Zespół niespokojnych nóg (RLS) – na czym polega i jak się go leczy?

Zespół niespokojnych nóg – czym jest?

Zespół niespokojnych nóg (RLS) jest najczęściej występującym zaburzeniem układu ruchu. Szacuje się, że występuje u około 10% populacji i wiąże się z ograniczeniem jakości życia i snu. Syndom niespokojnych nóg nazywany jest inaczej jako zespół Willisa-Ekboma. Choroba ta może ujawnić się w każdym wieku, jednak typowy wiek zachorowania to 20-30 lat.

Zespół niespokojnych nóg – objawy

RLS objawia się uczuciem dyskomfortu w kończynach dolnych, które pojawia się w stanie spoczynku, a ustępuje w czasie ruchu.

Do typowych objawów zespołu niespokojnych nóg należą:

• potrzeba poruszania nogami połączona z nieprzyjemnymi doznaniami czuciowymi w obrębie nóg (mrowienie, drętwienie, cierpnięcie),
• nasilanie się objawów wieczorem i w nocy, 
• niepokój ruchowy,
• występowanie objawów wyłącznie podczas spoczynku,
• częściowa poprawa dolegliwości podczas aktywności fizycznej.

Zespół niespokojnych nóg – przyczyny

Zespół niespokojnych nóg może mieć różne podłoże. RLS można podzielić na:

• wtórny – związany z konkretnymi schorzeniami i stanami;
• idiopatyczny – bez jednoznacznie określonej przyczyny jego występowania.

Biorąc pod uwagę wtórne przyczyny syndromu niespokojnych nóg, stwierdza się go najczęściej u osób, u których występuje:

• niedobór żelaza – zbyt niski poziom żelaza w organizmie prowadzi do niedokrwistości, która jest uznawana za jedną z najczęstszych przyczyn wtórnego RLS (prócz poziomu żelaza, warto wykonywać również badanie poziomu ferrytyny w surowicy krwi);
• niedobór magnezu;
• niewydolność nerek;
• neuropatia i polineuropatia;
• cukrzyca;
• choroba Parkinsona;
• reumatoidalne zapalenie stawów;
• fibromialgia;
• padaczka;
• stwardnienie rozsiane;
• nadruchliwość z deficytem uwagi (ADHD);
• dystonia;
• niewydolność krążenia tętniczego lub żylnego.

Zespół niespokojnych nóg w ciąży

Zespół niespokojnych nóg to schorzenie, które diagnozuje się także u kobiet w ciąży. Może ono dotyczyć około 19%-26% ciężarnych kobiet. Sugeruje się, że w przypadku tej grupy, występowanie RLS może wiązać się z niedoborem żelaza. Objawy najczęściej pojawiają się w trzecim trymestrze ciąży i – na szczęście – zanikają już kilka tygodni po porodzie.

Co pomaga na zespół niespokojnych nóg?

Leczenie zespołu niespokojnych nóg powinno odbywać się pod okiem lekarza neurologa, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę, określi przyczynę RLS oraz w razie potrzeby dobierze odpowiednią farmakoterapię. Ogólne zasady leczenia zespołu Willisa-Ekboma opublikowane zostały przez Europejską Federację Towarzystw Neurologicznych (EFNS, European Federation of Neurological Societies). Pierwszym krokiem jest rozpoznanie przyczyny wtórnego RLS i rozpoczęcie leczenia przyczynowego. 

Jednym z najczęstszych powodów jest niedobór żelaza. Po wykonaniu odpowiednich badań wskazujących na anemię, w porozumieniu z lekarzem, warto wprowadzić jego suplementację i zadbać o odżywczą dietę. Preparaty z żelazem dostępne w aptece to między innymi: Chellaflex żelazo, Feminovit żelazo, Żelazo APTEO, Floradix żelazo i witaminy, SFD Żelazo plus.

Dostępność tych oraz wielu innych preparatów w aptekach w Twojej okolicy możesz  z łatwością sprawdzić za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Jeśli przyczyna RLS nie jest poznana, to lekami pierwszego rzutu są agoniści receptora dopaminowego (preparaty L-dopy). W sytuacji, gdy leki tego typu nie przynoszą pożądanych efektów, stosowane są także leki przeciwpadaczkowe, takie jak gabapentyna czy pregabalina. Są to leki stosowane wyłącznie z przepisu lekarza.

Ponadto, w leczeniu zespołu niespokojnych nóg, dużą rolę przypisuje się terapii behawioralnej. Chorzy powinni zadbać o odpowiednią higienę snu, zachować rytmy okołodobowe, unikać intensywnego wysiłku fizycznego 4-6 godzin przed snem, a jednocześnie zadbać o aktywność fizyczną, wprowadzić odpowiednią dietę czy spróbować technik relaksacji.

Bibliografia:

1. Narowska, D., Bożek, M., Krysiak, K., i in. (2015). Częste problemy w leczeniu zespołu niespokojnych nóg – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa. Psychiatr. Pol., 49(5), s. 921–930.
2. Siemiński, M., Nyka, W.M., Nitka-Siemińska, A. (2008). Zespół niespokojnych nóg w praktyce ogólnolekarskiej. Forum Medycyny Rodzinnej, tom 2, nr 2, s. 132–138.
3. Szady, J., Sławek, J. (2006). Zespół niespokojnych nóg — epidemiologia, diagnostyka i terapia. Polski Przegląd Neurologiczny, tom 2, nr 4.
4. Wichniak, A. (2014). Zespół niespokojnych nóg. Medycyna praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/bezsennosc/71278,zespol-niespokojnych-nog. (Dostęp: 12.2022).