Rak jelita grubego - jak wyglądają pierwsze objawy? Leczenie i profilaktyka

Czym jest rak jelita grubego?

Rak jelita grubego to choroba nowotworowa, która wywodzi się z nabłonka błony śluzowej jelita grubego. Polega na niekontrolowanym namnażaniu się komórek w obrębie jelit, które następnie nie różnicują się w typowe komórki danej tkanki. Nowo powstające komórki nowotworowe mają potencjał do nieograniczonego namnażania, wytwarzają własne czynniki, które pobudzają je do wzrostu, a także są niewrażliwe na fizjologiczne czynniki hamujące. Nowotwory jelita grubego są drugą, pod względem częstości, przyczyną zgonów nowotworowych w Polsce. Mężczyźni chorują częściej niż kobiety.

Rak jelita grubego - czynniki ryzyka

Wśród czynników ryzyka raka jelita grubego wyróżnia się uwarunkowania genetyczne, związane z występowaniem nowotworów jelita grubego w rodzinie. Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego obserwuje się także u osób:

• palących,
• nadużywających alkoholu,
• ze zwiększoną masą ciała (BMI>25),
• o małej aktywności fizycznej.

Ryzyko wystąpienia raka jelita grubego wzrasta również u osób, które chorują na wrzodziejące zapalenie jelit, chorobę Leśniowskiego i Crohna, a także u pacjentów, którzy byli już wcześniej leczeni z powodu nowotworów jelit. 

Jakie są pierwsze objawy nowotworu jelita grubego?

Nowotwór jelita grubego w początkowej fazie może nie powodować żadnych niepokojących symptomów. Pojawiające się objawy zależą od stopnia zaawansowania choroby i jej umiejscowienia. Obserwuje się m.in.:

• zmianę rytmu wypróżnień, 
• naprzemienne biegunki i zaparcia,
• zmianę kształtu i rozmiaru stolca (tzw. stolce “ołówkowate”) 
• powtarzające się krwawienia z odbytnicy,
• obecność krwi utajonej w kale, 
• anemię - spowodowana powolnym, ale stałym krwawieniem do światła jelita, 
• częste bóle i kurcze brzucha.

W dalszych stadiach choroby mogą rozwinąć się objawy typowe dla zaawansowanych nowotworów, takie jak ogólne osłabienie organizmu, utrata masy ciała, zmniejszony apetyt i postępująca anemia. 

Czy da się zapobiec zachorowaniu na raka jelita grubego?

Pierwsze etapy raka jelita grubego nie dają objawów lub są one niespecyficzne, dlatego nie wzbudzają niepokoju u większości pacjentów. Nowotwory jelita grubego, rozpoznane we wczesnym stadium, dają duże szanse na wyleczenie. Najważniejsza jest zatem profilaktyka i regularne badania. U osób powyżej 50. roku życia zaleca się badania przesiewowe, które pozwalają wykryć nowotwory jelita grubego na bardzo wczesnym etapie i wdrożyć skuteczne leczenie. Należy do nich:

• coroczne badanie na krew utajoną w kale,
• kolonoskopia, wykonywana co 10 lat,
• badanie kontrastowe jelita grubego co 5 lat. 

W ramach profilaktyki nowotworów jelita grubego warto zadbać o regularną aktywność fizyczną i zbilansowaną dietę, zawierającą odpowiednią ilość błonnika. Istotne jest ograniczenie spożycia wysokoprzetworzonych produktów i alkoholu, a także rzucenie palenia.

Czym jest marker nowotworowy cea?

Marker nowotworowy cea, nazywany antygenem rakowo-płodowym, jest antygenem wytwarzanym przez układ pokarmowy zarodka w czasie ciąży. Po narodzinach jego wydzielanie spada w organizmie niemal całkowicie. Niewielkie ilości powstają jedynie w jelitach, wątrobie i trzustce. W zaawansowanych stadiach choroby nowotworowej poziom markera cea może gwałtownie wzrastać. Oznaczenie to nie należy jednak do badań przesiewowych, ze względu na niską czułość oraz fakt, iż w początkowych stadiach choroby jego wartości nie ulegają wzrostowi. 

Podwyższone stężenie markera cea może być charakterystyczne dla nowotworów:

• jelita grubego,
• wątroby, 
• trzustki, 
• odbytnicy, 
• płuc, 
• piersi, 
• jajników. 

Pamiętajmy jednak, że sam wynik badania nie może być jedynym parametrem potwierdzającym obecność choroby.

Rak jelita grubego - leczenie

Leczenie raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania oraz umiejscowienia nowotworu. Metodą stosowaną w pierwszej kolejności jest leczenie operacyjne, polegające na wycięciu guza oraz w razie konieczności, sąsiadującej z nim tkanki. Częstym wyborem jest chemioterapia, która może poprzedzać zabieg operacyjny lub następować po nim. Do leków stosowanych w leczeniu raka jelita grubego należą m.in. irynotekan, oksaliplatyna, fluorouracyl i folinian wapnia. Do innych metod zalicza się również radioterapię oraz terapię molekularną.

Wybrane preparaty zarezerwujesz w wybranej aptece na stronie KtoMaLek.pl.

Bibliografia:

1. Kulbacka, J.,Saczko, J., Chwiłkowska, A. (2008). Rak jelita grubego - charakterystyka i oporność na leczenie. Onkologia w praktyce klinicznej, tom 4, nr 4.
2. Wysocki, W. (2017). Rak jelita grubego. Medycyna Praktyczna. Dostępne na:  https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/88022,rak-jelita-grubego.