Kokoryczka — właściwości lecznicze, działanie, zastosowanie

Kokoryczka — właściwości

Kokoryczka w swoim składzie zawiera takie związki, takie jak: saponiny steroidowe, np. konwalaryna, flawonoidy, polisacharydy, antrachinony, aminokwasy (asparagina), a także alkaloidy, lektyny czy kumaryny. 

Skład ten decyduje o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych, przeciwutleniających. Odpowiada też za działanie regulujące pracę układu odpornościowego i wiele innych cennych właściwości.

Największą popularnością kokoryczka cieszyła się w medycynie chińskiej, gdzie uznawana była za lek stosowany przy ogólnym wyczerpaniu organizmu, suchym kaszlu, zawrotach głowy czy braku apetytu.

Kokoryczka — jak wygląda i skąd pochodzi?

Kokoryczka (łac. Polygonatum), to nazwa rodzajowa obejmująca kilkadziesiąt gatunków. W Polsce najbardziej znanymi są kokoryczka wonna i kokoryczka wielokwiatowa. Polygonatum należy do rodziny szparagowatych (łac. Asparagaceae). 

Kokoryczka występuje głównie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Największe zróżnicowanie osiągnęła na terenach Azji, a w szczególności pomiędzy Japonią a Himalajami. Na tych terenach występuje około 20 gatunków kokoryczki, natomiast, dla porównania, w Polsce jedynie 3 i zaliczamy do nich kokoryczkę wonną, wielokwiatową i ołówkową. 

Roślina osiąga do około 20-70 centymetrów wysokości, w zależności od gatunku, a także innych czynników, takich jak gleba, dostęp do wody i światła. Ma wygięte w łuk łodygi, na których umiejscowione są eliptyczne, lancetowate i długie liście. Białe lub biało-zielone kwiaty mają kształt dzwonków i rosną pojedynczo w rzędach, rzadziej w gronach. Owocem kokoryczki są sinoczarne jagody. Gatunki różnią się między sobą łodygami, wysokością czy ilością kwiatów. 

Kokoryczka — działanie, wskazania do stosowania

W Korei i Chinach kokoryczka spożywana była w postaci herbaty. Już wtedy wiedziano o jej działaniu prozdrowotnym. Kokoryczkę stosowano w celu tonizacji wątroby, nawilżenia płuc, wzmocnienia organizmu i uzupełnienia energii, a także przy gorączce, zapaleniu sutka, cukrzycy, zmęczeniu, osłabieniu spowodowanym chorobą, dysfunkcjach seksualnych, braku apetytu, niestrawności i bólach pleców. Kokoryczka była więc pewnego rodzaju panaceum.

Obecnie surowcem leczniczym jest kłącze kokoryczki.

Kokoryczka na układ sercowo-naczyniowy

Kokoryczka, poprzez hamowanie stresu oksydacyjnego, chroni kardiomiocyty, a także łagodzi tzw. zwłóknienie mięśnia sercowego. Ponadto roślina ta zwiększa siłę skurczu serca, przy jednoczesnym zmniejszeniu częstotliwości jego pracy. Niektóre badania wykazały, że Polygonatum ma działanie przeciwmiażdżycowe, co może być istotne przy prewencji chorób sercowo-naczyniowych. 

Kokoryczka na osłabienie

Coraz więcej badań wykazuje, że kokoryczka posiada działanie wzmacniające organizm, który jest osłabiony skutek przebytych chorób i infekcji różnego pochodzenia. Dodatkowo sprawdza się ją pod kątem działania przeciwzapalnego i przeciwnowotworowego. Niestety, obecnie dostępna jest niewystarczająca ilość badań, które dostarczyłyby szczegółowych informacji na temat działania immunomodulującego kokoryczki.

Kokoryczka na niestrawności

Tak jak już wspomniano, kokoryczka w medycynie chińskiej i koreańskiej stosowana była przy niestrawnościach, ale także sięgano po nią przy problemach z wypróżnianiem czy ze zmiennym apetytem. Co więcej, roślina ta działa ochraniająco na wątrobę. Prawdopodobnie za niektóre z tych działań, jak również za walory smakowe tej rośliny, odpowiadają zawarte w niej polisacharydy. Mimo to nadal brakuje większej ilości szczegółowych informacji na temat wykorzystania kokoryczki przy niestrawności i innych przypadłościach żołądkowych.

Kokoryczka — jak dawkować?

Niektórzy producenci podają, aby stosować wysuszone kłącze kokoryczki w następujący sposób: około 40-50 gramów surowca zalać 0,5 litra wrzącej wody i tak sporządzony napar spożywać 2-3 razy dziennie z przerwami co kilka miesięcy. Ponieważ brakuje ogólnych wytycznych dotyczących dawkowania kokoryczki, należy zawsze przestrzegać instrukcji producenta dla konkretnego preparatu.

Leki i suplementy zawierające kokoryczkę

Obecnie brakuje danych dotyczących leków bądź suplementów, które zawierają w swoim składzie kokoryczkę. Obecnie w obrocie dostępne jest jedynie sproszkowane, wysuszone kłącze kokoryczki.

Kokoryczka w ciąży

Brakuje danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania kokoryczki u kobiet w ciąży, a także podczas laktacji. Z tego powodu nie należy jej stosować powyższych sytuacjach.

Kokoryczka — przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniami do stosowania kokoryczki jest nadwrażliwość na którąkolwiek z substancji zawartych w tej roślinie. Ponadto, mieszanki zawierające kokoryczkę mogą podrażniać układ pokarmowy. Możemy wówczas zaobserwować pojawienie się nudności, wymiotów i biegunki.

Polygonatum nie powinno być stosowane u dzieci, ponieważ brakuje danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w tej grupie wiekowej.

Kokoryczka — możliwe działania niepożądane

Tak, jak wcześniej wspomniano, kokoryczka może podrażniać układ pokarmowy, co objawia się najczęściej nudnościami, wymiotami i biegunką.

Kokoryczka — interakcje z lekami i innymi ziołami

Brakuje danych dotyczących możliwych interakcji kokoryczki z lekami, bądź innymi ziołami. Przed sięgnięciem po kokoryczkę należy skonsultować się z lekarzem i poinformować go o wszystkich przyjmowanych na stałe lekach oraz suplementach diety.

Kokoryczka w Ziołopedii — podsumowanie

Kokoryczka to ogólne określenie kilkudziesięciu gatunków, które należą do tego rodzaju. Kłącze kokoryczki jako surowiec leczniczy znane było już od dawien w medycynie chińskiej i koreańskiej. W Polsce nie jest ona jednak tak szeroko wykorzystywana, natomiast docenia się ją w ogrodnictwie jako roślinę ozdobną. Polygonatum posiada wiele cennych właściwości, od działania przeciwzapalnego, po wzmacniające osłabiony organizm. Mimo to nadal brakuje szczegółowych danych, dotyczących bezpieczeństwa i dawkowania tego surowca.

Bibliografia

1. Wang, S., He, F., Wu, H., Xiang, F., Zheng, H., Wu, W., & Li, S. (2023). Health-Promoting Activities and Associated Mechanisms of Polygonati Rhizoma Polysaccharides. Molecules (Basel, Switzerland), 28(3), 1350. https://doi.org/10.3390/molecules28031350
2. Debnath, T., Park, S. R., Kim, D. H., Jo, J. E., & Lim, B. O. (2013). Antioxidant and anti-inflammatory activity of Polygonatum sibiricum rhizome extracts. Asian Pacific Journal of Tropical Disease, 3(4), 308–313. https://doi.org/10.1016/S2222-1808(13)60074-2 
3. Luo, L., Qiu, Y., Gong, L., Wang, W., & Wen, R. (2022). A Review of Polygonatum Mill. Genus: Its Taxonomy, Chemical Constituents, and Pharmacological Effect Due to Processing Changes. Molecules (Basel, Switzerland), 27(15), 4821. https://doi.org/10.3390/molecules27154821 
4. Polygonatum. Dostępne na: https://www.drugs.com/npp/solomon-s-seal.html (dostęp 07.04.24)
5. Lin, H., Wang, W., Peng, M. et al. Pharmacological properties of Polygonatum and its active ingredients for the prevention and treatment of cardiovascular diseases. Chin Med 19, 1 (2024). https://doi.org/10.1186/s13020-023-00871-0 

Autor