Klotrimazol - właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania, skutki uboczne

Jak działa klotrimazol?

Klotrimazol jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych substancji stosowanych w leczeniu infekcji grzybiczych. W zależności od stężenia, może wykazywać działanie grzybostatyczne, czyli hamujące wzrost i namnażanie się komórek grzybów lub grzybobójcze, uśmiercające istniejące już komórki. 

Głównym mechanizmem działania klotrimazolu jest zahamowanie syntezy ergosterolu - steroidu wchodzącego w skład błon komórkowych grzybów. Brak produkcji ergosterolu prowadzi do destabilizacji błony i zwiększenia jej przepuszczalności, w wyniku czego dochodzi do wycieku zawartości komórki, m.in. fosforanów i potasu. W rezultacie następuje liza komórki grzybiczej, czyli jej obumarcie.

Co istotne, ergosterol nie występuje w komórkach zwierzęcych, dzięki czemu klotrimazol uszkadza jedynie komórki grzyba wywołującego zakażenie, bez szkody dla człowieka.

Spektrum działania klotrimazolu

Klotrimazol należy do leków przeciwgrzybiczych o szerokim spektrum, dzięki czemu jest skuteczny w leczeniu infekcji wywoływanych przez wiele różnych patogenów. Zaliczamy do nich:

• dermatofity (Epidermophyton floccosum, Microsporum canis, Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton rubrum);
• drożdżaki (Candida spp., Cryptococcus neoformans);
• grzyby dimorficzne (Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum, Paracoccidioides brasiliensis);
• grzyby z rodzaju Malassezia i Aspergillus.

Ponadto udowodniono skuteczność klotrimazolu w leczeniu zakażeń pierwotniakiem Trichomonas vaginalis oraz niektórych bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych z rodzaju Streptococcus, Staphylococcus czy Bacteroides.

Kiedy stosuje się klotrimazol?

Klotrimazol wskazany jest w leczeniu infekcji o podłożu grzybiczym, takich jak:

• zakażenie skóry i wałów okołopaznokciowych;
• kandydoza skóry i błon śluzowych zewnętrznych narządów płciowych (sromu, napletka, żołędzi i prącia) oraz pochwy;
• łupież pstry.

Klotrimazol stosujemy zewnętrznie na zmienioną chorobowo skórę lub błony śluzowe.

W jakich preparatach występuje klotrimazol?

Klotrimazol występuje w preparatach do stosowania zewnętrznego. Bez recepty dostępny jest w postaci kremu lub płynu na skórę, a także w formie kremu dopochwowego. Ponadto, klotrimazol wchodzi w skład kropli do uszu, stosowanych w infekcjach grzybiczych ucha zewnętrznego i środkowego.

Na rynku aptecznym zarejestrowane są także tabletki dopochwowe, zawierające klotrimazol. Są one wydawane jedynie z przepisu lekarza, po okazaniu recepty.

Działania niepożądane klotrimazolu

Klotrimazol należy do stosunkowo bezpiecznych substancji, jednak jak w przypadku każdego leku, jego stosowanie może wiązać się z wystąpieniem działań niepożądanych. Są to głównie odczyny miejscowe, takie jak pokrzywka, obrzęk, świąd lub zaczerwienienie. W przypadku wystąpienia wspomnianych objawów, należy przerwać terapię i skonsultować się z lekarzem.

Przeciwwskazania do stosowania klotrimazolu

Przeciwwskazaniem do stosowania klotrimazolu jest przede wszystkim nadwrażliwość na tą substancję. Ponadto nie powinno się go stosować u dzieci, kobiet ciężarnych i karmiących piersią bez konsultacji z lekarzem. Warto pamiętać, że klotrimazol może uszkadzać środki antykoncepcyjne zawierające lateks, takie jak prezerwatywy czy krążki dopochwowe, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest powstrzymanie się od współżycia na czas leczenia.

Jak uniknąć nawrotów grzybicy po kuracji klotrimazolem?

Profilaktyka grzybicy skóry polega przede wszystkim na dbałości o odpowiednią higienę, zwłaszcza w miejscach, gdzie ryzyko zakażenia jest największe (siłownie, baseny). W przypadku grzybicy stóp, po zakończeniu kuracji warto zdezynfekować noszone obuwie lub wymienić je na nowe.

Aby uniknąć nawrotów grzybicy pochwy, należy zadbać o płyn do higieny intymnej o optymalnym pH (Lactacyd Pharma płyn przeciwgrzybiczy, Iladian żel do higieny intymnej, PlivaFem F). Warto także rozważyć zakup preparatów dopochwowych, przywracających odpowiedni skład mikroflory, dzięki zawartości pałeczek bakterii kwasu mlekowego. Lekarz może zalecić ich stosowanie przez kilka dni po każdej miesiączce. Dobrym rozwiązaniem będą również probiotyki ginekologiczne w formie doustnej (ProVag, Lacibios Femina, Trivagin).

Wybrany preparat znajdziesz i zarezerwujesz w wybranej aptece za pomocą portalu KtoMaLek.pl.

Pamiętaj, że powracające infekcje grzybicze mogą świadczyć o obniżonej odporności, dlatego konieczna może być dodatkowa konsultacja z lekarzem. 

Bibliografia:

1. Tuszyński, P., Żmudzka E., Uman-Ntuk, E. (2020). Intymne problemy kobiet z perspektywy farmaceuty. Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, s. 66-70.
2. Clotrimazolum GSK, krem. Charakterystyka Produktu Leczniczego.
3. Clotrimazolum GSK, tabletki dopochwowe. Charakterystyka Produktu Leczniczego.
4. Klotrimazol. Baza leków. Medycyna Praktyczna. Dostępne na: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=463. (Dostęp: październik 2022).

Autor