Test obciążenia glukozą w ciąży - po co się go robi?

Dla kobiety ciąża to czas niecierpliwego oczekiwania oraz wielu przygotowań. W tym okresie przyszła mama musi szczególnie dbać o swoje zdrowie. Na przestrzeni 9. miesięcy ciąży należy wykonać szereg badań, w tym również test obciążenia glukozą, który umożliwia wykrycie cukrzycy ciążowej. Kiedy wykonuje się tzw. krzywą cukrową i jak należy interpretować uzyskane wyniki?

Test obciążenia glukozą przy podejrzeniu cukrzycy

Doustny test obciążenia glukozą (OGTT z ang. Oral Glucose Tolerance Test) potocznie nazywany krzywą cukrową to badanie sprawdzające stężenie glukozy we krwi. Wymaga kilkukrotnego pobrania krwi pacjenta, by sprawdzić glikemię na czczo oraz po spożyciu roztworu glukozy. Na podstawie wyniku tego badania lekarz jest w stanie ocenić, jak organizm radzi sobie z wydzielaniem insuliny i metabolizowaniem glukozy.

Wskazaniem do wykonania krzywej cukrowej jest nieprawidłowa glikemia na czczo oraz podejrzenie reaktywnej hipoglikemii u pacjenta. Ponadto, doustny test obciążenia glukozą jest rutynowym badaniem, które przeprowadza się u ciężarnych między 24. a 28. tygodniem ciąży celem potwierdzenia lub wykluczenia cukrzycy ciążowej.

Po co i kiedy wykonuje się test obciążenia glukozą w ciąży?

Monitorowanie stężenia glukozy u ciężarnych jest konieczne, by móc wykryć wczesne symptomy cukrzycy ciążowej. Te są często mylone z typowymi dolegliwościami ciążowymi, co usypia czujność pacjentki i może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Oznaczenie stężenia glukozy na czczo powinno się wykonać do 10. tygodnia ciąży. Jeżeli wynik jest prawidłowy, to test OGTT wykonuje się pod koniec drugiego trymestru. Podwyższona glikemia na czczo jest wskazaniem do wcześniejszego wykonania krzywej cukrowej.

Ciąża jest okresem dużych wahań hormonalnych – zwiększa się wydzielanie progesteronu, estrogenu, prolaktyny i laktogenu łożyskowego. Hormony te są potrzebne do utrzymania i prawidłowego rozwoju ciąży, jednak są one antagonistami insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę. Ich wysokie stężenie może osłabiać działanie insuliny i obniżać wrażliwość tkanek na jej działanie.

Cukrzyca ciężarnych to dolegliwość dotycząca około 3-10% kobiet w ciąży. Szacuje się, że 1 na 10 przypadków to niewykryta wcześniej cukrzyca typu 1.

Jak przebiega doustny test obciążenia glukozą u ciężarnych?

Do badania krzywej cukrowej należy się odpowiednio przygotować, aby wyniki były wiarygodne. Specyfika badania wymaga, by pacjentka była na czczo, co oznacza, że nie powinna nic jeść na 8-10 godzin przed badaniem. Dopuszczalne jest picie wody niegazowanej. Na kilka dni przed wykonaniem badania ciężarna powinna stosować dietę o standardowej zawartości węglowodanów (nie mniej niż 150 g węglowodanów dziennie). Najbardziej wiarygodne wyniki uzyskuje się w godzinach porannych, dlatego lepiej zjawić się w laboratorium wcześnie rano. Zwłaszcza, że na badanie trzeba poświęcić ponad dwie godziny. Doustnego testu obciążenia glukozą nie należy wykonywać podczas choroby lub antybiotykoterapii, ponieważ wyniki mogą być zafałszowane.

Przed przyjściem do laboratorium należy kupić w aptece 75 g glukozy (np. Glukoza Sanlife, Glukoza DIATHER, Glukoza o smaku cytrynowym, Glukoza Hasco-Lek). Dostępność tych preparatów w aptece sprawdzisz za pomocą KtoMaLek.pl.

Na początku badania pobiera się krew żylną, zazwyczaj z żyły łokciowej, aby oznaczyć poziom glukozy na czczo. Następnie pacjentka w ciągu 5 minut musi wypić roztwór glukozy (75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody). Niektórym osobom sprawia to trudność, dlatego do roztworu można dodać trochę soku z cytryny, który przełamie słodycz. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie laboratoria zezwalają na dodanie soku z cytryny do roztworu, twierdząc, że zaburza on wyniki badania. Kolejne pobieranie krwi wykonuje się po 60. i 120. minutach od wypicia roztworu. W tym czasie ciężarna powinna odpoczywać, najlepiej w bliskim sąsiedztwie laboratorium, aby nie zaburzyć metabolizmu glukozy. Jeśli pacjentka zwymiotuje wypity roztwór, badanie trzeba odwołać i powtórzyć po czasie ustalonym przez lekarza.

Wyniki doustnego testu tolerancji glukozy

Kryteria rozpoznania cukrzycy ciążowej na podstawie wyników 75 g OGTT:

Na czczo: między 92 mg/dl a 125 mg/dl,
60. minuta: powyżej 180 mg/dl,
120. minuta: między 153 mg/dl a 199 mg/dl.

Cukrzycę ciążową stwierdza się, gdy przynajmniej jeden z podanych wyników jest nieprawidłowy. Wskazane normy są zgodne z aktualnymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego¹. Należy pamiętać, że samodzielne interpretowanie wyników badań nie jest wskazane i należy omówić je z ginekologiem prowadzącym ciążę lub diabetologiem, który zleci dodatkowe badania i wprowadzi odpowiednie leczenie.

Powikłania cukrzycy ciążowej

Cukrzycy ciążowej nie można lekceważyć, ponieważ stanowi zagrożenie dla zdrowia kobiety i płodu. Utrzymująca się hiperglikemia prowadzi do hiperglikemii płodu, to zaś skutkować może makrosomią (nadmierną masą płodu w stosunku do wieku płodowego), hipotrofią (niską masą urodzeniową), a także wadami układu nerwowego, kostnego, moczowo-płciowego i sercowo-naczyniowego. Warto wspomnieć, że u dzieci, których matki chorowały na cukrzycę ciążową, w wieku szkolnym czy dorosłym częściej stwierdza się nadwagę, otyłość, nietolerancję glukozy i cukrzycę typu 2 niż u dzieci, których matki nie doświadczyły w ciąży zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

U kobiety nieleczona cukrzyca ciążowa doprowadzić może do rozwoju nadciśnienia tętniczego i nawracających infekcji dróg moczowych. Rośnie również ryzyko poronienia i stanu przedrzucawkowego.

_{1. https://cukrzyca.info.pl/zalecenia_kliniczne/zalecenia_kliniczne_dotyczace_postepowania_u_chorych_na_cukrzyce_2020}

Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.