Miodunka plamista — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Miodunka plamista — właściwości

W miodunce plamistej występuje ponad 100 związków, które przyczyniają się do jej właściwości leczniczych. Miodunka plamista zawiera m.in. proantocyjanidyny, antocyjany, flawonoidy, lignany, polifenole, garbniki, saponiny i kwas askorbowy. Znajdziemy w niej także minerały, takie jak żelazo, miedź czy mangan. Ich zawartość może nadawać roślinie właściwości przeciwanemiczne. 

Miodunka plamista — jak wygląda i skąd pochodzi?

Miodunka plamista (łac. Pulmonaria officinalis) należy do rodziny ogórecznikowatych (łac. Boraginaceae). Bywa nazywana także miodunką pospolitą lub miodunką lekarską. Występuje w na terenie Rosji, Europy i Zachodniej Azji. Do wzrostu potrzebuje wilgotnej, bogatej w próchnicę gleby. 

Roślina osiąga 15-30 centymetrów wysokości. Jej jasnozielone liście mają jajowaty kształt, wyrastają z kłącza i układają się w rozetę. Pojedynczy liść ma do 15 centymetrów długości. Charakterystyczną cechą tego gatunku to występowanie srebrzystych plam na blaszce liściowej. Roślina kwitnie wiosną. Pędy kwiatowe mają 10-20 centymetrów wysokości, a na jednym pędzie znajduje się do 15 kwiatów o kształcie rurki z 5 płatkami. Barwa kwiatów zmienia się w trakcie ich kwitnienia. Na początku jest czerwonopurpurowa, a następnie staje się fioletowa lub niebieska. Owocem miodunki plamistej jest rozłupnia składająca się z 4 ciemnych, pokrytych włoskami rozłupek. 

Surowcem leczniczym jest ziele miodunki (łac. Herba Pulmonariae).

Miodunka plamista — działanie, wskazania do stosowania

Miodunka plamista w medycynie ludowej stosowana była od czasów starożytnych. Przeważnie wykorzystywano ją w leczeniu chorób płuc. Z tego powodu nazywano ją miodunką płucnik lub płucnikiem lekarskim. Uważano, że ma działanie przeciwkaszlowe, wykrztuśne i jest przydatna we wszelkiego rodzaju dolegliwościach ze strony układu oddechowego. Jednakże to tradycyjne zastosowanie nie zostało potwierdzone w badaniach. 

Obecnie dostępne są informacje wskazujące, że miodunka ma działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Ze względu na zawarte w niej mikroelementy przypisuje się jej działanie przeciwanemiczne. Ekstrakt z miodunki stosowany na skórę wspomaga gojenie ran. Co więcej, miodunka dodana do kosmetyków może pomóc w rozjaśnianiu przebarwień. W badaniach in vitro zaobserwowano także, że może być przydatna w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych takich, jak choroba Alzheimera.

Miodunka plamista na przebarwienia

Enzymem odpowiedzialnym za produkcję melaniny jest tyrozynaza. Nadaktywność tego enzymu związana jest z powstawaniem piegów, przebarwień po wypryskach i stanach zapalnych czy zmian związanych z wiekiem. W jednym z badań wykazano, że ekstrakt z miodunki plamistej hamuje aktywność tyrozynazy, co może wskazywać na jego przydatność w rozjaśnianiu przebarwień.

Miodunka plamista na zmniejszenie krzepliwości krwi

Udary i choroby układu krążenia są jedną z głównych przyczyn zgonów w dzisiejszych czasach. Leki przeciwkrzepliwe są przydatne w zapobieganiu incydentom sercowo-naczyniowym. Stosuje się je w migotaniu przedsionków, chorobie niedokrwienną serca, u pacjentów po zawałach lub posiadających bypassy. 

W badaniach na zwierzętach wykazano, że ekstrakt z miodunki plamistej zmniejsza ryzyko zgonu zwierząt, u których aktywowano proces krzepnięcia krwi. W ekstrakcie z miodunki zawarte są glikopeptydy, które mają właściwości antykoagulacyjne. 

Ekstrakt z miodunki zapobiega powstawaniu fibryny. Podczas procesu krzepnięcia fibryna tworzy sieć, w której zostają uwięzione krwinki, co pozwala na powstanie skrzepu. Właściwości przeciwkrzepliwe miodunki mogą być pomocne w poszukiwaniu nowych leków przeciwzakrzepowych.

Miodunka plamista na chorobę Alzheimera

W chorobie Alzheimera występuje zmniejszenie ilości acetylocholiny, jednego z neuroprzekaźników, występujących w układzie nerwowym. Aby zniwelować ten efekt, stosuje się inhibitory acetylocholinoesterazy — enzymu, który rozkłada acetylocholinę. 

W jednym z badań in vitro sprawdzano hamowanie acetylocholinoesterazy przez ekstrakt z miodunki plamistej. Za efekt hamujący odpowiedzialne mogą być polifenole zawarte w tej roślinie. Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne rośliny również mogą przyczyniać się do działania spowalniającego rozwój choroby. 

Miodunka plamista — jak dawkować?

W związku z mnogością dostępnych preparatów, w celu dobrania odpowiedniej dawki zapoznaj się z informacją na opakowaniu lub ulotką dołączoną do danego preparatu. 

Leki i suplementy zawierające miodunkę plamistą

Najczęściej można spotkać się z kapsułkami zawierającymi ekstrakt z miodunki lub z suszonym zielem miodunki do zaparzania. 

Miodunka plamista w ciąży

Nie wiadomo, jak miodunka plamista wpływa na przebieg ciąży, porodu oraz rozwój płodu. Przed rozpoczęciem suplementacji miodunką w trakcie ciąży skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Miodunka plamista — przeciwwskazania i środki ostrożności

Roślina zawiera alkaloidy pirolizydynowe, które są toksyczne, dlatego nie jest zalecane długoterminowe przyjmowanie miodunki plamistej.

Bezpieczeństwo stosowania miodunki nie zostało określone, dlatego nie stosuj preparatów miodunki u dzieci. Medycyna ludowa i tradycyjna wskazuje na przydatność miodunki w chorobach dróg oddechowych, jednak działanie to nie zostało udowodnione. Przed podaniem syropu z miodunki dzieciom skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą. 

Miodunka plamista — możliwe działania niepożądane

Nie są dostępne badania kliniczne sprawdzające działanie miodunki na ludzi, dlatego też działania niepożądane nie zostały do końca poznane. Jeśli zauważysz uciążliwe symptomy, które mogłyby być wynikiem przyjmowania miodunki, zaprzestań jej stosowania. 

Miodunka plamista — interakcje z lekami i innymi ziołami

Interakcje miodunki z lekami, ziołami czy suplementami diety nie są obecnie znane. Przed zastosowaniem miodunki skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, jeśli na co dzień przyjmujesz inne leki. 

Miodunka plamista w Ziołopedii — podsumowanie

Miodunka plamista ma długą historię stosowania w medycynie ludowej, jednak jej tradycyjne zastosowania nie zawsze pokrywają się z działaniami, które udowodniono w badaniach. Istnieje niewiele badań na temat właściwości miodunki, dlatego powinieneś zachować ostrożność podczas jej stosowania. 

Bibliografia

1. Chauhan, S.; Jaiswal, V.; Cho, Y.-I.; Lee, H.-J. Biological Activities and Phytochemicals of Lungworts (Genus Pulmonaria) Focusing on Pulmonaria officinalis. Appl. Sci. 2022, 12, 6678. https://doi.org/10.3390/app12136678 
2. Meeus, S., Brys, R., Honnay, O. and Jacquemyn, H. (2013), Biological Flora of the British Isles: Pulmonaria officinalis. J Ecol, 101: 1353-1368. https://doi.org/10.1111/1365-2745.12150 

Autor