Morwa biała - wartości odżywcze i zastosowania lecznicze

Morwa biała – skąd się wzięła?

Morwa jest niewielkim drzewem w klimacie od tropikalnego po umiarkowany. Wyróżnia się kilkadziesiąt jej gatunków, jednak obecnie najbardziej rozpoznawalna jest morwa biała (łac. Morus alba L.). Roślina ta pochodzi z rejonów Chin, Indii i Japonii. W Chinach uprawiana jest z przeznaczeniem do hodowli gąsienic jedwabnika morwowego - liście morwy stanową idealne pożywienie dla tych owadów. W innych rejonach świata pełni funkcję rośliny ozdobnej, a nawet żywopłotu.

Drzewo morwy białej może osiągnąć wysokość do 15 metrów. Daje niewielkie, jadalne owoce, które kształtem zbliżone są do malin, choć są barwy białej.

Wartości odżywcze owoców i liści morwy białej

W ziołolecznictwie wykorzystuje się zarówno owoce, jak i liście morwy białej. Te pierwsze dostępne są najczęściej w formie suszonej. Składają się przede wszystkim z węglowodanów (nieco ponad 83 g na 100 g owoców), błonnika (ok. 7 g), białka (3 g) i tłuszczów nienasyconych (również 3 g). Ponadto owoce morwy białej zawierają w sobie sporo kwasu askorbinowego, czyli witaminy C, witaminy z grupy B i mikro- i makroelementów, w tym: żelazo, miedź, cynk, mangan, potas i wapń. Znajdziemy w nich również antyoksydanty i aminokwasy egzogenne, czyli takie, których organizm sam nie jest w stanie wyprodukować – metioninę, treoninę, argininę, leucynę.

Liście morwy białej są równie wartościowe. W suchej masie większość stanowią białka i błonnik pokarmowy, jednak istotna jest wysoka zawartość związków polifenolowych, w tym flawonoidów, które znane są ze swoich właściwości antyoksydacyjnych. Obok tych związków występują również: kwas askorbinowy, beta-karoteny, kwas foliowy, makro- i mikroelementy (m.in. żelazo, wapń, magnez). Wskazuje się również na wysoką zawartość substancji o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i przeciwwirusowym oraz alkaloidów o działaniu przeciwdiabetycznym (m.in. ,5-dideoksy-1,5-imino-D-sorbitol (DNJ). To właśnie ten ostatni związek spotkał się z ogromnym zainteresowaniem społeczeństw zachodnich. Innym ważnym składnikiem morwy białej, który wpływa na utrzymanie prawidłowej gospodarki węglowodanowej i metabolizm węglowodanów, jest kwercetyna (rodzaj flawonoidu). Kwercetyna blokuje działanie enzymu o nazwie reduktaza aldozy (ALR2), który jest odpowiedzialny za syntezę sorbitolu z nadmiaru glukozy. Podwyższony poziom sorbitolu może powodować zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego, oczu i nerek.

W jakich celach wykorzystuje się morwę białą?

Dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów oraz innych substancji w liściach morwy białej, znalazły one zastosowanie w ziołolecznictwie.

Walka z wysokim poziomem glukozy we krwi

Cukrzyca typu 2 jest jedną z najczęściej diagnozowanych chorób metabolicznych, uznawanych za chorobę cywilizacyjną XXI wieku. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższoną glikemią i opornością tkanek na działanie insuliny. Badania dowodzą, że zawarty w morwie białej alkaloid (wspomniany DNJ) może być pomocny w kontrolowaniu glikemii. Związek ten hamuje wzrost poziomu glukozy po posiłku oraz wydzielanie insuliny, zapobiegając tym samym hipoglikemii reaktywnej. Najlepsze efekty przynosiło picie naparu z liści morwy.

Łatwiejsza kontrola masy ciała

Pewne doniesienia naukowe wskazują, że morwa biała może być pomocą w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Badania prowadzono wprawdzie na myszach, jednak wnioski z nich płynące mogą być pomocne także u ludzi. Wykazano bowiem, że w przypadku otyłości dietozależnej stosowanie ekstraktu z liści morwy pomaga w obniżeniu masy ciała. Nie ma się jednak co łudzić, że samo stosowanie morwy, bez aktywności fizycznej i zmiany diety, poskutkuje spadkiem kilogramów.

Pomoc w walce z miażdżycą

Wysoka zawartość antyoksydantów w liściach morwy, które hamują utlenianie lipoproteiny o niskiej gęstości (tzw. złego cholesterolu), można wykorzystać jako wsparcie w profilaktyce przeciwmiażdżycowej. Antyoksydanty zmniejszają utlenianie frakcji LDL i zapobiega odkładaniu się złogów cholesterolowych w tętnicach, a także redukują ryzyko uszkodzeń miażdżycowych w naczyniach krwionośnych.

Owoce morwy a choroba Alzheimera

Choć większość badań dotyczy liści lub ekstraktów liści, bada się także właściwości owoców morwy. Zawarte w nich cyjanidyny działają ochronnie na śródbłonek mózgu, zapobiegając jego uszkodzeniom i rozwojowi choroby Alzheimera. Również liście morwy badane są pod kątem obniżania ryzyka tej choroby neurodegeneracyjnej. Zdaniem badaczy ekstrakt z liści morwy białej może hamować tworzenie się pewnych białek, które odgrywają istotną rolę w rozwoju choroby alzheimera.

Na co jeszcze może pomóc morwa biała?

Oprócz działania wewnętrznego, morwa biała wykazuje pewne właściwości wykorzystywane w pielęgnacji skóry. W liściach morwy (a także w korze tego drzewa) występują składniki które działają wybielająco na skórę, co bywa wykorzystywane w leczeniu przebarwień, w tym piegów i ostudy.

Jak stosować morwę białą?

W aptekach i sklepach ze zdrową żywnością dostępne są suszone owoce oraz suszone liście morwy białej. Owoce można potraktować jako uzupełnienie zdrowej i zbilansowanej diety, dodając je do owsianek i jogurtów, lub przegryzając w ciągu dnia jako zdrową przekąskę. Niekiedy sprzedaje się sok ze świeżych owoców morwy białej (np. Vigana Morwa Biała, Morwa Biała Ekamedica, Morwa Biała sok Symbiotics).

Liście dostępne są w formie suszu (np. Morwa biała liść, Morwa biała liść Produkty Bonifraterskie) lub w saszetkach (np. MORWA BIAŁA Herbatka ziołowa, Morwa biała fix, Herbatka ziołowa Morwa Biała, Herbatka z Morwą białą wspomagająca prawidłowy poziom cukru). Suszone liście wystarczy zalać gorącą wodą i odstawić na około 5 minut do zaparzenia, by uzyskać napar.

Jeżeli nie przepadamy za naparami ziołowymi, w aptekach możemy znaleźć suplementy diety zawierające wyciąg z liści morwy białej. Do wybory mamy preparaty zawierające wyłącznie ten wyciąg (Morwa biała Complex, Morwa Biała Forte, Olimp Morwa Biała Premium, Morwa Biała Humavit, Morwa Biała Max), jak również produkty wieloskładnikowe, najczęściej przeznaczone dla osób chcących kontrolować poziom glukozy we krwi (Doppelherz aktiv Dla Diabetyków+Morwa, Zuccarin, Insulan, Dla diabetyków morwa,borówka,kora cynamon, Diabetosan Caps).

Przeciwwskazania do stosowania morwy białej

Choć stosowanie morwy białej może przynieść wiele korzyści, jak każdy produkt, także one mogą powodować pewne działania niepożądane. Z ich stosowania powinny zrezygnować osoby uczulone, u których liście morwy mogą wywołać efekt alergiczny. Nie zaleca się również suplementacji morwy białej u kobiet w ciąży, ponieważ brak jest badań dotyczących ich działania.

Osoby chorujące na cukrzycę stosowanie ekstraktu z liści morwy powinny skonsultować z diabetologiem. Choć ekstrakt ten pozwala obniżyć poziom glikemii i jest to efekt pożądany, przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwcukrzycowych zachodzi ryzyko wystąpienia hipoglikemii, czyli niebezpiecznego niedocukrzenia.

1. _{Gnalicka, K. Korzeniowska, A. Jabłecka, Suplementacja diety w cukrzycy typu 2 w świetle najnowszych badań, https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/download/40023/27681}
2. _{J. Grześkowiak, M. Łochyńska, Związki biologicznie aktywne morwy białej (Morus alba L.) i ich działanie lecznicze, Postępy Fitoterapii 1/2017, http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2017/06/pf_2017_031-035.pdf}
3. _{M. Jeszka, J. Kobus-Cisowska, E. Flaczyk, Liście morwy jako źródło naturalnych substancji biologicznie aktywnych, Postępy Fitoterapii 3/2009, http://www.czytelniamedyczna.pl/2651,liscie-morwy-jako-zrodlo-naturalnych-substancji-biologicznie-aktywnych.html}