Odmrożenia - kiedy są groźne? Jak poradzić sobie z odmrożeniami?

Jak powstaje odmrożenie?

Odmrożenia są konsekwencją próby ochrony organizmu i jego najważniejszych organów przed zimnem. W czasie długotrwałego przebywania w zimnym otoczeniu (poniżej 0° C) lub poprzez bezpośredni kontakt z lodem lub zimnym przedmiotem (np. metalowym) dochodzi do skurczu drobnych naczyń krwionośnych w skórze. W ten sposób organizm próbuje się bronić przed utratą ciepła. Konsekwencją skurczu naczyń krwionośnych jest zmniejszenie przepływu krwi w tkankach oraz powstanie mikrozakrzepów w naczyniach krwionośnych. Dodatkowo w obrębie tkanek powstają także obrzęki. Co więcej, w tkankach i naczyniach krwionośnych wytrącają się kryształki lodu, które mogą mechanicznie uszkadzać tkanki.

Czynniki wpływające na odmrożenia

Odmrożeniom winna jest nie tylko niska temperatura, ale także wilgotność powietrza, wiatr, odzież oraz czynniki osobnicze, związane z funkcjonowaniem naczyń krwionośnych (np. zaburzenia krążenia obwodowego).

Odmrożenia przy dłuższej ekspozycji na zimno najczęściej obserwowane są w tych częściach ciała, które są najtrudniej chronione od zimna, czyli okolicy nosa, policzków czy uszu, a także dłoni i stóp.

U kogo najczęściej spotyka się odmrożenia?

Obecnie odmrożenia z oczywistych przyczyn najczęściej pojawiają się u osób bezdomnych oraz u osób pracujących na świeżym powietrzu. Często spotyka się je także wśród osób uprawiających sporty zimowe i uprawiających turystykę górską. Odmrożenia rozpoznaje się także wśród osób z zaburzeniami psychicznymi oraz nadużywających środków odurzających. 

Odmroziny, czyli odmrożenia spowodowane głównie przez zaburzenia krążenia obwodowego, dużo częściej obserwowane są wśród kobiet niż u mężczyzn.

Skala odmrożeń

Jak powszechnie wiadomo, odmrożenie odmrożeniu nierówne. Aby ocenić stopień jego zaawansowania, stosuje się IV- stopniową skalę:

• I stopień - odmrożenie dotyka powierzchniowych warstw skóry, a głównym objawem jest jej zaczerwienienie. Pacjent może odczuwać zaburzenia czucia.
• II stopień - odmrożenie dotyczy pośredniej grubości skóry. Na jej powierzchni pojawiają się pęcherze z surowicą lub krwią wewnątrz. Wskutek zaburzeń czucia pacjent odczuwa dużo mniejsze nasilenie bólu.
• III stopień - odmrożenie dotyka pełnej grubości skóry. Skóra jest blada, przypomina wosk, a wskutek utrzymującego się zaburzenia czucia chory nie odczuwa bólu.
• IV stopień - odmrożenie sięga już nie tylko skóry, ale także sąsiadujących struktur - mięśni, ścięgien, kości. Objawem jest martwica, czucie zostaje zniesione, a ból już nie jest odczuwany przez pacjenta.

Pierwsza pomoc przy odmrożeniach

Przede wszystkim należy jak najszybciej przerwać narażenie na zimno i nie dopuszczać do dalszego wyziębiania organizmu. Pacjenta należy ogrzać, zmieniając mu wilgotne ubranie na ciepłe i suche. Dobrą praktyką jest także okrycie go folią termoaktywną.  
Wbrew panującemu przekonaniu absolutnie nie wolno pocierać zamarzniętych części ciała. Takie działanie nie tylko nie wspomoże ogrzewania, ale może spowodować uszkodzenia mechaniczne odmrożonych części ciała. W miarę możliwości należy jak najszybciej udać się po fachową pomoc, np. na SOR. Pomoc w szpitalu polega na stopniowym ogrzewaniu części ciała dotkniętych odmrożeniem poprzez zanurzanie ich w ciepłej wodzie, o temperaturze około 40 stopni.

Do pielęgnacji ran powstałych wskutek odmrożeń niskiego stopnia doskonale nadają się maści, np. Maść Tranowa, Balsolan, Aksoderm czy Maść Witaminowa A+E+F. Pacjenci często sięgają także po żele, np. Solcoseryl bądź płyny na skórę, np. Propolisol. Zastosowanie tych preparatów przynosi ulgę i wspomaga gojenie się ran. 

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy można sprawdzić na portalu KtoMaLek.pl.

Powikłania odmrożeń

W zależności od stopnia nasilenia i długości ekspozycji na zimno, zmiany powstałe wskutek odmrożeń mogą być odwracalne lub nieodwracalne. Jednymi z najczęstszych powikłań powstałych na skutek odmrożenia są przewlekłe zaburzenia czucia (przeczulica na zimno, niedoczulica). Należy pamiętać o tym, że u pacjentów, którzy w przeszłości przeżyli odmrożenia istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia ponownego odmrożenia w tej samej okolicy ciała. Innym powikłaniem jest zapalenie stawów wywołane odmrożeniem. W przypadku długotrwałej i bardzo nasilonej ekspozycji na zimno może dojść do powstania martwicy i zakażenia, co w konsekwencji może doprowadzić nawet do amputacji uszkodzonej części ciała.

Jak uchronić się przed odmrożeniami?

Jeśli ktoś jest podatny na zimno powinien unikać sytuacji predysponujących do spowodowania odmrożeń. Należy ubierać się na cebulkę i wybierać luźniejsze ubrania, ponieważ powietrze pomiędzy nimi stworzy warstwę izolacyjną, dodatkowo chroniącą przed zimnem. Na skórę twarzy można zastosować tłuste kremy. Należy także zapamiętać, że picie alkoholu wcale nie pomoże w ogrzaniu, wręcz przeciwnie - spowoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i szybsze oddawanie ciepła przez organizm.

Autor