W tym czasie komórka jajowa dostaje się z pęcherzyka Graafa do jajowodu i jest gotowa do zapłodnienia. Należy jednak pamiętać, że plemniki są w stanie przetrwać w drogach rodnych kobiety do 72 godzin, co oznacza, że stosunek seksualny odbyty 2-3 dni przed owulacją może skutkować zapłodnieniem.

Objawy owulacji

Choć zdecydowanie mnie charakterystyczne niż krwawienie menstruacyjne, owulacja również daje pewne objawy i sygnały. Jedną z nich jest zmiana śluzu szyjkowego. W czasie owulacji staje się on przezroczysty i rozciągliwy, z wyglądu przypomina surowe białko jaja kurzego. Na tym etapie zmienia się też temperatura ciała, która w czasie jajeczkowania jest wyższa o około 0,5 stopnia Celsjusza. 

Część kobiet skarży się na pobolewanie podbrzusza (tzw. ból owulacyjny), który jest zlokalizowany po lewej lub prawej stronie, co zależy od tego, z którego jajnika uwolniona została komórka jajowa. Podczas owulacji zdarzają się też plamienia śródcykliczne, tkliwość piersi, wzrost libido na skutek wejścia w fazę płodną i ogólne zmęczenie.

Co wpływa na owulację?

Zdarza się, że owulacja nie przebiega prawidłowo. Objawem sygnalizującym zaburzenia owulacji są nieregularne miesiączki, które często świadczą o cyklach bezowulacyjnych. Przyczyną tego stanu mogą być:

• narażenie na silny stres;
• przewlekłe niewysypianie się;
• duży spadek masy ciała;
• podróż.

Zaburzenia owulacji mogą być też wynikiem choroby. Powodem zazwyczaj schorzenia o podłożu hormonalnym np. niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, hiperprolaktynemia.

Jak sprawdzić, czy doszło do owulacji?

Najdokładniejszą metodą monitorowania owulacji jest monitoring USG cyklu, który można wykonać w gabinecie ginekologicznym. Podczas badania USG lekarz mierzy średnicę pęcherzyka, który wzrasta do około 21 mm, a następnie pęka i wtedy przestaje być widoczny, a pojawia się w USG ciałko żółte. Owulację można też potwierdzić wykonując badanie poziomu progesteronu w surowicy krwi w fazie lutealnej. Aby wynik badania był wiarygodny, należy je wykonać na około tydzień przed spodziewanym krwawieniem. Stężenie progesteronu powyżej 3 ng/ml świadczy o tym, że owulacja miała miejsce.

W warunkach domowych można wykorzystać testy owulacyjne dostępne w aptece (Test Owulacyjny LH FLH-U102H, Test owulacyjny OVU super czuły LH paskowy, Owulacyjny LH Test, L-Check-1 Midstream Test owulacyjny). Można wyróżnić testy owulacyjne bazujące na próbce moczu oraz testy owulacyjne ze śliny. Testy te badają poziom hormonu luteinizującego LH. Jeżeli wynik jest pozytywny (nastąpił skok stężenia LH), to w ciągu 24-36 godzin dojdzie do owulacji. 

Autor