Gorączka reumatyczna – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Przyczyny gorączki reumatycznej

Gorączka reumatyczna to autoimmunologiczna, wielonarządowa choroba zapalna, polegająca na nieprawidłowym działaniu układu odpornościowego. Rozwija się jako powikłanie po zakażeniu gardła paciorkowcem beta-hemolizującym typu A (Streptococcus pyogenes), który wywołuje anginę. Najczęściej zapadają na nią dzieci i młodzież do 15. roku życia i może nawracać w kolejnych latach. Nie wyklucza się genetycznych skłonności do zachorowania na gorączkę reumatyczną.

Objawy charakterystyczne dla gorączki reumatycznej

Choroba atakuje głównie serce, stawy, skórę i ośrodkowy układ nerwowy, a objawy pojawiają się po około 3 tygodniach od zachorowania na anginę.

Do najważniejszych objawów gorączki reumatycznej należą:

• asymetryczne zapalenie dużych stawów, np. kolan, bioder, barków – przebiegające z bólem i obrzękiem stawu; może przenosić się z jednego stawu na drugi co 2-3 tygodnie i nie pozostawia trwałych uszkodzeń;
• zapalenie mięśnia sercowego – może nie dawać żadnych objawów lub występować mało charakterystyczne osłabienie i gorączka, ewentualnie pojawić się mogą uczucie nierównego lub szybkiego bicia serca, duszności lub ból w klatce piersiowej;
• pląsawica – zaburzenia motoryczne (mimowolne ruchy twarzy, rąk i nóg) połączone z chwiejnością emocjonalną; może być jedynym objawem i zazwyczaj ustępuje bez leczenia po 1-2 tygodniach;
• zmiany skórne, czyli rumień brzeżny (zaczerwienienia na tułowiu, przedramionach i udach, ale nigdy na twarzy) oraz guzki podskórne Meyneta (zgrubienia pod skórą nad stawami, głównie kolanami i łokciami).

Jak diagnozuje się gorączkę reumatyczną?

W diagnostyce gorączki reumatycznej bierze się pod uwagę przebytą anginę oraz zgłaszane objawy. Do rozpoznania choroby stosuje się tzw. kryteria Jonesa, składające się z kryteriów większych i mniejszych.

Kryteria większe:

• zapalenie mięśnia sercowego lub wsierdzia;
• pląsawica;
• zapalenie stawów;
• rumień brzeżny;
• guzki podskórne.

Kryteria mniejsze:

• bóle stawów;
• gorączka;
• badania laboratoryjne w kierunku stanu zapalnego (podwyższone CRP, OB);
• nieprawidłowy wynik EKG.

Do rozpoznania niezbędne są udokumentowany wynik zakażenia paciorkowcem i spełnienie 2 większych lub 1 dużego i 2 mniejszych kryteriów Jonesa.

Gorączka reumatyczna – leczenie

Chory ze zdiagnozowaną gorączką reumatyczną wymaga leczenia szpitalnego, szczególnie jeśli jego stan jest poważny, a choroba ujawniła się po raz pierwszy. Terapia ma na celu opanowanie stanu zapalnego i usunięcie paciorkowców z błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Jako leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe stosuje się salicylany (kwas acetylosalicylowy), a w przypadku uczulenia lub choroby wrzodowej zamiennie podawany może być aminofenazon.

W przypadku braku pozytywnej reakcji na leczenie salicylanami i/lub nasilonych zmian w sercu i mózgu stosowane są glikokortykosteroidy. 

W celu usunięcia paciorkowców z jamy ustnej podaje się penicylinę prokainową w formie zastrzyków domięśniowych przez 10 dni lub antybiotyki z innych grup (np. makrolidy, cefalosporyny), jeśli pacjent jest uczulony na penicyliny. W nasilonych objawach pląsawicy stosuje się leki przeciwpadaczkowe i uspokajające.

Dostępność poszukiwanych produktów leczniczych w najbliższych aptekach możesz z łatwością sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Najczęstsze powikłania po gorączce reumatycznej

Całkowite wyleczenie gorączki reumatycznej i zapobieganie jej nawrotom jest istotne szczególnie ze względu na powikłania, jakie powoduje w obrębie mięśnia sercowego. W wyniku choroby może dojść do uszkodzenia zastawek serca – aortalnej i mitralnej, czyli do ich niedomykalności, stenozy lub wady złożonej. Najczęściej pojawia się wada złożona zastawki aortalnej, czyli jednoczesne jej zwężenie i niedomykalność. W takim przypadku konieczny może okazać się zabieg kardiochirurgiczny. 

Wady zastawkowe z dużym prawdopodobieństwem mogą pogłębiać się w każdym kolejnym rzucie choroby, dlatego niezbędne jest ograniczenie ryzyka nawrotów choroby. Profilaktyka obejmuje leczenie przeciwbakteryjne (stosowanie penicyliny w postaci zastrzyków lub w formie doustnej), usunięcie migdałków i ewentualną ekstrakcję chorych zębów oraz monitorowanie czynności serca.

Autor