EKG wysiłkowe - na czym polega i kiedy się je wykonuje?

EKG wysiłkowe – po co się je wykonuje?

Elektrokardiograficzny test wysiłkowy, czyli EKG wysiłkowe lub potocznie próba wysiłkowa, to nieinwazyjne badanie kardiologiczne, które pozwala monitorować elektryczną czynność mięśnia sercowego,a także ciśnienie tętnicze krwi podczas zwiększonego wysiłku. 

W trakcie badania pacjent ćwiczy na ergometrze rowerowym (rowerze stacjonarnym) lub chodzi na bieżni. Do ciała ma przymocowane elektrody (na klatce piersiowej i tułowiu), a na ramieniu założony mankiet ciśnieniomierza. 

Po co właściwie wykonuje się próbę wysiłkową? Podczas wysiłku wzrasta zapotrzebowanie organizmu na tlen, dlatego organizm kompensuje jego niedobór zwiększając przepływ krwi przez naczynia wieńcowe, które doprowadzają krew do serca. Jeżeli u pacjenta przepływ ten jest zaburzony (np. przez gromadzącą się blaszkę miażdżycową), przy większym wysiłku występują objawy niedokrwienia mięśnia sercowego, w tym odczuwany przez pacjenta, dławiący i uciskający ból w klatce piersiowej. 

Dzięki uzyskanym wynikom lekarz może ocenić zaawansowanie zaburzeń przepływu krwi.

Wskazania do EKG wysiłkowego

Lekarz może skierować pacjenta na EKG wysiłkowe w przypadku:

• zgłoszenia niewyjaśnionych dolegliwości bólowych w klatce piersiowej;
• podejrzenia choroby niedokrwiennej serca;
• nadciśnienia tętniczego;
• otyłości;
• nieprawidłowego profilu lipidowego.

Próbę wysiłkową wykonuje się też u pacjentów:

• ze zdiagnozowaną, niestabilną chorobą wieńcową;
• z chorobą wieńcową w celu oceny skuteczności leczenia;
• z prawidłowo leczoną dławicą piersiową;
• po przebytym zawale (np. w ramach kwalifikacji do rehabilitacji);
• ze wszczepionym rozrusznikiem serca (aby ocenić jego funkcjonowanie).

Jak przygotować się do próby wysiłkowej?

Zaleca się, by na 3 godziny przed badaniem wstrzymać od spożywania posiłków, a także od palenia papierosów, natomiast z alkoholu należy zrezygnować co najmniej na dobę. Na około 12 godzin przed badaniem nie powinno się również wykonywać większego wysiłku fizycznego (forsowne ćwiczenia, długie spacery, cięższe prace w domu). Jeżeli przyjmujemy leki, które mogłyby wpłynąć na wyniki badania, należy o tym fakcie poinformować lekarza, który zdecyduje o tym, kiedy i na jak długo przed badaniem trzeba je odstawić. 

Do przychodni warto przyjść 20 minut wcześniej i nie spieszyć się, by znaleźć chwilę na odpoczynek. Jest to badanie wymagające wykonania pewnego wysiłki (chodzenie na bieżni, jazda na rowerze), dlatego najlepiej przygotować sobie wygodny strój sportowy i obuwie.

Przebieg EKG wysiłkowego

Przed badaniem lekarz przeprowadza z pacjentem krótki wywiad medyczny, wykonuje EKG spoczynkowe oraz pomiar ciśnienia tętniczego, co stanowi również ostateczną kwalifikację do badania. Następnie do klatki piersiowej i tułowia pacjenta przyklejane są elektrody, które będą sczytywać informacje o elektrycznej pracy serca. Dodatkowo na ramię zakłada się mankiet do mierzenia ciśnienia tętniczego krwi, aby monitorować jego wartości podczas badania. 

Podczas wykonywanego wysiłki zapis EKG jest stale kontrolowany, a pomiar ciśnienia wykonywany co 3 minuty. W przypadku bieżni co 3 minuty zwiększa się prędkość przesuwu bieżni i jej nachylenie, jest to tzw. protokół Bruce’a. Jeżeli badanie przeprowadzane jest na ergometrze rowerowym, to obciążenie zwiększa się co 3 minuty. Badanie zostaje zakończone po osiągnięciu limitu tętna lub w momencie wystąpienia objawów, które są wskazaniem do zakończenia badania. Parametry EKG i ciśnienie tętnicze monitoruje się również po zakończeniu wysiłku.

Badanie zawsze powinno być wykonywane pod nadzorem lekarza, który ma do dyspozycji sprzęt i leki do reanimacji.

Dodatni i ujemny wynik próby wysiłkowej

Jeżeli wynik próby wysiłkowej wyszedł ujemny, czyli zapis EKG jest prawidłowy i nie wystąpiły żadne niepokojące objawy, obecność choroby wieńcowej jest mało prawdopodobna.

Dodatni wynik EKG wysiłkowego oznacza, że zarówno występujące podczas badania objawy, jak i zapis EKG wskazują na występowanie choroby wieńcowej i konieczne jest skierowanie pacjenta na dalsze badania.

Jakie są przeciwwskazania do wykonania EKG wysiłkowego?

Choć EKG wysiłkowe jest badaniem nieinwazyjnym, istnieje szereg przeciwwskazań do jego wykonania. Echokardiograficznej próby wysiłkowej nie wykonuje się:

• po świeżo przebytym zawale serca (pierwsze 2 dni od wystąpienia objawów);
• przy niestabilnej chorobie wieńcowej lub niewydolności serca;
• u pacjentów z ciężkim zwężeniem zastawki aortalnej;
• przy zapaleniu mięśnia sercowego lub osierdzia;
• jeżeli występują objawy zaburzeń rytmu serca;
• przy świeżym zatorze tętnicy płucnej lub po zawale płuca.

Próba wysiłkowa jest też przeciwwskazane u pacjentów z bardzo wysokim nadciśnieniem tętniczym (powyżej 200/110 mm Hg), stwierdzoną niezdolnością do wykonania testu i zaburzeniami elektrolitowymi. Ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do badania podejmuje kardiolog.

Autor