Anemia megaloblastyczna — czym jest? Przyczyny, objawy i leczenie niedokrwistości megaloblastycznej

Anemia - co to jest?

Anemie (niedokrwistości) to schorzenia, których wspólną cechą jest zmniejszenie stężenia hemoglobiny w organizmie. Dodatkowo erytrocyty mające za zadanie transportowanie tlenu po związaniu go z hemoglobiną, mogą wykazywać również inne nieprawidłowości. Do najczęściej spotykanych należy ich nieprawidłowa budowa i skrócony czas przeżycia.  W zależności od przyczyny anemii wyróżniamy m.in.:

• anemie z niedoboru żelaza;
• niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego;
• niedokrwistość hemolityczną;
• niedokrwistość aplastyczną;
• niedokrwistość syderoblastyczną.

Anemia makrocytowa

Niedokrwistość megaloblastyczna to rodzaj anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12 (kobalaminy) lub kwasu foliowego. Brak tych składników prowadzi do nieprawidłowej syntezy DNA. Powstałe erytrocyty mają większą objętość. Z tego powodu anemię te nazywa się też anemią makrocytową megaloblastyczną.

Objawy niedokrwistości megaloblastycznej

Głównymi objawami anemii niezależnie od przyczyny są m.in.: osłabienie, trudności w koncentracji, ból i zawroty głowy, bladość skóry i przyśpieszone tętno.

Przy niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 dodatkowo możemy spodziewać się objawów ze strony układu nerwowego takich jak: parestezje kończyn, czasami osłabienie wzroku i słuchu, zaburzenia równowagi czy niedowłady. W niektórych przypadkach pojawiają się także zaburzenia psychiatryczne m.in. otępienie, depresja czy zaburzenia funkcji poznawczych.

Niedobory kwasu foliowego mogą wpływać na powstawanie hiperpigmentacji skóry. Bardzo ważne jest, aby ciężarne kobiety miały prawidłowy poziom kwasu foliowego, gdyż jego niedobór może prowadzić do powstania wad cewy nerwowej u dziecka.

Przyczyny anemii z powodu niedoboru witaminy B12

Przyczyny niedoboru witaminy B12 w organizmie można podzielić na kilka grup. Głównymi powodami są problemy:

• związane z niedoborami w diecie i zaburzeniami trawienia: źle zbilansowana dieta wegańska, alkoholizm, zaburzenia wydzielania enzymów trzustkowych;
• niewystarczającego wydzielania czynnika wewnętrznego Castle'a m.in. przez: niedobór czynnika, jego nieprawidłową budową czy stan po gastrektomii;
• w wiązaniu witaminy B12 z czynnikiem Castle’a; w zespole Zollingera-Ellisona, w niewydolności trzustki;
• wchłaniania z powodu uszkodzenia dystalnego odcinka jelita cienkiego m.in. w chorobie Leśniowskiego-Crohna czy po resekcji jelita.

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu anemii megaloblastycznej?

Anemię megaloblastyczną z powodu niedoboru witaminy B12 diagnozuje się na podstawie obrazu klinicznego oraz wyników badań krwi. W badaniu morfologii krwi przy anemii megaloblastycznej średnia objętość erytrocytu (MCV) jest większa niż 100 fl, a średnia masa hemoglobiny w erytrocycie (MCH) jest w normie. W osoczu występuje zmniejszony poziom witaminy B12. W przypadku gdy przyczyną anemii megaloblastycznej jest choroba Addisona i Biermera można wykryć autoprzeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym żołądka i czynnika Castle’a, a w gastroskopii stan zapalny błony śluzowej. 

Przy niedoborze kwasu foliowego jego stężenie w erytrocytach jest zmniejszone.

Leczenie anemii megaloblastycznej

Niedokrwistość z powodu niedoboru witaminy B12 leczy się, podając witaminę B12 w dawkach zależnych od ciężkości objawów. Zażywanie leków do końca życia jest konieczne, gdy przyczyną jest choroba Addisona-Biermera. W najcięższych przypadkach potrzebne może być przetoczenie koncentratu krwinek czerwonych.

Przy niedoborze kwasu foliowego podaje się go najczęściej w dawkach 0,8-1,2 mg.

Niezbędne preparaty możesz zarezerwować w wybranej aptece z łatwością i bez konieczności wychodzenia z domu za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Źródła witaminy B12 i kwasu foliowego w diecie

Zapotrzebowanie na witaminę B12 u dorosłego człowieka szacuje się na około 2,4 μg. Największe stężenie kobalaminy mają podroby, ryby, sery żółte i jaja. 

W przypadku kwasu foliowego duże znaczenie ma wiek i stan fizjologiczny. Dzieci powinny spożywać około 200-300 µg, dorośli około 400 µg. Aby zapobiec anemii megaloblastycznej w ciąży, kobieta powinna przyjmować około 500-600 µg na dobę. 

Bibliografia:

1. Podolak-Dawidziak, M. Ochrem, B. (2023). Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.4. (Dostęp: 09.2023).
2. Wiercińska, M. (2022). Anemia (niedokrwistość): przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie.  Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/152170,niedokrwistosc-anemia.  (Dostęp: 09.2023).
3. Podolak-Dawidziak, M. Ochrem, B. (2023). Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego.  Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.5. (Dostęp: 09.2023).

Autor