Ciąża – trzy niezwykłe trymestry

I trymestr ciąży - od 1. do 13. tygodnia

Pierwszy trymestr ciąży rozpoczyna się od pierwszego dnia ostatniej miesiączki i trwa do 13. tygodnia. To czas najbardziej intensywnego rozwoju płodu, który jest odczuwalny również dla przyszłej mamy. Czas tzw. wczesnej ciąży to dla wielu kobiet okres porannych mdłości, tkliwości piersi, senności o ogólnego osłabienia, które przeważnie mijają w ciągu trzech miesięcy. 

A jak w ciągu tych trzech miesięcy rozwija się płód? W wyniku połączenia komórek męskiej i żeńskiej powstaje zygota, która zaczyna się nieustannie dzielić. Pod koniec 3 tygodnia przypomina owoc morwy, stąd nazwa tego stadium rozwojowego - morula. Około 21. dnia od zapłodnienia małe serduszko rozpoczyna swoją pracę. Tworzy się łożysko, kształtują się zawiązki głowy, oczu, uszu, nosa, jamy ustnej, kończyn, narządów wewnętrznych. Wykształca się też narząd wzroku wraz z pigmentem, zaś w ostatniej fazie zaczynają wykształcać się powieki. Pojawiają się linie papilarne na dłoniach oraz paznokcie, a na skórze zawiązki cebulek włosowych. Co bardzo ważne - ustala się gonadalna tożsamość płciowa dziecka. 

W pierwszym trymestrze zwiększa się ilość płynu owodniowego, więc dziecko może swobodnie pływać. Wody płodowe pełnią niezwykle istotna rolę w czasie ciąży. Wyciszają dźwięki dochodzące z zewnątrz, utrzymują odpowiednią temperaturę wewnątrz i chronią płód przed wstrząsami, dzięki czemu pozwalają mu prawidłowo się rozwijać w optymalnym, przyjaznym środowisku. Stymulują również odruch ssania i połykania. Płyn owodniowy ma w swoim składzie białka, tłuszcze, sole organiczne i nieorganiczne, enzymy, hormony oraz witaminy. Co ciekawe - całkowita wymiana płynu między matką, a płodem odbywa się w ciągu trzech godzin. 

W ciągu tych pierwszy trzech miesięcy skórze płodu wyrasta meszek płodowy - tzw. lanugo. Pojawia się w 4. miesiącu życia płodowego, a zanika w 8. miesiącu życia płodowego. W tym czasie formuje się narząd słuchu, kostnieją żebra i kręgi, dziecko potrafi zwinąć dłoń w piąstkę, robi grymasy twarzy, przeciwstawia kciuk innym palcom i reaguje na bodźce pochodzenia zewnętrznego. Pod koniec I trymestru dziecko mierzy około 6-8 cm, a waży 13-20 g.

II trymestr ciąży – od 14. do 27. Tygodnia

Drugi trymestr ciąży jest znacznie spokojniejszy do pierwszego. Zdecydowana większość uciążliwych objawów odchodzi w niepamięć, a przyszła mama zyskuje więcej energii do działania. Duże zmiany zachodzą także u płodu.

Dziecko rozwija się bardzo intensywnie, a jego ruchy stopniowo stają się płynne, celowe i już wyczuwalne dla matki. W przedniej części kory mózgowej tworzy się mapa ruchowa i czuciowa ciała.  Zaczynają pojawiać się próbne ruchy oddychania, a także chwytania, najpierw bez, a potem z udziałem kciuka. Wytworzone kubki smakowe dziecka już pracują i dzięki temu zaczyna ono smakować wody płodowe. Poprzez picie płynu owodniowego i ssanie palców ćwiczy mięśnie potrzebne do pobierania pokarmu po urodzeniu. Połykanie wód płodowych przez dziecko może skutkować zjawiskiem czkawki. Czkawka dziecka w życiu płodowym jest nieszkodliwa i nie powinna stanowić powodów do obaw. Jest bardzo prawdopodobne, że maluszek po urodzeniu będzie miał czkawkę o tych samych porach, co w życiu płodowym. Jeśli noworodek po urodzeniu miewa czkawki, można mu pomóc przystawiając go do piersi.

Maluch zaczyna słyszeć, więc ważne jest, aby nie docierały do dziecka głośne, hałaśliwe dźwięki, ponieważ psychologia prenatalna wyraźnie wskazuje na związek pomiędzy zachowaniem dziecka po urodzeniu, a narażaniem go na ostre dźwięki w łonie matki. W okolicach 20. tygodnia rodzice mogą poznać płeć dziecka. 

Pod koniec drugiego trymestru dziecko mierzy około 21 cm i waży 630 g. Jego tętno jest szybsze niż u człowieka dorosłego i wynosi 120 - 160 uderzeń na minutę.

III trymestr ciąży – od 28. do 40. tygodnia

Ostatni trymestr to czas niecierpliwego wyczekiwania, ponieważ do porodu zostało już niewiele czasu. Brzuch ciążowy, choć już bardzo widoczny, nadal stopniowo będzie się powiększał. To wiąże się z coraz bardziej uciążliwymi dolegliwościami dla kobiety - bólami pleców i stawów, częstszym oddawaniem moczu, zaparciami i obrzękami kończyn.

Wiele zmian zachodzi także w organizmie dziecka. Na powierzchni mózgu zaczynają formować się bruzdy i zwoje, tkanka tłuszczowa jest coraz bogatsza. Dziecko wykonuje wiele ruchów kończynami oraz precyzyjne ruchy mimiczne, większość odruchów wrodzonych jest już wykształcona (odruch ssania, poszukiwania pokarmu, kroczenia czy odruch chwytny). Wszystkie narządy wewnętrzne są już wykształcone, zanika meszek płodowy. U chłopców w tym czasie jądra zstępują do moszny.

Dziecko jest już na tyle duże, że uciska przeponę swojej mamy, która odczuwa trudności w oddychaniu. Powoli zaczyna obracać się w stronę kanału rodnego i powoduje tym samym obniżenie się macicy. W tym czasie zachodzi jeszcze jeden bardzo istotny proces - pozyskiwanie przeciwciał od mamy, dzięki którym dziecko nabywa odporność odgrywającą ważną rolę przez pierwsze pół roku po urodzeniu. 

Na dwa tygodnie przed urodzeniem dziecko przestaje rosnąć, przeciętnie mierzy ok. 50 cm i waży 3-3,5 kg. Kości czaszki dziecka nie są jeszcze w pełni zrośnięte. Dlaczego? Natura tak to wymyśliła, aby główka mogła przejść przez kanał rodny podczas porodu.  

Normą jest poród między 38. a 42. tygodniem ciąży. Niektóre dzieci mogą urodzić się z włosami na głowie (nawet do 5 cm), inne przychodzą na świat łyse, nie ma reguły. Włosy dziecka w życiu płodowym formują się około 4. miesiąca życia. Włoski po urodzeniu są bardzo delikatne i mają cienką strukturę, dlatego tak szybko się wycierają. Do czwartego miesiąca życia wytrą się zupełnie, aby w ich miejsce mogły pojawić się włosy właściwe.

Autor