Odra – choroba zakaźna, która powraca?

Odra – groźna choroba zakaźna

Odra (łac. morbilli) jest chorobą zakaźną o podłożu wirusowym, wywoływaną przez wirusa odry (ang. measles virus). Rozprzestrzenia się drogą kropelkową, zatem zarazić można się bez bezpośredniego kontaktu z chorym. Co więcej osoba, u której doszło do zakażenia wirusem odry, jest źródłem zakażenia dla innych osób jeszcze przed wystąpieniem widocznych objawów, czyli charakterystycznej wysypki. Szacuje się, że jeden chory może zarazić 9 z 10 osób niezaszczepionych ze swojego otoczenia. 

Wirus kolonizuje śluzówkę jamy nosowo-gardłowej oraz spojówki. Tam namnaża się, skąd może się przedostać do różnych narządów. Pierwsze objawy odry pojawiają się po około 9-11 dniach od kontaktu z wirusem. Chory jest zaraźliwy do 4. dnia utrzymywania się wysypki.

Na odrę przeważnie zapadają dzieci, jednak zachorować mogą także dorośli, który wcześniej nie przechodzili odry i nie zostali zaszczepieni przeciwko tej chorobie. Ryzyko zachorowania u osób nieuodpornionych wynosi 90-95%.

W jaki sposób objawia się odra?

Odra ma dosyć charakterystyczny przebieg. Na około 4 dni przed wystąpieniem wysypki chory gorączkuje, męczy go suchy kaszel i stan zapalny gardła, a także uciążliwy katar. Osłabieniu i rozbiciu może towarzyszyć zapalenie spojówek i światłowstręt. Następnie w jamie ustnej pojawiają się białe plamki, otoczone czerwoną obwódką (tzw. plamki Koplika). Niedługo po tym skórę zaczyna pokrywać czerwona, grudkowa wysypka. Przeważnie pojawia się za uszami, obejmując skórę głowy, tułowia oraz kończyn. W tym okresie gorączka spada, jednak chory odczuwa silne swędzenie skóry.

Starsze dzieci przechodzą odrę stosunkowo łagodnie. Powikłania w przebiegu choroby odnotowuje się u małych dzieci oraz osób dorosłych.

Metody leczenia odry

Ospę leczy się objawowo, ponieważ nie istnieją leki, które oddziaływałyby bezpośrednio na wirusa odry. Konieczna jest wizyta u lekarza rodzinnego lub, w przypadku dzieci, pediatry. Lekarz postawi diagnozę i skieruje nas na zwolnienie lekarskie, aby organizm miał czas na poradzenie sobie z chorobą.

W trakcie leczenia odry stosuje się leki obniżające gorączkę na bazie paracetamolu (APAP, Codipar, Panadol) lub dodatkowo działające przeciwzapalnie zawierające ibuprofen (Ibuprom, Ibum, Nurofen). Jeżeli wysypka powoduje świąd, można zastosować leki łagodzące ten objaw (Fenistil, Foxill).

Na uciążliwy katar pomóc mogą krople na bazie ksylometazoliny (Otrivin, Xylogel, Xylorin, Orinox) oraz oksymetazoliny (Acatar, Nasivin, Oxalin). Działają obkurczająco na śluzówkę nosa i ułatwiają oddychanie. Ból gardła można złagodzić środkami na bazie wyciągów ziołowych (Tymianek i Podbiał, Gardimax Herball) lub preparatami omiejscowym działaniu znieczulającym (Orofar Max, Septolete plus, Strepsils Intensive) oraz przeciwzapalnym i odkażającym (Cholinex, Tantum Verde, Hascosept, Uniben).

Prócz farmakoterapii warto zadbać o odpoczynek, a także nawodnienie i dobrze zbilansowane posiłki, by szybciej wrócić do zdrowia.

Odra a groźne powikłania

Choć odra bywa bagatelizowana, jest groźną chorobą, której przebieg oraz ewentualne powikłania nie należą do przyjemnych, a zdarzają się  u co trzeciego chorego. Do typowych powikłań odry należą:

• zapalenie oskrzeli oraz zapalenie płuc,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie krtani,
• biegunki i silne odwodnienie organizmu,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Najpoważniejszym, choć rzadko występującym powikłaniem jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), które występuje u dzieci przed ukończeniem 2. roku życia.

Szczepienie przeciwko odrze - skuteczna profilaktyka

Jedyną skuteczną metodą ochrony przeciwko odrze są szczepienia. Dzięki wysokiej wyszczepialności liczba zachorowań na odrę znacząco spadła, dzięki czemu uważana jest za chorobą rzadką. 

W Polsce szczepionka przeciwko odrze podawana jest w formie skojarzonej (MMR) i zawiera żywe, osłabione wirusy: odry, świnki i różyczki. Zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych (PSO) podaje się ją w dwóch dawkach w schemacie:

• pierwsza dawka między 13. a 14. miesiącem życia,
• dawka przypominająca w wieku 6. lat.

Po podaniu tych dwóch dawek co najmniej 98% dzieci jest chronionych przed zakażeniem wirusem odry. Szczepienie przeciwko odrze w Polsce jest obowiązkowe. Nie obserwuje się istotnych niepożądanych odczynów poszczepiennych. Te, które występują przeważnie są łagodne i objawiają się w postaci przemijających zaczerwienień i obrzęków w miejscu wkłucia, stanu podgorączkowego lub lekkiej wysypki. Bardzo rzadko występują wybroczyny na skórze, drgawki (będące następstwem gorączki), łagodne zapalenia mózgu (ustępujące samoistnie i bez trwałych następstw zdrowotnych).

Autor