Gangrena (zgorzel) — co ją powoduje? Objawy i leczenie gangreny

Co to jest gangrena?

Gangrena (zgorzel), to nieodwracalne uszkodzenie tkanki, wskutek infekcji lub niedokrwienia. W efekcie dochodzi do martwicy objętej infekcją skóry. Gangrena jest bardzo niebezpieczna dla życia pacjenta. Późno wykryta może prowadzić nawet do śmierci, dlatego bardzo tak ważne jest, żeby ją jak najszybciej zdiagnozować. W miejscu, w którym powstała gangrena, skóra przybiera fioletowo-czarne zabarwienie i złuszcza się. 

Rodzaje gangreny 

Wyróżnia się trzy główne typy gangreny: sucha, mokra i gazowa. 

Zgorzel sucha

Zgorzel sucha, zwana inaczej niedokrwienną, występuje najczęściej w obrębie tętnic, w których dopływ krwi został zatrzymany, natomiast drenaż żylny i limfatyczny pozostał zachowany. Zmiany objęte suchą gangreną są suche, zapadnięte, skórzaste, odbarwione i zimne w dotyku. Zgorzel sucha najczęściej powstaje u osób z miażdżycą, czyli bardzo często również u osób, które stale palą, chorują na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze lub hiperlipidemię. Innymi, mniej znanymi przyczynami suchej gangreny jest choroba zakrzepowo-zatorowa, w wyniku której dochodzi do zakrzepicy. Dodatkowo do innych przyczyn, zaliczamy także urazy kończyn lub układu naczyniowego, a także różnego pochodzenia, niedokrwienie kończyn. 

Zgorzel mokra

Zgorzel mokra występuje, gdy w tkance uszkodzonej w wyniku słabego lub zatrzymanego przepływu krwi, dochodzi do zakażenia. Zgorzel mokra najczęściej występuje na kończynach, ponieważ w tych częściach ciała najczęściej występują obrzęki, ale istnieją przypadki, w których tego rodzaju gangrena występuje na tkankach jamy ustnej lub w obrębie układu moczowo-płciowego. Zgorzel mokra dotyka najczęściej cukrzyków, ze względu na trudno gojące się rany, które podatne są na infekcje.

Zgorzel gazowa

Zgorzel gazowa wywołana jest głównie przez bakterie z rodziny Clostridium, a najczęściej przez Clostridium perfringens. Tego rodzaju zgorzel powoduje martwicę mięśni. Do zakażenia dochodzi już w uszkodzonej tkance, ale zdarza się, że powstaje samoistnie. Podczas II wojny światowej zgorzel gazowa odpowiedzialna była za około 5% zakażeń ran wojennych żołnierzy. Obecnie do zakażenia może dojść w wyniku nieumyślnego zaszczepienia bakterii np. podczas operacji. Najczęściej dochodzi do infekcji, takich narządów jak jelita czy drogi żółciowe. 

Inne rodzaje gangreny

Gangrena może objąć każdą tkankę w naszym organizmie, nie tylko skórę albo narządy. Do innych często występujących martwic, zaliczamy gangrenę zęba.

Gangrena zęba

Gangrena zęba, zwana inaczej zgorzelą zęba, zajmuje miękką miazgę, znajdującą się wewnątrz zęba. W efekcie miazga obumiera i dochodzi do jej zapalenia. 

Każdy ząb zawiera naczynia krwionośne, a także unerwienie, które umiejscowione jest we wspomnianej wcześniej miazdze. Całość chroniona jest przez szkliwo. 

Gdy dochodzi do uszkodzenia szkliwa, na przykład wskutek próchnicy lub innych mechanicznych czynników, gromadzące się na płytce nazębnej bakterie, dostają się do środka i wywołują infekcję, a co za tym idzie gangrenę zęba.

Jednym z głównych objawów zgorzeli zęba jest ból, ropień, zaczerwienienie dziąsła, zmiana koloru zęba na żółty lub szary, obrzęk dziąsła wokół zęba, a także nieprzyjemny zapach z ust. 

Leczenie polega na usunięciu martwej tkanki miazgowej, czyli na wykonaniu przez stomatologa, leczenia kanałowego lub całkowitej ekstrakcji zęba. Lekarz dodatkowo może zlecić antybiotykoterapię np. amoksycyliną z kwasem klawulanowym, a także zastosowanie leków przeciwbólowych, takich jak ibuprofen czy paracetamol. 

Dostępność poszukiwanych preparatów w najbliższych aptekach znajdziesz na stronie: KtoMaLek.pl 

Czy gangrena jest zaraźliwa?

Gangrena nie jest zaraźliwa. Tak jak wyżej wspomniano, zgorzel powstaje w wyniku ograniczonego lub całkowitego braku dopływu krwi do tkanek. Jest to uszkodzenie tkanki, a nie wynik infekcji bakteryjnej, grzybiczej czy wirusowej. Może natomiast dojść do zainfekowania martwych tkanek, co w efekcie u wielu osób kończy się sepsą, która stanowi zagrożenie dla życia pacjenta. Infekcja częściej dotyka chorych, którzy przez długi okres przebywają w szpitalu, a także osoby z cukrzycą lub długotrwale palące tytoń. 

Bibliografia

1. Buboltz, J.B., Murphy-Lavoie, H.M,. Gas Gangrene. [Updated 2023 Jan 30]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537030/
2. Buttolph, A., Sapra, A. Gangrene. [Updated 2023 Aug 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560552/
3. (2023). What is Pulp Necrosis? WebMD. Available from: https://www.webmd.com/oral-health/what-is-pulp-necrosis

Autor