Wazopresyna (adiuretyna) - jakie pełni funkcje? Badanie stężenia wazopresyny i normy

Jakie funkcje pełni wazopresyna w naszym organizmie?

Wazopresyna (hormon antydiuretyczny, adiuretyna, ADH lub AVP) to hormon białkowy wytwarzany w podwzgórzu, skąd trafia do przysadki mózgowej, w której jest magazynowany i w momencie potrzeby uwalniany do krwi. 

W chwili, gdy w osoczu jest zbyt duże stężenie elektrolitów lub gdy ciśnienie krwi spada, następuje uwalnianie wazopresyny z przysadki mózgowej. Z przydaski ADH trafia do krwi, a z nią do pętli nefronów, gdzie stymuluje ona zwrotne wchłanianie wody. Skutkiem działania wazopresyny jest zagęszczenie moczu. W efekcie dochodzi do wyrównania stężenia elektrolitów we krwi, jak i wzrostu ciśnienia. 

W odwrotnym przypadku, gdy stężenie elektrolitów jest poniżej normy lub ciśnienie krwi gwałtownie wzrasta, uwalnianie wazopresyny jest zahamowane. Efektem tego jest zwiększenie ilości wody w wydalanym moczu. Mechanizm ten chroni organizm przed niebezpiecznym spadkiem elektrolitów we krwi, przywracając stan równowagi w ustroju.

Niedobór i nadmiar wazopresyny w organizmie

Niedobór wazopresyny, jak i jej nadmiar, może prowadzić do poważnych powikłań w organizmie człowieka. 

Niedobór wazopresyny 

Niedobór wazopresyny wiąże się z wystąpieniem choroby, jaką jest moczówka prosta. Choroba ta objawia się silnym pragnieniem i zwiększonym wydalaniem nadmiernie rozcieńczonego moczu, także w nocy. Pacjenci cierpiący na tą chorobę mogą dziennie oddawać od 3 do nawet 20 litrów moczu. 

Możemy wyróżnić dwa rodzaje moczówki prostej:

• moczówka prosta ośrodkowa – występuje, gdy organizm nie produkuje odpowiedniej ilości wazopresyny. Przyczyny mogą być różne, np. guz mózgu czy uszkodzenie podwzgórza lub przysadki podczas urazów czaszki;
• moczówka prosta nerkowa – występuje, gdy organizm produkuje odpowiednią ilość wazopresyny, ale receptory w kanalikach nerkowych nie są na nią wrażliwe. Zaburzenie to najczęściej ma charakter wrodzony, ale czasami może wynikać z niektórych chorób nerek czy być konsekwencją działania przyjmowanych leków.

Leczenie moczówki prostej, wynikającej z niedoboru ADH, polega na podawaniu preparatów wazopresyny, głównie desmopresyny, która jest jej syntetycznym analogiem.

Pamiętaj, że dostępność poszukiwanych preparatów w pobliskiej aptece sprawdzić poprzez portal KtoMaLek.pl.

Nadmiar wazopresyny

Nadmierne uwalnianie wazopresyny do krwi, prowadzi do wystąpienia Zespołu Nieadekwatnego Uwalniania Wazopresyny (z ang. SIADH), nazywany również Zespołem Schwartza-Barttera. Główną przyczyną wydzielania w nadmiernej ilości adiuretyny są nowotwory mózgu, przyjmowane leki bądź różnego rodzaje infekcje mózgu.

Zespół Schwartza-Beretta objawia się zmniejszonym wydalaniem moczu, ponieważ nadmiar wody zaczyna kumulować się w organizmie, co powoduje, że stężenie elektrolitów staje się zbyt niskie. Prowadzi to do obniżenia m.in stężenia sodu (hiponatremii), co objawia się nudnościami, wymiotami, osłabieniem mięśni czy wystąpieniem drgawek. Stan, w który stężenie sodu spada znacznie poniżej normy, może prowadzić do śpiączki i stanowić zagrożenie życia.

Leczenie SIADH polega głównie na znalezieniu przyczyny, która powoduje nadmierne uwalnianie wazopresyny. Proces terapeutyczny obejmuje m.in. zmianę dotychczas stosowanych leków czy zwalczenie infekcji, która mogła spowodować problem.

Jak wygląda badanie poziomu wazopresyny we krwi?

W momencie, gdy występują niepokojące objawy, lekarz może zlecić wykonanie badania poziomu wazopresyny we krwi w celu potwierdzenia swoich przypuszczeń. Badanie polega na pobraniu krwi z żyły łokciowej, a do badania pacjent powinien zgłosić się na czczo, tzn. zachowując co najmniej 8-godzinna przerwę w jedzeniu od ostatniego posiłku. 

W niektórych przypadkach specjalista może zalecić wykonanie jeszcze dwóch dodatkowych badań mających na celu postawienie odpowiedniej diagnozy. Przeprowadza się wówczas test odwodnieniowy oraz test wazopresynowy.

Jakie są normy stężenia wazopresyny?

Prawidłowe stężenia wazopresyny dla osoby dorosłe oraz dzieci mieszczą się w granicach 1,85-7,4 pmol/l. Wynik ten zawsze należy interpretować przy znajomości aktualnej molalności osocza. 

Bibliografia:

1. Wazopresyna. Dostępne na: https://diag.pl/sklep/badania/wazopresyna/. (Dostęp: czerwiec 2022).
2. Damjanov, I. (2009). Patofizjologia. Red. wydania I polskiego: Bręborowicz, A., Thor, P.J., Winnicka, M.M. Elsevier Urban & Partner, Wrocław, s. 366-368, 376-378.
3. Desmopresyna. Baza leków, Medycyna praktyczna. Dostepne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=215. (Dostęp: czerwiec 2022)