Przetacznik leśny — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Przetacznik leśny — właściwości

Przetacznik leśny, mimo drobnych rozmiarów, a także swojej niepozorności, posiada bogaty skład. Zawiera między innymi pochodne katapolu (kawoilo-katalpol), glikozydy irydoidowe (katalpozyd, katapol, akubina i weronikozyd), związki fenolowe (kwas p-kumarowy, luteolina, apigenina, kwercytryna, kwercetyna i hispidulina), a także mannitol, garbniki i kwasy organiczne. 

Taki skład warunkuje, że przetacznik leśny ma działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwutleniające, przeciwświądowe, przeciwzapalne, ściągające, wykrztuśne, pobudzające pracę żołądka, a także oczyszczające ze zbędnych produktów przemiany materii.

Przetacznik leśny — jak wygląda i skąd pochodzi?

Przetacznik leśny (łac. Veronica officinalis), znany jest również z nazwy przetacznik lekarski. Jest to niewielka bylina należąca do rodziny babkowatych (łac. Plantaginaceae). Występuje praktycznie w całej Europie, w Afryce: na Maderze i Azorach, a także w Azji, głównie na terenach Iranu, Rosji, Gruzji, Turcji i Azerbejdżanu. 

W Polsce przetacznik występuje pospolicie. Osiąga do około 20 centymetrów wysokości, posiada silnie owłosione łodygi, które rozgałęziają się i płożą. Osadzone na krótkich ogonkach liście, są częściowo całobrzegie, a częściowo karbowane. Przetacznik kwitnie przeważnie od czerwca do sierpnia i jest lubiany przez owady. Drobne, fioletowo-niebieskie kwiaty zebrane są w kwiatostany groniaste, w których znajduje się nawet do 25 sztuk. Owocem przetacznika leśnego jest tzw. torebka w kształcie serca. 

Przetacznik leśny — działanie, wskazania do stosowania

Przetacznik leśny w medycynie ludowej stosowany był głównie przy różnych problemach skórnych. Osoby, które borykały się ze stanami zapalnymi błony śluzowej czy też skóry, często sięgały po napary z przetacznika leśnego, ze względu na wspomniane wcześniej działanie przeciwzapalne i ściągające. Ponadto przetacznik sprawdzał się bardzo dobrze przy różnych problemach żołądkowo-jelitowych, takich jak nieżyt żołądka, wrzody żołądka lub brak apetytu. Kolejnym zastosowaniem przetacznika leśnego były problemy ze strony układu oddechowego, takie jak kaszel, problemy z odkrztuszaniem czy astma. W formie okładów przetacznik również stosowany był przy bólach reumatycznych, a także przy problemach z wątrobą i nerkami. 

Przetacznik leśny na układ pokarmowy

Napary sporządzone z ziela przetacznika leśnego będą dobrym rozwiązaniem w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak brak apetytu, nieżyt żołądka, wzdęcia i gazy, a także ogólne problemy z trawieniem, stany zapalne żołądka, wrzody czy niestrawności na tle nerwowym. Przetacznik zadziała przeciwzapalnie i pobudzająco na pracę żołądka. Osoby, które borykają się z takimi problemami, mogą sięgnąć po mieszanki ziołowe zawierające w swoim składzie właśnie przetacznik leśny.

Przetacznik leśny na problemy skórne

W przypadku problemów skórnych przetacznik leśny w formie okładów również okaże się dobrym rozwiązaniem. Ziele przetacznika ma właściwości przeciwzapalne, przeciwświądowe, ściągające, a także przeciwdrobnoustrojowe, co jest ważne przy skaleczeniach i problemach skórnych. Już w medycynie ludowej ziele tej rośliny było stosowane w celu przyśpieszenia gojenie się ran, a także, aby zapobiec infekcji. Osoby, które borykają się ze stanami zapalnymi jamy ustnej i gardła, takimi jak afty lub różnego rodzaju skaleczenia, również mogą zastosować przetacznik w formie płukanek.

Przetacznik leśny na układ oddechowy

W medycynie ludowej chętnie sięgano po przetacznik, kiedy borykano się z kaszlem, zapaleniem gardła, krtani, grypą czy astmą oskrzelową. Przetacznik działa wykrztuśnie i pomaga w pozbyciu się zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny. Ponadto działa łagodząco na chrypkę. 

Przetacznik leśny — jak dawkować?

Wysuszone ziele przetacznika leśnego w ilości 50 gramów należy zalać 1,5 l wody. Całość gotować przez około 30 minut, a następnie pozostawić do wystudzenia. Tak sporządzony napar można spożywać 2-3 razy dziennie, a także stosować w formie okładów czy płukanek. 

Leki i suplementy zawierające przetacznik leśny

Przetacznik leśny chętnie dodawany jest do różnego rodzaju herbat na oczyszczanie organizmu czy problemy z trawieniem. Ponadto wchodzi w skład preparatów homeopatycznych, nalewek ziołowych czy kropli. 

Przetacznik leśny w ciąży

Niektóre badania wykazały, że przetacznik leśny działa toksycznie na płód, a także może doprowadzić do poronienia. Z tego powodu kobiety w ciąży nie powinny przyjmować preparatów z przetacznikiem leśnym.

Przetacznik leśny — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniami do stosowania przetacznika leśnego jest nadwrażliwość na którykolwiek składnik tej rośliny. Ponadto nie powinny go spożywać dzieci, kobiety w ciąży, a także kobiety karmiące piersią. 

Przetacznik leśny — możliwe działania niepożądane

Brakuje danych dotyczących możliwych działań niepożądanych przetacznika leśnego.

Przetacznik leśny — interakcje z lekami i innymi ziołami

Brakuje danych dotyczących możliwych interakcji przetacznika leśnego z lekami i innymi ziołami. Jeśli przyjmujemy inne leki, to planowane zastosowanie przetacznika leśnego należy zgłosić lekarzowi lub farmaceucie. 

Przetacznik leśny w Ziołopedii — podsumowanie

Przetacznik leśny to niepozorna, mała bylina, którą można znaleźć przy ogrodzeniu, na trawniku czy w lesie. Wiele osób zapomniało o jego licznych i cennych właściwościach leczniczych. Przetacznik leśny pomoże w przypadku dolegliwości trawiennych, braku apetytu, kaszlu, a także  skaleczeń skóry i błony śluzowej czy też bólów reumatycznych. Z tego powodu istnieje potrzeba, aby bardziej skupić się na tej roślinie pod względem badania jej właściwości farmakologicznych.