Leki na tarczycę - kiedy się je stosuje?

Hormony tarczycy

Tarczyca to niewielki narząd o kształcie motyla, położony u podstawy szyi. Jej funkcja polega na produkowaniu i wydzielaniu do krwi trzech hormonów: trójjodotyroniny (T3), tyroksyny (T4) oraz kalcytoniny. Czynność tarczycy kontrolowana jest przez przysadkę mózgową, która przez uwalnianie hormonu tyreotropowego (TSH) pobudza tarczycę do produkcji T3 i T4. Mechanizm ten pozwala na utrzymanie hormonów tarczycy na odpowiednim poziomie, a gdy przestaje prawidłowo działać dochodzi do zaburzeń w pracy tarczycy, nieprawidłowej produkcji hormonów i powstania chorób tarczycy.

Funkcje hormonów tarczycy

Hormony tarczycy odgrywają niezwykle istotną rolę, a ich odpowiedni poziom umożliwia prawidłowy rozwój oraz funkcjonowanie organizmu. Hormony tarczycy wpływają między innymi na:

• metabolizm białek, węglowodanów i tłuszczów,
• utrzymanie prawidłowej temperatury ciała,
• prawidłowy wzrost kości i rozwój chrząstek nasadowych,
• układ mięśniowy,
• prawidłowy rozwój płodu,
• prawidłowy przebieg dojrzewania płciowego,
• gospodarkę wapniowo-fosforanową.

Leki na tarczycę stosowane w zaburzeniach wynikających z niewłaściwego poziomu hormonów tego gruczołu, regulują m.in. właśnie procesy wymienione powyżej.

Diagnostyka chorób tarczycy

Choroby tarczycy związane są najczęściej z nadmierną lub niedostateczną produkcją hormonów. Aby wykryć nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy, w pierwszej kolejności należy wykonać badania laboratoryjne, których zadaniem jest oznaczenie poziomu TSH, T3 i T4. Pomocniczo można wykonać oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej oraz przeciwko tyreoglobulinie. Poza diagnostyką laboratoryjną często wykonuje się badanie ultrasonograficzne (USG) oraz badanie scyntygraficzne tarczycy. 

Leki na tarczycę

W aptekach dostępnych jest wiele preparatów stosowanych w chorobach tarczycy, które mogą zapobiegać nadmiernemu wydzielaniu hormonów tego gruczołu lub uzupełniać ich niedobór. Większość z nich dostępna jest wyłącznie z przepisu lekarza endokrynologa, ale znaleźć można również suplementy diety, stymulujące prawidłową pracę gruczołu tarczowego, dostępne bez recepty. Status oraz dostępność leków w najbliższych aptekach możesz z łatwością sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Leki stosowane w niedoczynności tarczycy

Niedoczynność to najczęściej spotykana choroba gruczołu tarczowego. Związana jest ona z niedostateczną produkcją hormonów tarczycy. Leczenie niedoczynności polega na doustnej suplementacji syntetycznych hormonów tarczycy oraz stosowaniu właściwej diety.

Lewotyroksyna

Lekiem pierwszego rzutu jest syntetyczna sól sodowa lewoskrętnej tyroksyny – lewotyroksyna (Euthyrox, Letrox, Eltroxin), która działa podobnie do naturalnych hormonów tarczycy. Dzięki jej długiemu okresowi półtrwania, możliwe jest uzyskanie stabilnego stężenia leku we krwi przy dawkowaniu jedynie raz dziennie. Dawkę leku ustala się indywidualnie na podstawie wyników badań. Aby zoptymalizować wchłanianie leku, należy przyjmować go regularnie rano, minimum 30 minut przed pierwszym posiłkiem. Jeśli pacjent przyjmuje preparaty z wapniem lub żelazem, powinny być one stosowane z minimum 4 godzinnym odstępem, ponieważ mogą obniżyć wchłanianie lewotyroksyny. 

Liotyronina

Kolejną substancją stosowaną w niedoczynności tarczycy jest liotyronina. Wykazuje ona silniejsze działanie i lepszą biodostępność, ale przez krótki okres półtrwania wymaga częstszego stosowania. W leczeniu ciężkiej niedoczynności tarczycy stosować można preparaty złożone liotyroniny i lewotyroksyny (Novothyral).

Leki stosowane w nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy jest schorzeniem polegającym na nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Wyróżnia się trzy możliwości jej leczenia: farmakologicznie, operacyjnie lub przy użyciu jodu promieniotwórczego. Czas trwania i rodzaj leczenia uzależniony jest od przyczyny pojawienia się nadczynności, wieku, chorób współistniejących oraz ogólnego stanu pacjenta.

Tionamidy

Tionamidy hamują powstawanie hormonów tarczycy, lecz nie wpływają na ich uwalnianie. Pierwsze rezultaty ich stosowania można zauważyć po około tygodniu, a pełne działanie ujawnia się dopiero po kilku tygodniach zażywania. Lekiem pierwszego wyboru w leczeniu nadczynności tarczycy jest obecnie tiamazol (Metizol, Thyrozol), ponieważ wykazuje niższe ryzyko uszkodzenia wątroby niż propylotiouracyl (Thyrosan). Ta druga substancja uznawana jest natomiast za bardziej bezpieczną w pierwszym trymestrze ciąży, więc bywa stosowana u kobiet ciężarnych.

Beta-blokery

Objawy nadczynności tarczycy, takie jak drżenie rąk, przyspieszone bicie serca czy nadpotliwość, mogą być łagodzone przez beta-blokery. Najczęściej używany jest propranolol (Propranolol WZF, Propranolol Accord) lub metoprolol (Metocard, Betaloc ZOK, Beto ZK, Metoprolol VP).

Autor