Gorączka reumatyczna – przyczyny, objawy, leczenie, powikłania

Redakcja KtoMaLek.pl 2021-11-18 11:56
Młoda kobieta trzyma tablet na wysokości klatki piersiowej. Na ekranie wyświetla się model serca.

Rzadko spotykanym, ale bardzo poważnym powikłaniem po przechorowaniu anginy paciorkowcowej jest gorączka reumatyczna. Choroba ta dotyka głównie dzieci i młodzież i objawia się między innymi gorączką, dolegliwościami stawowymi i skórnymi. W przypadku pojawienia się powyższych objawów ważne jest, aby jak najszybciej udać się do lekarza w celu postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia, ponieważ zlekceważona i nieleczona gorączka reumatyczna może skończyć się nawet trwałym uszkodzeniem mięśnia sercowego.

Przyczyny gorączki reumatycznej

Gorączka reumatyczna to autoimmunologiczna, wielonarządowa choroba zapalna, polegająca na nieprawidłowym działaniu układu odpornościowego. Rozwija się jako powikłanie po zakażeniu gardła paciorkowcem beta-hemolizującym typu A (Streptococcus pyogenes), który wywołuje anginę. Najczęściej zapadają na nią dzieci i młodzież do 15. roku życia i może nawracać w kolejnych latach. Nie wyklucza się genetycznych skłonności do zachorowania na gorączkę reumatyczną.

Objawy charakterystyczne dla gorączki reumatycznej

Choroba atakuje głównie serce, stawy, skórę i ośrodkowy układ nerwowy, a objawy pojawiają się po około 3 tygodniach od zachorowania na anginę.

Do najważniejszych objawów gorączki reumatycznej należą:

  • asymetryczne zapalenie dużych stawów, np. kolan, bioder, barków – przebiegające z bólem i obrzękiem stawu; może przenosić się z jednego stawu na drugi co 2-3 tygodnie i nie pozostawia trwałych uszkodzeń;
  • zapalenie mięśnia sercowego – może nie dawać żadnych objawów lub występować mało charakterystyczne osłabienie i gorączka, ewentualnie pojawić się mogą uczucie nierównego lub szybkiego bicia serca, duszności lub ból w klatce piersiowej;
  • pląsawica – zaburzenia motoryczne (mimowolne ruchy twarzy, rąk i nóg) połączone z chwiejnością emocjonalną; może być jedynym objawem i zazwyczaj ustępuje bez leczenia po 1-2 tygodniach;
  • zmiany skórne, czyli rumień brzeżny (zaczerwienienia na tułowiu, przedramionach i udach, ale nigdy na twarzy) oraz guzki podskórne Meyneta (zgrubienia pod skórą nad stawami, głównie kolanami i łokciami).

Jak diagnozuje się gorączkę reumatyczną?

W diagnostyce gorączki reumatycznej bierze się pod uwagę przebytą anginę oraz zgłaszane objawy. Do rozpoznania choroby stosuje się tzw. kryteria Jonesa, składające się z kryteriów większych i mniejszych.

Kryteria większe:

  • zapalenie mięśnia sercowego lub wsierdzia;
  • pląsawica;
  • zapalenie stawów;
  • rumień brzeżny;
  • guzki podskórne.

Kryteria mniejsze:

  • bóle stawów;
  • gorączka;
  • badania laboratoryjne w kierunku stanu zapalnego (podwyższone CRP, OB);
  • nieprawidłowy wynik EKG.

Do rozpoznania niezbędne są udokumentowany wynik zakażenia paciorkowcem i spełnienie 2 większych lub 1 dużego i 2 mniejszych kryteriów Jonesa.

Gorączka reumatyczna – leczenie

Chory ze zdiagnozowaną gorączką reumatyczną wymaga leczenia szpitalnego, szczególnie jeśli jego stan jest poważny, a choroba ujawniła się po raz pierwszy. Terapia ma na celu opanowanie stanu zapalnego i usunięcie paciorkowców z błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Jako leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe stosuje się salicylany (kwas acetylosalicylowy), a w przypadku uczulenia lub choroby wrzodowej zamiennie podawany może być aminofenazon.

W przypadku braku pozytywnej reakcji na leczenie salicylanami i/lub nasilonych zmian w sercu i mózgu stosowane są glikokortykosteroidy

W celu usunięcia paciorkowców z jamy ustnej podaje się penicylinę prokainową w formie zastrzyków domięśniowych przez 10 dni lub antybiotyki z innych grup (np. makrolidy, cefalosporyny), jeśli pacjent jest uczulony na penicyliny. W nasilonych objawach pląsawicy stosuje się leki przeciwpadaczkowe i uspokajające.

Dostępność poszukiwanych produktów leczniczych w najbliższych aptekach możesz z łatwością sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Najczęstsze powikłania po gorączce reumatycznej

Całkowite wyleczenie gorączki reumatycznej i zapobieganie jej nawrotom jest istotne szczególnie ze względu na powikłania, jakie powoduje w obrębie mięśnia sercowego. W wyniku choroby może dojść do uszkodzenia zastawek serca – aortalnej i mitralnej, czyli do ich niedomykalności, stenozy lub wady złożonej. Najczęściej pojawia się wada złożona zastawki aortalnej, czyli jednoczesne jej zwężenie i niedomykalność. W takim przypadku konieczny może okazać się zabieg kardiochirurgiczny. 

Wady zastawkowe z dużym prawdopodobieństwem mogą pogłębiać się w każdym kolejnym rzucie choroby, dlatego niezbędne jest ograniczenie ryzyka nawrotów choroby. Profilaktyka obejmuje leczenie przeciwbakteryjne (stosowanie penicyliny w postaci zastrzyków lub w formie doustnej), usunięcie migdałków i ewentualną ekstrakcję chorych zębów oraz monitorowanie czynności serca.


Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.

Więcej artykułów