Stan przedrzucawkowy (rzucawka) – czym jest i jak ją leczyć?

Stan przedrzucawkowy – etiologia

Stan przedrzucawkowy przebiega w dwóch etapach:

1. Wadliwe tworzenie się łożyska.
2. Zaburzenia przepływu krwi przez łożysko.

Stan przedrzucawkowy (inaczej preeklampsja) jednak nie rozwija się u każdej kobiety z nieprawidłowościami łożyska. Wśród teorii dotyczących powstawania stanu przedrzucawkowego wyróżnia się następujące czynniki:

• nieprawidłowa implantacja;
• zaburzenia angiogenezy;
• zaburzenia krzepnięcia;
• uszkodzenie śródbłonka naczyń;
• predyspozycje genetyczne;
• nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna;
• zwiększony stres oksydacyjny.

Stan przedrzucawkowy – czynniki ryzyka

Niektóre kobiety już na wczesnym etapie ciąży można przypisać do odpowiednich grup zwiększonego ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego, co sygnalizuje lekarzowi prowadzącemu i samej ciężarnej, że warto zachować szczególną czujność.

Stan przedrzucawkowy - objawy

Matczyne objawy stanu przedrzucawkowego mogą być bardzo różnorodne, w zależności od stopnia zaawansowania ciąży. Klasyczna triada objawów stanu przedrzucawkowego to:

• nadciśnienie tętnicze;
• znamienny białkomocz – definiuje się jako stężenie białka >=0,2 g/l w dwóch przypadkowych próbkach moczu pobranych w odstępie co najmniej 4 godzin lub 0,3 g białka w dobowej zbiórce moczu;
• obrzęki – niestety nie mają wartości różnicującej, ponieważ u większości ciężarnych nie pojawiają się nawet w rzucawce lub mogą występować u zdrowych ciężarnych jako objaw ciąży.

Natomiast, gdy nie występuje białkomocz, stan przedrzucawkowy mogą sugerować:

• długotrwałe zaburzenia neurologiczne;
• ból w prawym podżebrzu;
• nudności lub wymioty;
• odchylenia w badaniach laboratoryjnych: trombocytopenia czy podwyższone stężenia enzymów wątrobowych.

Stan przedrzucawkowy w ciężkiej postaci

Objawy wystąpienia ciężkiej postaci stanu przedrzucawkowego:

• ciśnienie skurczowe > 160 mmHg, ciśnienie rozkurczowe >110 mmHg (2 pomiary w odstępie co najmniej 6 godzin, wykonane po odpoczynku pacjenta);
• białkomocz >= 5g/ dobę;
• oliguria (500 ml moczu na dobę);
• zaburzenia widzenia;
• ból w nadbrzuszu, nudności, wymioty;
• obrzęk płuc;
• zaburzenia funkcji wątroby o niewyjaśnionej etiologii;
• trombocytopenia.

Stan przedrzucawkowy – konsekwencje dla płodu

Stan przedrzucawkowy u matki może manifestować się u płodu poprzez:

• IUGR (wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania);
• zmniejszoną ilość płynu owodniowego;
• niedotlenienie.

Jeżeli stan przedrzucawkowy rozwija się w okolicach terminu porodu, objawy płodowe nie występują. Natomiast, gdy rozwija się on wcześniej, wiąże się z małą masą urodzeniową i przedwczesnymi porodami.

Stan przedrzucawkowy – leczenie

Interwencja, którą można wdrożyć przed planowaną ciążą, to osiągnięcie BMI w zakresie normy. Prawidłowa masa ciała zmniejsza ryzyka rozwoju stanu przedrzucawkowego. Wyodrębnienie grupy kobiet o zwiększonym ryzyku rozwoju nadciśnienia już na początku ciąży, jeszcze wiele tygodni przed pojawieniem się objawów klinicznych, pozwala na wdrożenie profilaktyki, która istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Polega ona na przyjmowaniu kwasu acetylosalicylowego, które trzeba rozpocząć przed 16. tygodniem ciąży, czyli przed zakończeniem procesu przekształcania tętnic spiralnych macicy. Również w ramach profilaktyki można rozważyć suplementację wapnia, ale dopiero po oszacowaniu potencjalnych korzyści z takiego postępowania. Dlatego w ciąży konieczne są systematyczne wizyty u ginekologa oraz wykonywanie wszystkich zleconych badań. 

Niestety z chwilą pojawienia się objawów stanu przedrzucawkowego często jedynym skutecznym sposobem leczenia jest zakończenie ciąży, niezależnie od jej zaawansowania. 

Stan przedrzucawkowy a suplementacja w ciąży

Badania wskazują na zwiększone ryzyko stanu przedrzucawkowego u kobiet z deficytem witaminy D przed zajściem w ciążę oraz małym spożyciem kwasów omega – 3 podczas ciąży. Podstawowym źródłem witamin i mikroelementów u kobiet ciężarnych powinna być odżywcza, zbilansowana i różnorodna dieta. Jednak jest to odmienny stan fizjologiczny i suplementacja składników o udowodnionym, pozytywnym wpływie na ciąże jest konieczna. Dostępnych jest wiele suplementów diety dla kobiet w ciąży, które oprócz witaminy D, mają inne ważne składniki (Pregna Plus, Prenatal Duo, Pueria Duo, Femibion 2). Dostępność wybranego preparatu można sprawdzić bez wychodzenia z domu na portalu KtoMaLek.pl.

Autor