Senes — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie
Senes to potoczna nazwa, którą określa się stosowane w medycynie liście roślin z rodzaju Senna, głównie gatunek Sennes aleksandrina. Liście od wieków stanowią surowiec farmakologiczny stosowany przede wszystkim przy zaparciach. Zbyt długie stosowanie preparatów z senesu może przyczynić się do wystąpienia poważnych skutków ubocznych. Czy senes jest nefrotoksyczny i hepatotoksyczny? Po jakim czasie działa senes?
Senes — właściwości
Senes aleksandrina to roślina stosowana w ziołolecznictwie od wieków. Stosowanymi w farmakologii częściami rośliny są liście (łac. Folium Sennae) oraz owoce (łac. Fructus Sennae). Liście senesu stosuje się w przypadku wystąpienia zaparć. Dzięki obecności antrachinonów pobudzają one ruchy perystaltyczne jelit, ułatwiając tym samym wypróżnianie. Dodatkowo zawierają flawonoidy, śluz, żywice, olejki eteryczne oraz glikozydy diantronowe.
Senes — jak wygląda i skąd pochodzi?
Senes aleksandrina (wcześniej Cassia senna) to gatunek rośliny, który w przeszłości zaliczano do rodzaju Cassia, przez co w Polsce potocznie nazywany był m.in. strączyńcem senes. Przynależność systematyczna została jednak zmieniona i obecnie ta roślina należy do rodzaju Senna. Senes alexandrina pochodzi z części krajów Afryki i Azji znajdujących się w strefie podzwrotnikowej.
Jest to półkrzew osiągający 1 metr wysokości. Ma pierzasto złożone liście. Kwiaty senesu są żółte i zebrane w grona, a owoce stanowią niedługie strąki.
Senes — działanie, wskazania do stosowania
Senes wykazuje działanie przeczyszczające, dlatego może być stosowany w przypadku zaparć. Używany jest także w kosmetologii w celu redukcji zmarszczek oraz w kosmetykach trychologicznych, aby zmniejszyć natężenie łupieżu.
Senes na zaparcia
Wpływ liści senesu na niwelowanie zaparć jest jednym z dobrze przebadanych efektów działania tej rośliny. W liściach senesu zawarte są substancje nazywane glikozydami antrachinonowymi, które wpływają na częstotliwość ruchów perystaltycznych jelit. Dodatkowo zażycie preparatów z liści senesu prowadzi do zwiększenia ilości wody w treści kałowej, co ułatwia wypróżnienie.
W przypadku braku poprawy po maksymalnie tygodniowym stosowaniu senesu należy niezwłocznie udać się do lekarza w celu znalezienia przyczyny takiego stanu.
Senes w kosmetologii
Na rynku można znaleźć liczne kosmetyki zawierające substancje pochodzące z senesu. Głównymi związkami wykorzystywanymi w tych preparatach są polisacharydy z nasion senesu. Według producentów mają one wpływać na nawilżenie skóry oraz na redukcję oznak starzenia. Występują w postaci serum lub kremów. Produkty te zawierają również składniki aktywne, takie jak proksylan czy kwas hialuronowy.
Dodatkowo senes stanowi jedną ze składowych szamponów przeciwłupieżowych, które poza działaniem keratolitycznym mają również nawilżać i łagodzić zaczerwienioną i swędzącą skórę głowy.
Senes – działanie przeciwbakteryjne
W ciągu ostatnich lat pojawił się duży problem z antybiotykoopornością bakterii. W związku z tym przeprowadzono wiele badań skierowanych na poszukiwanie alternatyw dla antybiotyków będących obecnie w zastosowaniu. W 2012 roku przeprowadzono badania mające na celu sprawdzenie aktywności hamującej wzrost bakterii ekstraktów metanolowych i ekstraktów z octanu etylu z Sennes aleksandrina. Wyniki badań wykazały działanie przeciwbakteryjne ekstraktów metanolowych, między innymi przeciwko bakteriom Escherichia coli i Pseudomonas aeruginosa. Chociaż wyniki badań są obiecujące, konieczne są dalsze prace w celu potwierdzenia działania przeciwbakteryjnego senesu.
Senes — jak dawkować?
Senes zaczyna działać około 3-5 godzin po przyjęciu. Preparaty zawierające senes nie powinny być stosowane przez okres dłuższy niż jeden tydzień.
Leki i suplementy należy dawkować zgodnie z informacjami zawartymi w ulotce.
Leki i suplementy zawierające senes
Na rynku dostępne są leki zawierające liście senesu. Można z nich przygotować napar, zalewając około 1 gram liści 200 ml wrzątku. Po ostygnięciu napar jest gotowy do wypicia. Znaleźć można również suplementy w postaci tabletek na zaparcia, które powinny być stosowane według zaleceń zawartych na ulotce.
W drogeriach dostępne są również kosmetyki z senesem, takie jak kremy na zmarszczki, szampony przeciwłupieżowe i serum przeciwdziałające wiotkości skóry.
Senes w ciąży
Stosowanie senesu w ciąży i podczas karmienia piersią jest przeciwwskazane. Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji w ciąży lub podczas laktacji należy skonsultować się z ginekologiem!
Senes — przeciwwskazania i środki ostrożności
Stosowanie senesu jest przeciwwskazane u osób z zaburzeniami układu pokarmowego, takimi jak niedrożność, atonia, zwężenie jelit oraz chorobami zapalnymi, takimi jak zapalenie wyrostka robaczkowego, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelit. Przeciwwskazane jest również stosowanie senesu u osób odwodnionych, ponieważ preparaty te mogą nasilać ten stan i prowadzić do poważnych zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej.
Preparaty zawierające senes mogą być stosowane jedynie przez dorosłych i dzieci powyżej 12. roku życia.
Senes — możliwe działania niepożądane
Zażywanie liści senesu może prowadzić do wystąpienia reakcji alergicznych, bólu brzucha, skurczów i biegunek. Nadmierne używanie tej rośliny może zaburzać gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Istnieje również ryzyko wystąpienia białkomoczu i krwiomoczu.
Senes — interakcje z lekami i innymi ziołami
Liście senesu mogą prowadzić do hipokaliemii, czyli obniżonego stężenia potasu w surowicy krwi poniżej poziomu 3,5 mmol/L. Dlatego szczególną ostrożność przy ich stosowaniu powinny zachować osoby zażywające glikozydy naparstnicy, gdyż hipokaliemia może nasilać ich działanie. W przypadku stosowania leków obniżających stężenie potasu, takich jak diuretyki czy kortykosteroidy, nie należy stosować liści senesu.
Senes w Ziołopedii — podsumowanie
Liście senesu mają udokumentowane działanie hamujące zaparcia, poparte dowodami naukowymi. Ze względu jednak na swój mechanizm działania i wynikające z niego działania uboczne, nie powinny być stosowane przez okres dłuższy niż tydzień. Przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli pacjent ma dolegliwości sercowe lub zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej.
Bibliografia
- Viswanathan, S., & Nallamuthu, T. (2012). Phytochemical screening and antimicrobial activity of leaf extracts of Senna alexandrina Mill. against human pathogens. International Journal of Current Science, 2, 51-56. (Dostęp na: 06.2024)
- EMA: Final Community herbal monograph on Cassia senna L. and Cassia angustifolia Vahl, folium., 2007. (Dostęp na: 06.2024)
Autor
Redakcja KtoMaLek.pl - Zespół redakcyjny KtoMaLek.pl tworzą doświadczeni farmaceuci, którzy specjalizują się w różnych obszarach tematyki zdrowotnej. Doświadczenie zdobyte w zawodzie oraz wiedza uzyskana podczas studiów farmaceutycznych, pozwalają na tworzenie merytorycznych treści zgodnych z EBM (and. Evidence-based Medicine), opartych na rzetelnych źródłach — aktualnych badaniach naukowych, branżowych podręcznikach i książkach. Za praktyką podążają również pasja i niesłabnąca chęć do poszerzania wiedzy oraz dzielenia się nią z pacjentami. Dzięki temu użytkownicy otrzymują dostęp do ciekawych i angażujących materiałów edukacyjnych.
