Dzięgiel chiński — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Dzięgiel chiński — właściwości

Dzięgiel chiński to roślina, która swoją sławę zawdzięcza głównie obecnym w niej fitoestrogenom. To właśnie ta grupa substancji sprawiła, że często surowiec ten nazywano kobiecym żeń-szeniem — działa on regulująco na żeńskie hormony. Dzięgiel zalecano stosować kobietom w różnym wieku, zarówno tym znajdującym się w okresie poporodowym, jak i tym zmagającym się z uciążliwymi objawami menopauzy. Dodatkowo dong quai według tradycyjnej medycyny stymuluje krążenie krwi i działa przeciwzakrzepowo. Ponadto korzeń tej rośliny jest doskonałym źródłem związków o działaniu przeciwzapalnym, wśród nich znajdują się:

• flawonoidy, głównie pochodne apigeniny i luteoliny;
• kwasy organiczne, wśród nich kwas ferulowy oraz kwas kawowy;
• olejki eteryczne, głównie ligustylid;
• furokumaryny i kumaryny (najważniejsze z nich to angelicyna i ostol).

Co więcej, dzięgiel dzięki dużej zawartości kwasu foliowego i witaminy B12 stosowany jest u pacjentów z anemią. Natomiast obecne w tej roślinie polisacharydy, witaminy i minerały wspierają układ odpornościowy, poprzez regulację odpowiedzi immunologicznej organizmu. Do pozostałych właściwości dong quai należy efekt:

• rozkurczający mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych;
• przeciwbólowy;
• łagodzący objawy artretyzmu;
• wspomagający trawienie;
• przeciwutleniający;
• hepatoprotekcyjny;
• wspomagający leczenie ran;
• neuroprotekcyjny.

Obecne badania skupiają się na potencjalnym wykorzystywaniu tego surowca w leczeniu migreny, śródmiąższowego zapalenia płuc i przedwczesnego wytrysku.

Dzięgiel chiński — jak wygląda i skąd pochodzi?

Dzięgiel chiński (łac. Angelica sinesis) nazywany zwyczajowo Dong Quai lub kobiecym żeń-szeniem to niewielka, wieloletnia bylina z rodziny selerowatych (łac. Apiaceae). Od wielu pokoleń stanowi ona ważny element tradycyjnej medycyny Dalekiego Wschodu. Naturalnie można ją spotkać w górskich rejonach Chin, Japonii, i Korei, gdzie preferuje wilgotne i chłodne środowiska.

Dzięgiel chiński to roślina osiągająca wysokość do 1,5 metra. Jej liście są duże, pierzaste i posiadają głęboko wycięte ząbkowane brzegi. Kwiaty dzięgla są drobne, białe lub kremowe, zebrane w baldachy, które przypominają parasole. Natomiast jego łodyga jest gruba i pusta w środku. Z kolei korzeń Dong Quai jest gruby, mocno rozgałęziony, barwy jasnobrunatnej lub ciemnobrunatnej o długości od 15 do 25 cm. 

Surowiec zielarski stanowi korzeń dzięgla chińskiego — Angelicae sinensis radix.

Dzięgiel chiński — działanie, wskazania do stosowania

Dzięgiel chiński w tradycyjnej medycynie chińskiej wykorzystywany jest od tysięcy lat i uważany był tam za cudowną roślinę, która potrafi zwiększyć możliwości adaptacyjne do środowiska zewnętrznego. Dzięgiel chiński ceniony jest przede wszystkim za swoje zdolności do regulacji cyklu menstruacyjnego. Kobiety sięgają po niego w celu łagodzenia bóli menstruacyjnych, zmniejszenia objawów napięcia przedmiesiączkowego i klimakterium. Ponadto korzeń Dong Quai poprawia krążenie i łagodzi stany zapalne, dlatego bywa pomocny w przypadku odmrożeń, żylaków i hemoroidów. Ze względu na dużą zawartość witaminy B12 i kwasu foliowego surowiec ten bywa pomocny w zwalczaniu objawów anemii. Poza tym dzięgiel chiński posiada działanie hipoglikemizujące, obniżające poziom cholesterolu, łagodzące nerwobóle, stany zapalne stawów i mięśni oraz wzmacniające odporność na infekcje.

Dzięgiel chiński na menopauzę

Dzięgiel chiński jest często stosowany w celu łagodzenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca i zmiany nastroju. Część badań wskazuje, że korzeń Dong Quai może zapobiegać rozwojowi osteoporozy i pomaga w zachowaniu prawidłowej gęstości mineralnej kości, co w okresie przekwitania może być utrudnione. 

Dzięgiel chiński na bolesne miesiączki

Kobiecy żeń-szeń bywa polecany jako środek łagodzący bolesność skurczów menstruacyjnych, dzięki swoim właściwościom rozkurczającym. Ponadto obecne w nich fitoestrogeny mogą być przydatne w przypadku problemów z nieregularnymi miesiączkami. Jeden ze składników aktywnych dzięgla — ligustylid — ma zdolność do poprawy mikrokrążenia w mięśniach macicy i modulowania jej skurczów. Regularne stosowanie dzięgla minimalizuje wzrost i ruch endometrium oraz wspomaga płodność.

Dzięgiel chiński na układ krążenia

Dzięgiel chiński wspomaga przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, co jest przydatne w przypadku osób z problemami krążeniowymi. Jednymi ze składników aktywnych dzięgla są kumaryny, które wykazują silne działanie przeciwzakrzepowe, co jest pomocne w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. W tradycyjnej medycynie chińskiej dzięgiel był stosowany w terapii nadciśnienia tętniczego.

Dzięgiel chiński — jak dawkować?

Stosowanie przetworów z dzięgla chińskiego powinno odbywać się zawsze zgodnie z zaleceniami danego producenta. Dawkowanie każdego produktu uzależnione jest od konkretnej zawartości wyciągu w danym produkcie. Większość suplementów stosuje się w postaci kapsułek raz lub dwa razy dziennie. Możliwe jest stosowanie dzięgla w postaci naparu. Aby go przygotować dwie łyżeczki rozdrobnionego, suszonego surowca zalewa się szklanką gorącej wody i zaparza pod przykryciem przez 30 minut.

Leki i suplementy zawierające dzięgiel chiński

Na rynku obecnych jest sporo suplementów diety zawierających wyciągi z dzięgla chińskiego. Można spotkać się z nim w formie:

• suszu;
• kapsułek;
• tabletek;
• płynnych ekstraktów;
• nalewek.

Dzięgiel chiński w ciąży

Nie zaleca się stosowania dzięgla chińskiego u kobiet w ciąży, ponieważ może on powodować dodatkowe skurcze macicy prowadzące nawet do poronienia. Niektóre doniesienia mówią, że stosowanie korzenia Dong Quai w okresie poporodowym jest już bezpieczne, jednak ze względu na brak wystarczających badań matki karmiące powinny unikać jego stosowania.

Dzięgiel chiński — przeciwwskazania i środki ostrożności

Preparatów z dzięglem chińskim nie powinny stosować:

• osoby z nadwrażliwością na rośliny z rodziny selerowatych;
• pacjenci stosujący leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe;
• pacjenci z chorobami nowotworowymi;
• kobiety w ciąży i karmiące piersią;
• dzieci.

Dzięgiel chiński — możliwe działania niepożądane

Według dotychczasowych badań stosowanie preparatów z dzięglem chińskim do 24 tygodni jest uznawane za bezpieczne. Mimo to u części pacjentów mogą pojawić się działania niepożądane w postaci wzdęć, bólu głowy i wzrostu ciśnienia tętniczego. Podczas przyjmowania Dong Quai występuje także duże ryzyko wystąpienia reakcji fotouczuleniowej, ze względu na obecne w tym surowcu psoraleny.  Niestety istnieją też przesłanki na temat możliwego działania rakotwórczego dwóch związków zawartych w korzeniu dzięgla — bergaptenu i safrolu.

Dzięgiel chiński — interakcje z lekami i innymi ziołami

Dzięgiel chiński może wchodzić w różne interakcje z lekami. Chociażby stosowanie tej rośliny nasila działanie warfaryny, co może powodować wystąpienie groźnych krwawień. Szczególną ostrożność powinni zachować pacjenci stosujący leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe. Niebezpieczeństwo może stanowić również stosowanie dzięgla równocześnie z roślinami wpływającymi na krzepliwość krwi, na przykład miłorzębem japońskim. Dodatkowo zażywanie preparatów z Dong Quai przez wpływ estrogenny, może zaburzać stosowanie hormonalnej terapii zastępczej i leków antykoncepcyjnych.

Dzięgiel chiński w Ziołopedii — podsumowanie

Dzięgiel chiński to roślina o bardzo unikalnym składzie i wielu możliwościach leczniczych. Pomimo wielowiekowego stosowania tego surowca w Azji, wciąż brak jest wystarczającej liczby badań na temat skuteczności i bezpieczeństwa jego stosowania. Dotychczasowe badania na temat łagodzenia objawów menopauzy przez Dong Quai dają sprzeczne wyniki. Podobnie, przeprowadzone badania w celu leczenia migreny, śródmiąższowego zapalenia płuc i przedwczesnego wytrysku, nie dały jednoznacznych odpowiedzi co do jego efektywności. Jednak możliwe skutki uboczne i część interakcji, które mogą wystąpić podczas stosowania dzięgla, zostały już opisane. Dlatego też zawsze przed włączeniem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Bibliografia

1. Chen, L., Fan, B., Wang, F., Song, Y., Wang, X., Meng, Y., Chen, Y., Xia, Q., & Sun, J. (2024). Research Progress in Pharmacological Effects and Mechanisms of Angelica sinensis against Cardiovascular and Cerebrovascular Diseases. Molecules (Basel, Switzerland), 29(9), 2100. https://doi.org/10.3390/molecules29092100
2. Wei, W. L., Zeng, R., Gu, C. M., Qu, Y., & Huang, L. F. (2016). Angelica sinensis in China-A review of botanical profile, ethnopharmacology, phytochemistry and chemical analysis. Journal of ethnopharmacology, 190, 116–141. https://doi.org/10.1016/j.jep.2016.05.023
3. Zhang, Y., Gu, L., Xia, Q., Tian, L., Qi, J., & Cao, M. (2020). Radix Astragali and Radix Angelicae Sinensis in the Treatment of Idiopathic Pulmonary Fibrosis: A Systematic Review and Meta-analysis. Frontiers in pharmacology, 11, 415. https://doi.org/10.3389/fphar.2020.00415
4. Choi, H. K., Jung, G. W., Moon, K. H., Xin, Z. C., Choi, Y. D., Lee, W. H., Rha, K. H., Choi, Y. J., & Kim, D. K. (2000). Clinical study of SS-cream in patients with lifelong premature ejaculation. Urology, 55(2), 257–261. https://doi.org/10.1016/s0090-4295(99)00415-x
5. Burke, B. E., Olson, R. D., & Cusack, B. J. (2002). Randomized, controlled trial of phytoestrogen in the prophylactic treatment of menstrual migraine. Biomedicine & pharmacotherapy = Biomedecine & pharmacotherapie, 56(6), 283–288. https://doi.org/10.1016/s0753-3322(02)00181-6 
6. EMA Assessment report on Angelicasinensis (Oliv.) Diels, radix (Dostęp na: https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-angelica-sinensis-oliv-diels-radix-first-version_en.pdf) (Dostęp dnia: 06.01.2024)

Autor